Giáo trình Kinh tế học vi mô 1: Phần 2 - PGS. TS. Phan Thế Công

Tiếp nội dung phần 1, Giáo trình Kinh tế học vi mô 1: Phần 2 cung cấp cho người học những kiến thức như: Lý thuyết về hành vi của các doanh nghiệp; Cấu trúc thị trường; Thị trường các yếu tố sản xuất. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Kinh tế học vi mô 1: Phần 2 - PGS. TS. Phan Thế Công Chương 4 LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP Bắt đầu từ chương này, chúng ta sẽ nghiên cứu hành vi của cácdoanh nghiệp. Trước tiên, chúng ta cần biết về những lý thuyết cơ bảnkhi nghiên cứu về hành vi của các doanh nghiệp, đó là lý thuyết về sảnxuất, về chi phí sản xuất và lý thuyết về lợi nhuận. Chúng ta đã nghiêncứu về hành vi của người tiêu dùng trong điều kiện khan hiếm hay hạnchế về ngân sách. Các doanh nghiệp, do cũng phải đối diện với sự khanhiếm về nguồn lực, cần phải tổ chức sản xuất và sử dụng nguồn lực giớihạn của mình để đạt được những mục tiêu tối ưu đề ra? Việc nghiên cứuvề hành vi của các doanh nghiệp thông qua các lý thuyết sản xuất, chi phívà lợi nhuận sẽ giúp chúng ta trả lời được câu hỏi này. 4.1. LÝ THUYẾT SẢN XUẤT Trước tiên, chúng ta cần phải hiểu sản xuất là gì? Sản xuất đơn giảnđược hiểu là quá trình chuyển hóa các yếu tố đầu vào, hay còn gọi lànguồn lực, thành hàng hóa hay dịch vụ đầu ra phục vụ cho nhu cầu củacon người. Đầu ra có thể là các hàng hóa (ví dụ như ô tô, máy tính, quầnáo, lúa gạo...) nhưng cũng có thể là dịch vụ. Ví dụ, VNPT cung cấp chongười tiêu dùng dịch vụ viễn thông, Vietcombank cung cấp dịch vụ ngânhàng, Vietnam Airlines cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng không. Cácnguồn lực được sử dụng trong quá trình sản xuất như lao động, máy móc,thiết bị, đất đai, nguyên nhiên vật liệu... Quá trình sản xuất có thể đượcmô tả thông qua sơ đồ dưới đây: Sản xuất Yếu tố Hàng hóa, đầu vào dịch vụ đầu ra Hình 4.1. Quá trình sản xuất 149 Khi nghiên cứu về quá trình sản xuất, có một vấn đề mà chúng tacần quan tâm, đó là mối quan hệ giữa số lượng đầu vào với số lượng đầura là như thế nào? Hay nói cách khác, khi một doanh nghiệp sử dụng mộtlượng đầu vào nhất định thì số lượng đầu ra mà nó tạo ra là bao nhiêu?Mối quan hệ này được các nhà kinh tế học thể hiện thông qua một môhình toán học được gọi là hàm sản xuất. 4.1.1. Hàm sản xuất Về mặt khái niệm, hàm sản xuất là một mô hình toán học cho biếtlượng đầu ra tối đa một doanh nghiệp có thể tạo ra được từ các tập hợpkhác nhau của các yếu tố đầu vào tương ứng với một trình độ công nghệnhất định. Hàm sản xuất có thể được thể hiện bằng phương trình sau: Q = f(x1, x2,..., xn) Trong đó: Q là lượng đầu ra tối đa doanh nghiệp có thể sản xuất ra;các đầu vào x1, x2,... xn: Là số lượng đầu vào thứ nhất, thứ hai,..., thứ ndoanh nghiệp sử dụng trong quá trình sản xuất. Khi nói về hàm sản xuất, cần chú ý mấy vấn đề sau: - Thứ nhất, lượng đầu ra mà hàm sản xuất thể hiện là lượng đầu ratối đa mà doanh nghiệp có thể đạt được từ một tập hợp nhất định các yếutố đầu vào. Với giả định này, hàm sản xuất luôn thể hiện quá trình sảnxuất đạt hiệu quả về mặt kỹ thuật. - Thứ hai, mỗi hàm sản xuất ứng với một trình độ công nghệ nhấtđịnh. Khi công nghệ sản xuất thay đổi thì hàm sản xuất cũng sẽ thayđổi. Để cho đơn giản, trong chương này và các chương sau, chúng ta sẽgiả định rằng các doanh nghiệp chỉ sử dụng hai yếu tố đầu vào là vốn vàlao động, khi đó hàm sản xuất sẽ được viết như sau: Q = f(K, L). Trong đó: K và L lần lượt là số lượng vốn và số lượng lao động màdoanh nghiệp sử dụng trong quá trình sản xuất. 150 Tùy vào tính chất của quá trình sản xuất, các nhà sản xuất đã đưa radạng hàm sản xuất tương ứng. Ví dụ, dạng hàm sản xuất tuyến tính (hàmsản xuất thể hiện hai đầu vào thay thế hoàn hảo): Q = aK + bL (a, b > 0) Hàm sản xuất Leontief (hàm sản xuất thể hiện hai đầu vào bổ sunghoàn hảo): Q = min(aK, bL) (a, b > 0) Hay hàm sản xuất Cobb-Douglas: Q  A.K  L (A, α, β > 0) 4.1.2. Sản xuất trong ngắn hạn 4.1.2.1. Hàm sản xuất trong ngắn hạn Khi phân tích về sản xuất, các nhà kinh tế học chia sản xuất thànhhai quá trình: Sản xuất trong ngắn hạn và sản xuất trong dài hạn. Ngắn hạn là khoảng thời gian mà trong đó có ít nhất một yếu tố đầuvào không thể thay đổi được. Ngược lại, dài hạn là khoảng thời gian đủđể tất cả các yếu tố đầu vào đều có thể thay đổi. Như vậy, sản xuất trongngắn hạn là sản xuất khi có ít nhất một yếu tố đầu vào không thể thay đổiđược. Yếu tố đầu vào không thay đổi được gọi là yếu tố đầu vào cố định.Còn sản xuất dài hạn là sản xuất khi tất cả các yếu tố đầu vào đều thayđổi được. Trong dài hạn, không còn yếu tố đầu vào cố định nữa. Lưu ýrằng, ngắn hạn và dài hạn trong kinh tế học vi mô không gắn với mộtmốc thời gian cụ thể nào mà phụ thuộc vào sự biến đổi của các y ...