Giáo trình Kỹ thuật dạy Sinh học: Phần 1 - TS. Phan Đức Duy

Giáo trình Kỹ thuật dạy Sinh học - Phần 1 do TS. Phan Đức Duy biên soạn có nội dung trình bày về: xác định mục tiêu dạy Sinh học, thiết kế và sử dụng câu hỏi bài tập, thiết kế và sử dụng phiếu học tập. Hy vọng đây sẽ là tài liệu học tập hay dành cho các bạn sinh viên chuyên ngành Sinh học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Kỹ thuật dạy Sinh học: Phần 1 - TS. Phan Đức Duy ĐẠI HỌC HUẾ TRUNG TÂM ĐÀO TẠO TỪ XA TS. PHAN ĐỨC DUYKỸ THUẬT DẠY HỌC SINH HỌC HUẾ 2012 1 LỜI NÓI ĐẦU Việc đổi mới mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học chỉ mang lại hiệu quả khicó sự đổi mới về phương pháp dạy học và phương pháp kiểm tra đánh giá. Trên cơ sở kế thừa những kiến thức về lý luận dạy học nói chung, lý luận dạy họcsinh học nói riêng cùng với sự cập nhật các tài liệu mới về phương pháp dạy học trongnước và trên thế giới, những kinh nghiệm giảng dạy bộ môn. Với mong muốn gởi đếncác bạn sinh viên, các anh chị giáo viên môn Sinh học những phương pháp, cách thức tổchức dạy học mang tính tích cực nhằm phát huy cao độ tính chủ động và sáng tạo tronghọc tập của học sinh, chúng tôi giới thiệu đến các bạn giáo trình “Kỹ thuật dạy học Sinhhọc”. Kỹ thuật dạy học là một lĩnh vực rộng lớn. Ở đây tác giả chỉ gởi đến các anh chịnhững kỹ thuật cơ bản nhất và được sử dụng nhiều trong quá trình dạy học như: Kỹ thuậtxác định mục tiêu bài học, kỹ thuật thiết kế và sử dụng câu hỏi − bài tập, phiếu học tập,sơ đồ, trắc nghiệm khách quan, kỹ thuật tổ chức dạy học theo nhóm… Nội dung của giáo trình được biên soạn theo từng chương, mỗi chương là một kỹthuật dạy học cơ bản được sử dụng trong dạy học sinh học. Ở mỗi chương bao gồm phầnlý luận chung và các vị dụ minh họa để các anh chị tham khảo, từ đó định hướng vậndụng trong những nội dung cụ thể mà mình đang giảng dạy. Chúng tôi chân thành cảm ơn ThS. Hoàng Trọng Phán đã cung cấp tài liệu và chonhững đóng góp xác đáng trong quá trình biên soạn giáo trình này. Mặc dầu tác giả đã cố gắng đến mức tối đa nhưng chắc chắn ở đâu đó vẫn còn cóthiếu sót về nội dung và cách diễn đạt. Tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp,nhận xét của bạn đọc để lần tái bản sau được hoàn thiện hơn. Tác giả 2 Chương 1 MỞ ĐẦU 1. Kỹ thuật dạy học Kỹ thuật theo gốc Hán − Việt, kỹ là tài nghệ, khéo léo, thuật là cách thức làm. Kỹthuật là cách thức sử dụng phương tiện để làm ra của cải vật chất hoặc giá trị nghệ thuật. Kỹ thuật vốn là khái niệm thường được dùng trong sản xuất, nói tới các hoạt độngcủa con người cùng với công cụ, phương tiện sản xuất để làm ra sản phẩm. Kỹ thuật làyếu tố đảm bảo chất lượng, hiệu quả lao động. Đối với hoạt động dạy học cũng tương tựnhư vậy. Muốn có một sản phẩm tốt trong quá trình dạy học phải có người dạy tốt cùngvới đó là các công cụ, phương tiện dạy học hiện đại. Mỗi giáo viên chịu trách nhiệm trựctiếp về một công đoạn cụ thể trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của mỗihọc sinh. Để thực hiện được như vậy thì dạy học cũng mang tính kỹ thuật. Kỹ thuật dạy học là những phương pháp, cách thức tiến hành hoạt động dạy họcsao cho đảm bảo chất lượng, hiệu quả. Mỗi giáo viên trong quá trình đào tạo cũng như trong quá trình dạy học luôn có ýthức trau dồi kỹ thuật dạy học để hiệu quả và chất lượng dạy học luôn được đảm bảo vàkhông ngừng phát triển. Tương tự quá trình phát triển của kỹ thuật sản xuất, kỹ thuật dạy học cũng đã trảiqua thời kỳ tích lũy kinh nghiệm từ thực tiễn dạy học, tiến lên thời kỳ vận dụng nhữngthành tựu của lý luận dạy học. Kỹ thuật dạy học đã phát triển từ chỗ sử dụng công cụ thôsơ như phấn và bảng đến chỗ có những phương tiện hiện đại như: thiết bị nghe nhìn,máy vi tính... 2. Kỹ năng dạy học 2.1. Kỹ năng là gì Có rất nhiều quan niệm khác nhau về kỹ năng của nhiều tác giả trong và ngoàinước. Theo Trần Bá Hoành: “Kỹ năng là khả năng vận dụng những tri thức thu nhận đượctrong một lĩnh vực nào đó vào thực tiễn. Kỹ năng đạt tới mức hết sức thành thạo khéoléo trở thành kỹ xảo”.Theo Nguyễn Đình Chỉnh: “Kỹ năng là một thao tác đơn giản hoặcphức tạp mang tính nhận thức hoặc mang tính hoạt động chân tay, nhằm thu được mộtkết quả”. Việc phân chia này chỉ mang tính chất tương đối vì một số kỹ năng đồng thờilà kỹ năng nhận thức và cũng là kỹ năng hoạt động chân tay. Mỗi kỹ năng được biểu hiện thông qua một nội dung, tác động của kỹ năng lên nộidung ta được mục tiêu. Mục tiêu = Kỹ năng × Nội dung 3 Theo quan niệm của A.V. Pêtrôvxki, kỹ năng là cách thức hành động dựa trên cơsở tri thức. Kỹ năng được hình thành bằng con đường luyện tập tạo khả năng cho conngười thực hiện hành động không chỉ trong những điều kiện quen thuộc mà cả trongnhững điều kiện thay đổi. Tóm lại, kỹ năng là khả năng mà con người làm được, là thao tác, thói quen hìnhthành được trong hoạt động nhận thức và quá trình hoạt động. 2.2. Phân loại kỹ năng dạy học Kỹ năng dạy học được chia làm 4 nhóm sau: Nhóm 1. Cá ...