Giáo trình Luật Hiến pháp của các nước tư bản: Phần 2

Giáo trình Luật Hiến pháp của các nước tư bản: Phần 2 tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Thẩm quyền và chức năng của nghị viện, quyền hạn của nguyên thủ quốc gia, thẩm quyền của chính phủ, hệ thống tư pháp các nước tư bản, chính quyền địa phương ở các nước tư bản,... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Luật Hiến pháp của các nước tư bản: Phần 2Chương VIIINGHỊ VIỆN•mI. s ự XUẤT HIỆN CỦA NGHỊ VIỆN T ư SẢN VÀ VỊ TRÍCỦA NGHỊ VIỆNCung với sự phát triển của xã hội, việc tồ chức hộ máynhà nước cũng phát triển. Ngay từ những thời cố của AiCập, Hy Lạp, La Mã đã có những nhà tư tưởng như Xôlông(638 - 559 trước công nguyên) đã vượt lên trên cả thời đạimà họ đang sông và đã cho rằng quyền lực nhà nướckhông phải ở đâu xa lạ mà chính được bắt nguồn từ nhữngcá nhân sông trong cộng đồng. Và tất cả những người sôngtrong cộng đồng không thể trực tiếp giải quyết được tất cảmọi công việc được gọi là nhà nước, họ phải bầu ra nhữngngười đại diện cho cộng đồng đứng ra giải quyết nhiềucông việc được gọi là nhà nước như bây giờ. Lúc bấy giờnhững người được đi bầu cử và những người được bầu cửđều phải là những người có của hoặc phải là những ngườicầm vũ khí. Đó là những Viện Nguyên lão bao gồm nhữngchủ nô quý tộc, Đại hội nhân dân (Comita centuria) baogồm những người cầm vũ khí 1051,15 Xem: Ngô Văn Thâu: Thực chất phân chia quyền lực - Tạp chí Pháp líthông tin 2/1992.173Nhưng với nghĩa là Nghi viện nhự ngày nay thì chi cótừ chủ nghĩa tư bẩn, hay nói một cách cụ thể hơn từ khi cócách mạng tư sản. Nghị viện tư sản được sinh ra cùng vớiviệc sinh ra hiến pháp, v ề vấn đề này tiến sĩ luật họcNguyễn Đình Lộc viết: Sự ra đòi của hiến pháp với tinhcách là luật cơ bản gắn liền với thòi kì giai cấp tư sảngiành chính quyển trong cuôc đấu tranh chông lại nhànước chuyên chế phong kiến. Trong cuộc đấu tranh nàygiai cấp tư sản đã đạt được sự hạn chê quyển lực củavương triều bằng sự thành lập một cơ quan gọi là Nghịviện tồn tại bên cạnh nhà vua hoặc thành lập một chê độcộng hoà thừa nhận các quyền của các cóng dán có của l0tì.Trong lịch sử nhà nước và pháp luật thế giới, nhiềungười thường cho rằng quê hườngxủ a Nghi viên tư sản lànước Anh. Vào khoảng thế kỷ thứ 13 - 14, do nhu cầu chitiêu ngay càng tăng của ngân sách hoàng gia, nhà vuathường triệu tập những cuộc họp bao gồm đại diện cáclãnh địa trực thuộc nhằm mục đích vừa thăm dò, vừa yêucầu thực hiện tốt việc thu thuê tăng hơn so với mức bìnhthường trưóc. Khoần chi tiêu ngày càng tăng lên của ngânsách hoàng gia, và các cuộc họp như trên diễn ra nhiềuhơn, từ bất thưòng thành ra thường kì, rồi trở thành tụclệ. Bên cạnh việc đồng ý thu tăng th u ế cho ngân sách củahoàng gia, đại diện các lãnh địa đã khôn khéo yêu cầuhoàng đế chỉ được cai trị những lãnh địa mà họ là ngườiđại diện theo một quy định nhất định. Chính những cuộchọp đại diện này đã dần dần thành nghị viện Anh * mộtđiển hình cổ điển của Nghị viện ngày nay. Chính những106 Xem: Luật Nhà nước Việt Nam , Khoa Luật • Trường Đại học Tổng hợpHà Nội, 1993, tr.43.174yéu caui gia tăng thu thuê trỏ thành một chức năng tàichính (tthông qua ngân sách) của Nghị viện bây giờ vàrùng hình những quy định yêu cầu của các đại diện trỏthành 11 hững văn bán luật như hiện nay.Neu đứng dưới giác độ các khoán thu chi ngân sách(thu tăng thuê cho ngân sách hoàng gia) cũng là nhữngquy đinh có tính chất pháp luật, thì việc làm luật đã trỏthành nnột chức năng duy nhất cơ bản của Nghị viện. Vàđể ch( c hức năng này được thực hiện tôt trên thực tế, Nghịviện cẳra có một chức năng cơ bản tiếp theo nữa là giám sátviệc thực hiện các văn bản luật mà Nghị viện đã đặt ra.T n n g thời kì này - cách mạng tư sản và thời kì đầucủa chủ nghĩa tư bản - việc tăng cường quyển hạn củaNghị vdện trỏ thành một đòi hỏi dân chủ của mọi ngườidân Anh. Những đòi hỏi tăng cưòng quyền hạn của Nghịviện (tồmg thời là những biện pháp (yêu cầu) hạn chêquyền lực phong kiến đã hết thòi của Anh. Lúc này câu hỏiNghị viíện có quyền được làm tất cả, chỉ trừ việc biến đànông thàỉnh đàn bà đã trỏ thành một câu ngạn ngữ củangười Amh °7.Theo lịch sử của chê độ tư bản, sự phát triển Nghị việnđược phát triển làm hai giai đoạn ứng với hai giai đoạnphát triển của chủ nghĩa tư bản.Ttòi kì đầu của chủ nghĩa tư bản - tư bản tự do cạnhtranh Là thời kì hoàng kim của Nghị viện. Nghị viện thựcsự cóthê hơn hẳn các cơ quan nhà nước khác. Mặc dù,n Nghịvitện tiếng Pháp là parlement”, có nghĩa là nói, cãi vã. Nghị việncó niừ ng tên gọi hết sức khác nhau: có ndi gọi là quốc hội, có nơi còngọi lì hiội đồng các dân tộc.175lúc bấy giờ có nhiều nưóc quyền lực nhà nước phải chia sẻnhưng Nghị viện vẫn có một ưu thê nhất định so với các Cdquan nhà nước khác.Với hoạt động của Nghị viện trong Nhà nước tư sảnmới đang lên, chê độ xã hội có Nghị viện đã trở thành mộtchê độ đại nghị. Theo quan điểm của V.I. Lênin: chê độ đạinghị là chế độ rr à ở đó nhà nước được tổ chức theo nguyêntắc phân chia quyển lực: quyền lực lập pháp, quyền lựchành pháp và quyền lực tư pháp (xét xử). Trong đó tuyềnlực lập pháp của nghị viện có ưu thê hưn hắn và nhữngthành viên của nghị viện do nhân dân trực tiếp bầu ra cónhiều đặc quyền đặc lợi nhưng lại không chịu trách nhiệmtrực tiếp trưốc cử t r i 108. ...