Giáo trình kinh tế lượng (Chương 13: Các mô hình hệ phương trình)

Tấ cả các mô hình kinh tế lương đã thảo luận trước đây chỉ đề cập đến một biến phụ thuộc. Tuy nhiên, trong nhiều mô hình kinh tế, một số biến nội sinh (tức là biến phụ thuộc) được xác định một cách đồng thời.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình kinh tế lượng (Chương 13: Các mô hình hệ phương trình) Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 13: Caùc moâ hình heä phöông trình CHÖÔNG 13 Caùc Moâ Hình Heä Phöông Trình Taát caû caùc moâ hình kinh teá löôïng ñaõ thaûo luaän tröôùc ñaây chæ ñeà caäp ñeán moät bieán phuï thuoäc. Tuy nhieân, trong nhieàu moâ hình kinh teá, moät soá bieán noäi sinh (töùc laø bieán phuï thuoäc) ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñoàng thôøi. Öôùc löôïng nhöõng phöông trình cung vaø caàu laø moät ví duï cuûa loaïi bieåu thöùc naøy, ôû ñaây giaù vaø löôïng ñöôïc xaùc ñònh cuøng luùc. Nhöõng moâ hình kinh teá vó moâ cuõng laø nhöõng ví duï veà ñaëc tröng cuûa moâ hình heä phöông trình. Trong chöông naøy, chuùng ta nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà ñaëc bieät naûy sinh khi öôùc löôïng caùc moâ hình heä phöông trình. Tuy nhieân, chæ giôùi thieäu ôû ñaây nhöõng moâ hình heä phöông trình caên baûn. Ngöôøi ñoïc ñöôïc höôùng daãn neân xem qua muïc luïc saùch tham khaûo ôû phaàn cuoái cuûa chöông ñeå bieát theâm chi tieát vaø toång quaùt hôn veà vaán ñeà naøy. 13.1 Daïng Caáu Truùc Vaø Daïng Ruùt Goïn Cuûa Moâ Hình Heä Phöông Trình Phöông Trình Caáu Truùc Xem xeùt caùc phöông trình bieåu dieãn cung vaø caàu cuûa luùa mì nhö sau (ñeå ñôn giaûn, chæ soá t ôû döôùi ñöôïc boû ñi): (13.1) qd =α0 + α1p +α2y + u (13.2) qs = β0 + β1p + β2r + v (13.3) qd = qs vôùi qd laø löôïng caàu luùa mì, qs laø löôïng cung luùa mì, p laø giaù, y laø thu nhaäp, r laø löôïng möa, vaø u vaø v laø caùc soá haïng nhieãu ngaãu nhieân. Phöông trình ñaàu tieân theå hieän quan heä caàu, trong ñoù löôïng caàu coù quan heä vôùi giaù vaø thu nhaäp. Phöông trình (13.2) chæ roõ löôïng cung laø haøm cuûa giaù vaø löôïng möa. Maëc duø nhöõng bieán khaùc ví duï nhö löôïng phaân boùn, maùy moùc söû duïng, … laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñoái vôùi löôïng cung, nhöng ñeå ñôn giaûn trong giaûi thích ta khoâng ñöa chuùng vaøo trong moâ hình. Phöông trình (13.1) vaø (13.2) ñöôïc bieát ñeán nhö nhöõng phöông trình haønh vi (bôûi vì chuùng ñöôïc xaùc ñònh bôûi haønh vi cuûa caùc taùc nhaân kinh teá). Lyù thuyeát kinh teá cô baûn cho chuùng ta bieát söï caân baèng cuûa giaù vaø löôïng baùn ra ñöôïc xaùc ñònh bôûi söï caân baèng giöõa löôïng cung vaø caàu. Do vaäy, phöông trình (13.3) laø ñieàu kieän caân baèng maø noù xaùc ñònh möùc giaù vaø löôïng baùn ra. Do ñoù heä thoáng heä phöông trình bao goàm hai phöông trình haønh vi vaø moät ñieàu kieän caân baèng. Phöông trình (13.1), (13.2), vaø (13.3) ñöôïc bieát ñeán nhö nhöõng phöông trình caáu truùc cuûa moâ hình heä phöông trình, vaø caùc heä soá hoài qui – α vaø β – laø nhöõng thoâng soá caáu truùc. Bôûi vì giaù vaø löôïng ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñoàng thôøi, neân chuùng ñeàu laø nhöõng bieán noäi sinh. Chuùng ta löu yù giaù taùc ñoäng leân löôïng vaø ngöôïc laïi. Ñieàu naøy ñöôïc bieát Ramu Ramanathan Thuc Doan/Hao Thi 1 Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 13: Caùc moâ hình heä phöông trình ñeán nhö hieän töôïng phaûn hoài, laø moät ñaëc tính thoâng thöôøng giöõa nhöõng moâ hình heä phöông trình. Thu nhaäp vaø löôïng möa khoâng ñöôïc xaùc ñònh bôûi moâ hình ñaëc tröng nhöng chuùng ñöôïc coi laø ngoaïi sinh, vaø do vaäy chuùng laø nhöõng bieán ngoaïi sinh. Trong caùc moâ hình phöông trình-ñôn, chuùng ta söû duïng nhöõng thuaät ngöõ nhö bieán ngoaïi sinh vaø bieán giaûi thích thay theá cho nhau. Ñoái vôùi nhöõng moâ hình heä phöông trình, thì khoâng theå söû duïng nhö vaäy ñöôïc nöõa. Trong Phöông Trình (13.1), giaù caû laø bieán giaûi thích nhöng laïi khoâng phaûi laø moät bieán ngoaïi sinh. Maëc duø moâ hình ñöôïc ñaëc tröng baèng ba phöông trình, cho neân baèng caùch ñaët qd = qs = q, chuùng ta coù theå giaûm moâ hình xuoáng coøn moät ñaëc tröng hai-phöông trình. Moâ hình heä phöông trình do ñoù chæ coøn hai phöông trình vôùi hai bieán noäi sinh (p vaø q) vaø ba bieán ngoaïi sinh (moät soá haïng haèng soá, thu nhaäp, vaø löôïng möa). Soá phöông trình trong moät heä thoáng (maø noù töông töï nhö soá bieán noäi sinh) ñöôïc kyù hieäu laø G, vaø soá bieán ngoaïi sinh ñöôïc kyù hieäu laø K. Moät moâ hình heä phöông trình coù theå coù caùc loaïi phöông trình vaø bieán khaùc nhau. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän toát nhaát baèng moät ví duï. Haõy xem xeùt moâ hình vó moâ ñôn giaûn ...