Giáo trình ngoại khoa cơ sở - Phần 2

Dây TK mũ do rễ C5, C6 tạo nên, tách ra từ thân nhì sau. Hay gặp tổn thương dây TK mũ trong trường hợp sai khớp vai; gãy xương bả vai hoặc xương đòn; gãy chỏm xương cánh tay; chấn thương đụng giập vùng bả vai. Lâm sàng:
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình ngoại khoa cơ sở - Phần 2 Ch¬ng 3 TriÖu chøng häc thÇn kinh TriÖu chøng tæn th¬ng d©y thÇn kinh ngo¹i vi Bïi Quang TuyÓn 1. TriÖu chøng tæn th¬ng ®¸m rèi thÇn kinh c¸nh tay. 1.1. §Æc ®iÓm gi¶i phÉu: §¸m rèi TK c¸nh tay ®îc t¹o nªn bëi 5 ngµnh tríc cña c¸c rÔ TK cæ C5,C6, C7, C8 vµ D1. C¸c rÔ nµy t¹o thµnh 3 th©n nhÊt, råi sau ®ã t¹o nªn 3 th©n nh× vµ tõc¸c th©n nh× cho ra c¸c d©y TK ë chi trªn, cô thÓ nh sau: 1.1.1. Th©n nhÊt: + Th©n nhÊt trªn: do rÔ C5, C6 t¹o nªn. + Th©n nhÊt gi÷a: do rÔ C7, C8 vµ D1 t¹o nªn. + Th©n nhÊt díi: do rÔ C8 vµ D1 t¹o nªn. 1.1.2. Th©n nh×: + Th©n nh× ngoµi (th©n nh× tríc trªn): do ngµnh tríc cña th©n nhÊt gi÷at¹o nªn. Th©n nh× ngoµi cho ra c¸c d©y: - D©y TK c¬ b× (C5, C6, C7). - RÔ ngoµi d©y TK gi÷a (C5, C6, C7, C8 vµ D1). + Th©n nh× díi (th©n nh× tríc trong): do ngµnh tríc cña th©n nhÊt díi trëthµnh th©n nh× díi, cho ra c¸c d©y: - D©y TK trô (C7, C8, D1). - RÔ trong d©y TK gi÷a (C5, C6, C7, C8, D1). - D©y TK b× c¸nh tay trong. - D©y TK b× c¼ng tay trong. + Th©n nh× sau: do c¸c ngµnh sau cña 3 th©n nhÊt t¹o nªn, cho ra c¸c d©y: - D©y TK mò (C5, C6). - D©y TK quay (C5, C6, C7, C8, D1). - D©y TK díi vai díi. 231 - D©y TK díi vai trªn. - D©y TK ngùc lng. 1.2. TriÖu chøng l©m sµng: 1.2.1. Tæn th¬ng hoµn toµn ®¸m rèi TK c¸nh tay: + MÊt vËn ®éng hoµn toµn chi trªn. + MÊt toµn bé c¸c lo¹i c¶m gi¸c vµ ph¶n x¹ g©n x¬ng cña chi trªn. + Cã thÓ gÆp héi chøng Claude-Bernard-Horner: co hÑp ®ång tö; hÑpkhe mi; nh·n cÇu thôt lïi vÒ sau. 1.2.2. Tæn th¬ng th©n nhÊt trªn (Héi chøng Duchen - Erb): + LiÖt c¬ delta do tæn th¬ng d©y TK mò: kh«ng gi¬ ®îc c¸nh tay lªncao. + LiÖt c¬ nhÞ ®Çu do tæn th¬ng d©y TK c¬ b×: kh«ng gÊp ®îc c¼ngtay vµo c¸nh tay. + Kh«ng cã biÓu hiÖn tæn th¬ng d©y TK quay, trô vµ gi÷a. + Chøc n¨ng cña bµn tay vµ ngãn tay do d©y TK quay, trô, gi÷a chi phèivÉn cßn nguyªn vÑn. + Gi¶m c¶m gi¸c ®au bê ngoµi cña vai, c¸nh tay, c¼ng tay vµ nÒn ®ètbµn mét. 1.2.3. Tæn th¬ng th©n nhÊt gi÷a: Do rÔ C7 t¹o nªn, khi tæn th¬ng biÓu hiÖn chñ yÕu lµ liÖt d©y TKquay. + Kh«ng duçi ®îc cæ tay vµ ®èt 1 c¸c ngãn (do liÖt c¸c c¬ duçi). + C¬ ngöa dµi vµ c¬ ngöa ng¾n kh«ng liÖt. Cßn ph¶n x¹ g©n c¬ tam®Çu. + MÊt c¶m gi¸c ®au mÆt sau c¼ng tay vµ mu tay. 1.2.4. Tæn th¬ng th©n nhÊt díi (Héi chøng Aran-Duchen hay Dejerin-Klumpke): Lµ tæn th¬ng rÔ C8, D1 biÓu hiÖn chñ yÕu lµ liÖt d©y TK trô. + D¹ng vµ khÐp c¸c ngãn kh«ng lµm ®îc. + Teo c¸c c¬ liªn cèt; teo c¬ trô tríc; teo c¸c c¬ « m« ót. + §éng t¸c gÊp bµn tay vµ khÐp bµn tay bÞ mÊt. 1.2.5. Tæn th¬ng th©n nh× ngoµi (th©n nh× tríc trªn): + LiÖt c¬ nhÞ ®Çu vµ c¬ c¸nh tay tríc: kh«ng gÊp ®îc c¼ng tay vµoc¸nh tay do tæn th¬ng d©y TK c¬ b×. + LiÖt c¬ sÊp trßn, c¬ gan tay lín vµ c¬ gÊp ngãn c¸i: kh«ng gÊp ®îcngãn c¸i vµ sÊp bµn tay khã kh¨n. 1.2.6. Tæn th¬ng th©n nh× díi (th©n nh× tríc trong):232 + BiÓu hiÖn tæn th¬ng mét phÇn d©y TK gi÷a. + Tæn th¬ng mét phÇn d©y TK trô. + MÊt c¶m gi¸c mÆt trong c¸nh tay vµ c¼ng tay. 1.2.7. Tæn th¬ng th©n nh× sau: + BiÓu hiÖn tæn th¬ng d©y TK quay: kh«ng duçi ®îc cæ tay vµ ®èt 1c¸c ngãn tay; mÊt ph¶n x¹ c¬ tam ®Çu. + LiÖt d©y TK mò: kh«ng gi¬ ®îc c¸nh tay lªn cao. + Rèi lo¹n c¶m gi¸c ®au vïng c¬ delta, mÆt sau ngoµi mu tay, c¼ng tayvµ c¸nh tay. 2. TriÖu chøng tæn th¬ng c¸c d©y thÇn kinh ë chi trªn. 2.1. Tæn th¬ng d©y TK mò (nervus axillaris): D©y TK mò do rÔ C5, C6 t¹o nªn, t¸ch ra tõ th©n nh× sau. Hay gÆp tænth¬ng d©y TK mò trong trêng hîp sai khíp vai; g·y x¬ng b¶ vai hoÆc x¬ng®ßn; g·y chám x¬ng c¸nh tay; chÊn th¬ng ®ông giËp vïng b¶ vai. L©msµng: + LiÖt vµ teo c¬ delta: kh«ng gi¬ ®îc c¸nh tay lªn cao. + MÊt c¶m gi¸c ®au vïng c¬ delta. 2.2. Tæn th¬ng d©y TK quay (n. radialis): 2.2.1. §Æc ®iÓm gi¶i phÉu: D©y TK quay do rÔ C7 t¹o nªn, t¸ch ra tõ th©n nh× sau. ë c¸nh tay, d©ynµy ch¹y trong r·nh xo¾n x¬ng c¸nh tay, vßng tõ sau ra tríc ®Ó vµo r·nh c¬nhÞ ®Çu ngoµi. D©y TK quay chia ra 2 nh¸nh: nh¸nh vËn ®éng vµ c¶mgi¸c. Nh¸nh vËn ®éng cho c¸c c¬ tam ®Çu c¸nh tay; c¬ quay c¸nh tay cßn gäilµ c¬ ngöa dµi (t¸c dông ngöa bµn tay nhng chñ yÕu lµ gÊp c¼ng tay vµoc¸nh tay); c¬ quay nhÊt vµ c¬ quay nh× cã t¸c dông duçi cæ tay; c¬ duçi ®èt1 ngãn tay; c¬ ngöa ng¾n ; c¬ duçi dµi ngãn c¸i; c¬ d¹ng dµi ngãn c¸i; c¬ trôsau (c¬ duçi cæ tay trô). 2.2.2. Chøc n¨ng sinh lý: D©y TK quay chi phèi c¸c ®éng t¸c duçi c¼ng tay; duçi cæ tay; duçi ®èt1 c¸c ngãn tay vµ d¹ng ngãn c¸i. 2.2.3. Nguyªn nh©n tæn th¬ng: + Hay gÆp trong g·y th©n x¬ng c¸nh tay; g·y chám x¬ng quay; g·y x¬ngkiÓu Monteggia (g·y x¬ng trô kÌm sai khíp trô-quay). + Do thÇy thu ...