Giáo trình Lí luận văn học - Phần tác phẩm văn học (Lê Tiến Dũng)

Giáo trình Lí luận văn học phần tác phẩm văn học này được Lê Tiến Dũng biên soạn gồm ba phần chính. Phần thứ nhất gồm 2 chương giúp người học biết tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật độc đáo, nội dung và hình thức của tác phẩm văn học như thế nào. Phần thứ hai nêu lên các yếu tố của chỉnh thể tác phẩm như văn bản ngôn từ, lời văn nghệ thuật, nhân vật trong tác phẩm, chi tiết, tình tiết - truyện, cốt truyện, kết cấu của tác phẩm văn học, đề tài, chủ đề, tư tưởng và ý nghĩa của tác phẩm văn học. Phần cuối cùng là loại thể của tác phẩm văn học gồm tác phẩm trữ tình, tác phẩm tự sự và kịch bản văn học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Lí luận văn học - Phần tác phẩm văn học (Lê Tiến Dũng) LEÂ TIEÁN DUÕNG GIAÙO TRÌNH LÍ LUAÄN VAÊN HOÏC PHAÀN TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC NHAØ XUAÁT BAÛN ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 2002 Phaàn thöù nhaát : TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC - CHÆNH THEÅ TRUNG TAÂM CUÛA HOAÏT ÑOÄNG VAÊN HOÏC Chöông moät: TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC LAØ MOÄT CHÆNH THEÅ NGHEÄ THUAÄT ÑOÄC ÑAÙO I. TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC LAØ CHÆNH THEÅ TRUNG TAÂM CUÛA HOAÏT ÑOÄNG VAÊN HOÏC 1. Vaên hoïc cuõng nhö ngheä thuaät noùi chung toàn taïi thoâng qua taùc phaåm. Khoâng theå noùi ñeán ngheä thuaät hoäi hoïa, ngheä thuaät aâm nhaïc, ngheä thuaät saân khaáu neáu nhö khoâng coù nhöõng böùc tranh, nhöõng baûn nhaïc, nhöõng vôû dieãn... Cuõng vaäy, khoâng theå noùi ñeán vaên hoïc neáu khoâng coù nhöõng baøi thô, nhöõng truyeän ngaén, nhöõng tieåu thuyeát...... Taùc phaåm vaên hoïc laø teá baøo cuûa ñôøi soáng vaên hoïc. Noù khoâng chæ laø keát quaû saùng taïo cuûa nhaø vaên maø coøn laø ñoái töôïng tieáp nhaän cuûa baïn ñoïc, ñoái töôïng khaûo saùt cuûa nghieân cöùu vaên hoïc, ñoái töôïng phaân tích cuûa giaûng daïy vaên hoïc. So vôùi caùc chænh theå vaên hoïc khaùc thì chænh theå taùc phaåm laø chænh theå trung taâm. Bôûi leõ khoâng coù noù thì caùc chænh theå khaùc maát heát yù nghóa, thaäm chí khoâng coù lí do toàn taïi. Vaên hoïc theå hieän cuoäc soáng baèng hình töôïng. Nhöng hình töôïng vaên hoïc maõi maõi chæ laø yù ñoà, chæ laø yù töôûng trong yù thöùc cuûa nhaø vaên neáu nhö khoâng coù taùc phaåm. Nhöõng caûm xuùc, nhöõng suy nghó cuûa nhaø vaên veà con ngöôøi, veà cuoäc ñôøi duø coù maõnh lieät, saâu saéc ñeán ñaâu cuõng trôû neân voâ nghóa neáu khoâng coù taùc phaåm. Taùc phaåm vaên hoïc laøm cho hình töôïng vaên hoïc coù hình haøi, dieän maïo, noù laøm cho yù töôûng cuûa nhaø vaên khoâng chæ laø yù töôûng maø trôû thaønh hieän thöïc tinh thaàn, töø ñoù coù theå tieáp nhaän ñöôïc. Nhaø vaên laø ngöôøi saùng taïo ra taùc phaåm, nhöng ñeán löôït mình chính taùc phaåm laïi laø chöùng minh thö xaùc nhaän tö caùch nhaø vaên. Khoâng theå goïi moät ai ñoù laø nhaø vaên khi khoâng coù taùc phaåm. Nguyeãn Du baát töû laø vì Truyeän Kieàu cuûa oâng baát töû chöù khoâng phaûi ngöôïc laïi. Neáu gaït Truyeän Kieàu vaø caùc saùng taùc khaùc cuûa Nguyeãn Du ra khoûi vaên nghieäp cuûa oâng thì Nguyeãn Du vôùi tö caùch laø moät thi haøo lôùn cuûa daân toäc cuõng khoâng coøn toàn taïi. Cuõng vaäy, laøm neân chaân dung vaên hoïc cuûa Nguyeãn Khuyeán khoâng phaûi 1 laø ôû nhöõng chöùc vuï quan nhaø Nguyeãn maø chính laø nhöõng baøi thô thaám noãi ñau theá söï, nhöõng baøi thô vieát khi töïa goái oâm caàn veà caûnh saéc noâng thoân Vieät Nam cuûa oâng. Hôn theá nöõa, taùc phaåm vaên hoïc cuõng ñònh vò caùc nhaø vaên trong lòch söû vaên hoïc. Caùc thöù vò trong vaên chöông khoâng theå caên cöù vaøo vò thöù ôû ngoaøi ñôøi maø phaûi caên cöù vaøo taùc phaåm. Tuoåi thoï vaên hoïc cuûa nhaø vaên phuï thuoäc vaøo tuoåi thoï cuûa taùc phaåm. Taùc phaåm cuûa nhaø vaên baát töû thì teân tuoåi hoï cuõng baát töû vaø ngöôïc laïi. Bieát bao vaên só ñaõ bieán maát khoûi kyù öùc nhaân loaïi vì taùc phaåm cuûa hoï chöa ñuû löu daáu vôùi thôøi gian. Taùc phaåm vaên hoïc cuõng laø yeáu toá laøm neân neàn vaên hoïc hay traøo löu vaên hoïc. Khoâng coù taùc phaåm thì khoâng coù traøo löu vaên hoïc hay neàn vaên hoïc. Söï höng thònh cuûa moät neàn vaên hoïc, söï thaêng traàm cuûa moät traøo löu vaên hoïc naøo ñoù ñeàu gaén vôùi söï höng thònh, söï thaêng traàm cuûa taùc phaåm. Thôøi ñaïi vaên hoïc Hi La röïc rôõ nhö vaäy bôûi vì ñoù laø thôøi ñaïi gaén vôùi bieát bao taùc phaåm baát huû nhö thaàn thoaïi, anh huøng ca, bi kòch... Chuùng ta cuõng khoâng theå goïi laø neàn vaên hoïc Vieät Nam neáu khoâng coù moät kho taøng phong phuù caùc taùc phaåm vaên hoïc, töø vaên hoïc daân gian ñeán vaên hoïc vieát, töø vaên hoïc coå caän ñeán vaên hoïc hieän ñaïi. ÔÛ phía khaùc, vôùi nghieân cöùu, pheâ bình, tieáp nhaän giaûng daïy vaên hoïc, taùc phaåm vaên hoïc cuõng giöõ vai troø trung taâm. Haàu nhö caùc ñaëc tröng, caùc thuoäc tính, baûn chaát cuûa vaên hoïc ñeàu ñöôïc tìm thaáy ôû taùc phaåm. Caùc quy luaät chung cuûa vaên hoïc maø lí luaän vaên hoïc, lòch söû vaên hoïc, pheâ bình vaên hoïc ruùt ra ñeàu xuaát phaùt töø taùc phaåm. Cuõng töø taùc phaåm maø nghieân cöùu veà nhaø vaên, baïn ñoïc, veà söï taùc ñoäng cuûa vaên hoïc ñoái vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi. Cho neân coù theå noùi taùc phaåm vaên hoïc laø chænh theå trung taâm cuûa hoaït ñoäng vaên hoïc. Do vaäy vieäc tìm hieåu baûn chaát vaø caùc thuoäc tính cuûa taùc phaåm laø quan troïng vaø caàn thieát. 2. Lí luaän vaên hoïc töø xöa ñeán nay ôû ta cuõng nhö treân theá giôùi ñaõ coù nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà taùc phaå ...