Giáo trình Máy điện - Trường Cao đẳng nghề Số 20

Giáo trình Máy điện cung cấp cho người đọc những kiến thức như: máy biến áp một pha công suất nhỏ; động cơ không đồng bộ ba pha; động cơ không đồng bộ 1 pha. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Máy điện - Trường Cao đẳng nghề Số 20 LỜI NÓI ĐẦU Gi¸o tr×nh m¸y ®iÖn ®-îc biªn so¹n dùa theo modun ®µo t¹o M¸y ®iÖn. Néi dung ®-îc biªn so¹n theo tinh thÇn ng¾n gän, dÔ hiÓu. C¸c kiÕn thøc trong toµn bé gi¸o tr×nh cã quan hÖ l«gÝc chÆt chÏ. Néi dung cña gi¸o tr×nh ®-îc biªn so¹n víi dung l-îng 150 giờ gåm: Bµi më ®Çu Bµi 1: M¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá. Bµi 2: §éng c¬ kh«ng ®ång bé 3 pha. Bµi 3: §éng c¬ kh«ng ®ång bé 1 pha. KiÓm tra kÕt thóc Gi¸o tr×nh ®-îc biªn so¹n phôc vô cho viÖc häc tËp vµ gi¶ng d¹y m«n häc M¸y ®iÖn trong c¸c tr-êng Trung cÊp nghÒ vµ Cao ®¼ng nghÒ, theo ch-¬ng tr×nh khung do Tæng côc dËy NghÒ ban hµnh. Nã còng cã thÓ dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o bæ Ých cho sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng, trung cÊp NghÒ, S¬ cÊp NghÒ, c¸n bé gi¶ng d¹y c¸c tr-êng Trung cÊp NghÒ, Cao ®¼ng NghÒ, §¹i häc còng nh- kü thuËt viªn chuyªn nghµnh §iÖn… MÆc dï ®· cè g¾ng nh-ng ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái hÕt khiÕm khuyÕt. RÊt mong nhËn ®-îc ý kiÕn ®ãng gãp cña ng-êi sö dông vµ ®ång nghiÖp ®Ó gi¸o tr×nh ®-îc hoµn thiÖn h¬n! T¸c gi¶ -1- Bµi më ®Çu 1. Kh¸i niÖm vÒ m¸y ®iÖn: Theo quan ®iÓm n¨ng l-îng: M¸y ®iÖn lµ c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tõ, nguyªn lý lµm viÖc dùa vµo hiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ, dïng ®Ó truyÒn t¶i hoÆc biÕn ®æi n¨ng l-îng ®iÖn tõ (biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh c¬ n¨ng, biÕn ®æi c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng hoÆc biÕn ®æi c¸c th«ng sè ®iÖn nh- dßng ®iÖn, ®iÖn ¸p, tÇn sè..). Qu¸ tr×nh truyÒn t¶i hoÆc biÕn ®æi n¨ng l-îng ®iÖn tõ trong c¸c m¸y ®iÖn ®Òu ph¶i th«ng qua tr-êng ®iÖn tõ tån t¹i trong m¸y. Do ®ã bÊt kú mét m¸y ®iÖn nµo còng ®Òu cã hai m¹ch lµ m¹ch ®iÖn vµ m¹ch tõ. C¸c m¸y ®iÖn cã nhiÒu lo¹i vµ cÊu t¹o tuy cã kh¸c nhau song ®øng vÒ mÆt n¨ng l-îng cã thÓ coi m¸y ®iÖn nh- mét thiÕt bÞ ®iÖn cã hai cöa lµ cöa vµo nhËn n¨ng l-îng ®-a vµo vµ cöa ra ®-a n¨ng l-îng tõ m¸y ra ngoµi (H×nh 0-1). P Cöa vµo M¸y Cöa ra P1 M¸y ®iÖn P2 ®iÖn (u, i) hoÆc (M, n) hoÆc (M, n) (u, i) H×nh 0 - 2: Dßng n¨ng l-îng ch¶y qua m¸y ®iÖn NÕu lµ m¸y ph¸t ®iÖn th× n¨ng l-îng ®-a vµo cöa vµo lµ c¬ n¨ng thÓ hiÖn qua m«men M vµ tèc ®é quay n truyÒn lªn trôc quay m¸y ph¸t cßn n¨ng l-îng lÊy ë cöa ra lµ ®iÖn n¨ng thÓ hiÖn qua dßng ®iÖn i vµ ®iÖn ¸p u. NÕu lµ ®éng c¬ th× ng-îc l¹i, n¨ng l-îng ®-a vµo lµ ®iÖn n¨ng (u, i) vµ n¨ng l-îng lÊy ra lµ c¬ n¨ng (M, n). Tr-êng hîp m¸y truyÒn t¶i n¨ng l-îng, vÝ dô nh- m¸y biÕn ¸p th× n¨ng l-îng ë cöa vµo vµ cöa ra ®Òu lµ ®iÖn n¨ng (vµo u1, i1; ra u2, i2). Ta cã thÓ coi nh- cã mét dßng n¨ng l-îng ch¶y liªn tôc qua m¸y ®iÖn (H×nh 0-2), dßng n¨ng l-îng ch¶y vµo m¸y víi c«ng suÊt P1, mét phÇn n¨ng l-îng nµy bÞ mÊt m¸t ë trong m¸y víi c«ng suÊt P vµ n¨ng l-îng ch¶y ra khái m¸y víi c«ng suÊt cßn l¹i lµ P2 = P1 - P. 2. Ph©n lo¹i m¸y ®iÖn C¸c m¸y ®iÖn gi÷ vai trß chñ yÕu trong c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, dïng trong mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt nh- c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, x©y dùng... -2- M¸y ®iÖn ®-îc ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh-: theo c«ng suÊt, theo cÊu t¹o, theo dßng ®iÖn (mét chiÒu, xoay chiÒu), theo nguyªn lý lµm viÖc, theo kiÓu b¶o vÖ, theo chøc n¨ng,...ë ®©y ta ph©n lo¹i dùa theo nguyªn lý biÕn ®æi n¨ng l-îng nh- sau: a. M¸y ®iÖn tÜnh M¸y ®iÖn tÜnh th-êng gÆp lµ m¸y biÕn ¸p, lµm viÖc dùa trªn hiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ do sù biÕn thiªn tõ th«ng gi÷a c¸c cuén d©y kh«ng cã sù chuyÓn ®éng t-¬ng ®èi víi nhau. Lo¹i m¸y nµy th-êng dïng ®Ó biÕn ®æi th«ng sè ®iÖn n¨ng. b. M¸y ®iÖn quay (®éng) Nguyªn lý lµm viÖc dùa vµo hiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ, lùc ®iÖn tõ do tõ tr-êng vµ dßng ®iÖn cña c¸c cuén d©y cã chuyÓn ®éng t-¬ng ®èi víi nhau g©y ra. Lo¹i m¸y nµy th-êng dïng ®Ó biÕn ®æi d¹ng n¨ng l-îng, vÝ dô biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh c¬ n¨ng (®éng c¬ ®iÖn), hoÆc biÕn ®æi c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng (m¸y ph¸t ®iÖn). S¬ ®å ph©n lo¹i m¸y ®iÖn th«ng dông th-êng gÆp nh- trªn H×nh 0-3. M¸y ®iÖn M¸y ®iÖn tÜnh M¸y ®iÖn quay M¸y ®iÖn xoay chiÒu M¸y ®iÖn mét chiÒu M§ kh«ng M§ ®ång bé ®ång bé §éng M¸y §éng M¸y §éng M¸y c¬ ph¸t c¬ ph¸t c¬ ph¸t M¸y ®iÖn mét mét biÕn ®iÖn ®iÖn ®ång chiÒu chiÒu ¸p K§B K§B bé §B H×nh 0-3: S¬ ®å ph©n lo¹i m¸y ®iÖn -3- 3. VËt liÖu dïng trong m¸y ®iÖn C¸c vËt liÖu dïng trong m¸y ®iÖn gåm: vËt liÖu cÊu tróc, vËt liÖu t¸c dông, vËt liÖu c¸ch ®iÖn. a. VËt liÖu cÊu tróc Lµ vËt liÖu dïng chÕ t¹o c¸c chi tiÕt ®Ó nhËn hoÆc truyÒn c¸c t¸c ®éng c¬ häc. VÝ dô: trôc m¸y, æ m¸y, vá m¸y, n¾p m¸y. C¸c vËt liÖu cÊu tróc th-êng dïng trong m¸y ®iÖn lµ gang, thÐp l¸, thÐp rÌn, kim lo¹i mµu vµ c¸c hîp chÊt cña chóng, c¸c chÊt dÎo. b. VËt liÖu t¸c dông Lµ c¸c vËt liÖu dïng chÕ t¹o nh÷ng bé phËn dÉn ®iÖn hoÆc dÉn tõ, t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho nh÷ng qu¸ tr×nh ®iÖn tõ x¶y ra trong m¸y ®iÖn. * VËt liÖu dÉn tõ VËt liÖu dÉn tõ th-êng dïng trong m¸y ®iÖn lµ c¸c vËt liÖu s¾t ...