Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin (Dùng cho các khối kinh tế) phần 4

các bộ phận tư bản để phân chia tư bản sản xuất thành tư bản cố định và tư bản lưu động.a) Tư bản cố địnhTư bản cố định là bộ phận tư bản biểu hiện dưới hình thái giá trị của những máy móc, thiết bị, nhà xưởng..., tham gia toàn bộ vào quá trình sản xuất, nhưng giá trị của nó không chuyển hết một lần, mà chuyển từng phần vào sản
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin (Dùng cho các khối kinh tế) phần 4các bộ phận tư bản để phân chia tư bản sản xuất thành tư bản cố định và tư bản lưuđộng. a) Tư bản cố định Tư bản cố định là bộ phận tư bản biểu hiện dưới hình thái giá trị của những máymóc, thiết bị, nhà xưởng..., tham gia toàn bộ vào quá trình sản xuất, nhưng giá trị của nókhông chuyển hết một lần, mà chuyển từng phần vào sản phẩm trong quá trình sản xuất.Đặc điểm của tư bản cố định là về hiện vật, nó luôn luôn cố định trong quá trình sảnxuất, chỉ có giá trị của nó là tham gia vào quá trình lưu thông cùng sản phẩm, hơn nữanó cũng chỉ lưu thông từng phần, còn một phần vẫn bị cố định trong tư liệu lao động,phần này không ngừng giảm xuống cho tới khi nó chuyển hết giá trị vào sản phẩm.Chính đặc điểm của loại tư bản này đã làm cho thời gian mà tư bản cố định chuyển hếtgiá trị của nó vào sản phẩm bao giờ cũng dài hơn thời gian một vòng tuần hoàn. b) Tư bản lưu động Tư bản lưu động là bộ phận tư bản được hoàn lại hoàn toàn cho nhà tư bản sau khihàng hoá sản xuất ra được bán xong. Trong đó, bộ phận tư bản biểu hiện dưới hình tháinguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu phụ..., giá trị của nó được chuyển toàn bộ vào giá trịhàng hoá trong quá trình sản xuất. Còn bộ phận tư bản biểu hiện dưới hình thái tiềncông, đã bị người công nhân tiêu dùng và được tái tạo trong quá trình sản xuất hànghoá. Đặc điểm của loại tư bản này là chu chuyển nhanh về mặt giá trị. Nếu tư bản cốđịnh muốn chu chuyển hết giá trị của nó phải mất nhiều năm, thì trái lại tư bản lưu độngtrong một năm giá trị của nó có thể chu chuyển nhiều lần hay nhiều vòng. Đối với tưbản cố định, trong quá trình hoạt động tất yếu bị hao mòn. Có hai loại hao mòn là haomòn hữu hình và hao mòn vô hình: Hao mòn hữu hình là hao mòn do sử dụng hoặc do bị phá huỷ của tự nhiên gây ralàm cho tư bản cố định mất giá trị và giá trị sử dụng. Hao mòn vô hình là hao mòn do ảnh hưởng của sự tiến bộ khoa học - công nghệ. Dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, những máymóc, thiết bị được sản xuất ra có giá cả thấp hơn và có hiệu suất lớn hơn, làm chonhững máy móc, thiết bị cũ giảm giá trị ngay khi giá trị sử dụng của nó vẫn cònnguyên vẹn hoặc mới suy giảm một phần. Bởi vậy, việc thu hồi nhanh giá trị tư bản cố định có ý nghĩa rất quan trọng trongcạnh tranh trên thương trường. Trong điều kiện đó, buộc các nhà tư bản phải tìm mọicách để khấu hao nhanh tư bản cố định. Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định thường được tínhrất cao ngay từ những năm đầu chế tạo sản phẩm, lợi dụng giá sản phẩm cao của đầuchu kỳ sản phẩm, sau đó giảm dần tỷ lệ khấu hao cùng với việc giảm giá sản phẩm ởcuối chu kỳ của nó. Quy mô sản lượng ban đầu càng lớn càng có lợi cho việc thu hồi giátrị tư bản cố định. Những yêu cầu đó không phải lúc nào cũng được thực hiện dễ dàng.Bởi vậy, các nhà tư bản, một mặt, tìm cách phát triển hệ thống tự động hoá linh hoạt,cùng với những máy móc thiết bị tương ứng để có thể tạo ra nhiều dạng sản phẩm hoặcnhững sản phẩm chuyên môn hoá theo các đơn đặt hàng khác nhau; mặt khác, phát triển hệ thốngdoanh nghiệp vừa và nhỏ để dễ dàng đổi mới tư bản cố định trong điều kiện cách mạngkhoa học và công nghệ hiện đại và cạnh tranh gay gắt. Đồng thời, các nhà tư bản vẫntiếp tục sử dụng những biện pháp cổ điển như tăng cường độ lao động, tổ chức lao độngtheo ca kíp, tiết kiệm chi phí bảo quản và chi phí cải thiện điều kiện lao động của ngườicông nhân. Bằng cách đó nhằm thu hồi nhanh giá trị tài sản cố định đã sử dụng và gópphần rút ngắn khoảng cách lạc hậu về các thế hệ kỹ thuật và công nghệ. 3. Chu chuyển chung và chu chuyển thực tế của tư bản ứng trước a) Chu chuyển chung Chu chuyển chung có liên quan đến chu chuyển của tổng tư bản ứng trước. Nó làtốc độ chu chuyển trung bình của giá trị tư bản cố định và tư bản lưu động. Chu chuyểnchung nhanh hay chậm phụ thuộc tốc độ chu chuyển của hai bộ phận tư bản nói trên.Tốc độ chu chuyển chung của tổng tư bản ứng trước được tính bằng giá trị chu chuyểntrung bình của tư bản cố định và giá trị chu chuyển trung bình của tư bản lưu động trongnăm chia cho giá trị của tổng tư bản ứng trước. Nếu gọi T là tốc độ chu chuyển chungcủa tổng tư bản ứng trước; gọi GCĐ là giá trị chu chuyển trung bình của tư bản cố địnhtrong năm; gọi GLĐ là giá trị chu chuyển trung bình của tư bản lưu động trong năm vàgọi K là tổng tư bản ứng trước, ta có công thức tính sau đây: G C§ + G L§ T= (1) K Trong đó: - GCĐ = Giá trị tư bản cố định / Số năm sử dụng - GLĐ = Giá trị tư bản lưu động x Số vòng (lần) chu chuyển của nó trong năm. Thí dụ: Một xí nghiệp tư bản có tư bản ứng trước là 100.000$. Trong đó, tư bản cốđịnh là 80.000$ được sử dụng trong 5 năm và tư bản lưu động là 20.000$, cứ 2 ...