Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học kinh tế: Phần 2

Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học kinh tế: Phần 2 trình bày nội dung chương 3 đến chương 6. Nội dung phần này gồm có: Phương pháp nghiên cứu khoa học, chứng minh, giả thiết. Cuối mỗi chương đều có câu hỏi ôn tập. Giáo trình sẽ giúp cho sinh viên các ngành Kinh tế làm tốt đề tài nghiên cứu khoa học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học kinh tế: Phần 2 3. Vấn đề khoa học là gì? trình bày các phương pháp phát hiện vấn đề khoa học kinh tế? 4. Anh (chị) hãy cho biết những căn cứ để lựa chọn đề tài khoa học kinh tế. Cho vớí dụ? 5. Lý thuyết khoa học là gì? hãy trình bày các bộ phận hợp thành lý thuyết khoa học? CHƯƠNG III. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ c¸ch thøc, con ®­êng, ph­¬ng tiÖn ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô nghiªn cøu khoa häc nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých nghiªn cøu. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ ph¹m trï trung t©m cña ph­¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu khoa häc; lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn c¬ b¶n nhÊt cña nghiªn cøu khoa häc. TÊt c¶ tÝnh nghiªm tóc cña nghiªn cøu khoa häc phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p. ph­¬ng ph¸p n¾m trong tay vËn mÖnh c¶ c«ng tr×nh nghiªn cøu. Ph­¬ng ph¸p ®óng, phï hîp lµ nh©n tè ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña ng­êi nghiªn cøu vµ lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n quyÕt ®Þnh ®Õn hoµn thµnh th¾ng lîi c«ng tr×nh nghiªn cøu. KÕt qu¶ gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p luËn, ph­¬ng ph¸p hÖ mµ tr­îc tiÕp vµo c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÕ cã tæ chøc vµ thùc hiÖn nghiªm tóc vµ khoa häc. Do ®ã, ®ßi hái ng­êi nghiªn cøu cÇn ph¶i tiÕp cËn ®óng ®¾n víi ®èi t­îng, biÕt t×m, chän, sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu thÝch hîp, hiÖu nghiÖm. I. Kh¸i niÖm vÒ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc 1. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ g×? - D­íi gãc ®é th«ng tin: ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ c¸ch thøc, con ®­êng, ph­¬ng tiÖn thu tËp, xö lý th«ng tin (sè liÖu vµ sù kiÖn) nh»m 40 s¸ng tá vÊn ®Ò nghiªn cøu ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc nhiÖm vô nghiªn cøu vµ cuèi cïng ®¹t ®­îc môc ®Ých nghiªn cøu. Nãi c¸ch kh¸c: Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ nh÷ng ph­¬ng thøc thu thËp vµ xö lý th«ng tin khoa häc nh»m môc ®Ých x¸c lËp nh÷ng mèi liªn hÖ vµ quan hÖ phô thuéc cã tÝnh quy luËt vµ x©y dùng lý luËn khoa häc míi. - D­íi gãc ®é ho¹t ®éng: ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ ho¹t ®éng cña ®èi t­îng , chñ thÓ (ng­êi nghiªn cøu) sö dông thñ thuËt, thao t¸c, ®éng t¸c kh¸m ph¸ ®èi t­îng nghiªn cøu nh»m biÕn ®æi ®èi t­îng nghiªn cøu theo môc tiªu mµ chñ thÓ tù gi¸c ®Æt ra ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nghiªn cøu cña b¶n th©n. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc lµ tÝch hîp c¸c ph­¬ng ph¸p: ph­¬ng ph¸p luËn, ph­¬ng ph¸p hÖ, ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ vµ tu©n theo quy luËt ®Æc thï cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc. d. Ph­¬ng ph¸p luËn (Methodology) Ph­¬ng ph¸p luËn lµ ph­¬ng ph¸p lý thuyÕt vÒ nhËn thøc khoa häc thÕ giíi tæng thÓ, c¸c thñ thuËt nghiªn cøu hiÖn thùc (nghÜa réng); lµ lý luËn kh¸i qu¸t, lµ quan ®iÓm chung, lµ c¸ch tiÕp cËn ®èi t­îng nghiªn cøu (nghÜa hÑp) Nh÷ng quan ®iÓm ph­¬ng ph¸p luËn ®óng ®¾n lµ kim chØ nan h­íng dÉn ng­êi nghiªn cøu trªn con ®­êng t×m tßi , nghiªn cøu; ph­¬ng ph¸p luËn ®ãng vai trß chñ ®¹o, dÉn ®­êng vµ cã ý nghÜa thµnh b¹i trong nghiªn cøu khoa häc. e. Ph­¬ng ph¸p hÖ. Ph­¬ng ph¸p hÖ lµ nhãm c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông trong mét lÜnh vùc khoa häc hay nét ®Ò tµi cô thÓ; lµ hÖ thèng c¸c thñ thuËt hoÆc biÖn ph¸p thùc hiÖn cã tr×nh tù, cã hiÖu qu¶ cña mét c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc. Sö dông kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh, kh¾c phôc c¸c ®iÓm yÕu cña tõng ph­¬ng ph¸p. §ång thêi chóng hç trî, bæ 41 sung, kiÓm tra lÉn nhau trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh x¸c thùc cña c¸c luËn ®iÓm khoa häc. f. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu (Research method) Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ lµ tæ hîp c¸c c¸ch thøc, c¸c thao t¸c mµ ng­êi nghiªn cøu sö dông ®Ó t¸c ®éng kh¸m ph¸ ®èi t­îng, ®Ó thu thËp vµ xö lý th«ng tin nh»m xem xÐt vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÊn ®Ò nghiªn cøu. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu g¾n chÆt víi néi dung cña c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu. V× vËy, ng­êi nghiªn cøu cÇn ph¶i t×m, chän vµ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu phï hîp víi ®Æc ®iÓm ®èi t­îng, môc ®Ých, néi dung, nhiÖm vô nghiªn cøu. 2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc a. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc cã mÆt chñ quan vµ kh¸ch quan thÓ hiÖn sù t­¬ng t¸c biªn chøng gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ trong ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc. - MÆt chñ quan g¾n liÒn víi chñ thÓ nghiªn cøu. §ã chÝnh lµ ®Æc ®iÓm, n¨ng lùc, tr×nh ®é nhËn thøc, kinh nghiÖm ho¹t ®éng s¸ng tao,kh¶ n¨ng thùc hµnh.... cña chñ thÓ, thÓ hiÖn trong viÖc ý thøc cña c¸c quy luËt vËn ®éng cña ®èi t­îng vµ sö dông chóng ®Ó kh¸m ph¸ chÝnh ®èi t­îng, lùa chän nh÷ng hµnh ®éng, thao t¸c ®óng ®¾n hîp quy luËt ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t­îng vµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc sÏ phï hîp víi kh¶ n¨ng cña chñ quan Êy. - MÆt kh¸ch quan g¾n liÒn víi ®èi t­îng nghiªn cøu. Ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng vµ quy luËt kh¸ch quan chi phèi ®èi t­îng mµ chñ thÓ nghiªn cøu ph¶i ý thøc ®­îc. Nhê c¸c quy luËt kh¸ch quan mµ ng­êi nghiªn cøu lùa chän c¸ch nµy, c¸ch kh¸c trong ho¹t ®éng nghiªn cøu, tøc lµ ph¸t hiÖn ra ph­¬ng ph¸p. Sù t­¬ng t¸c hîp quy luËt gi÷a chñ quan (thuéc vÒ chñ thÓ) vµ mÆt kh¸ch quan (thuéc vÒ ®èi t­îng) trong ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc t¹o ra ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc hiÖu nghiÖm. 42 Chñ thÓ ®èi t­îng (chñ quan) (kh¸ch quan) H×nh 3: Sù t­¬ng t¸c gi÷a mÆt chñ quan vµ kh¸ch quantrong nghiªn cøu khoa häc Trong nghiªn cøu khoa häc, c¸i chñ quan ph¶i tu©n thñ c¸i kh¸ch quan. V× vËy chñ thÓ hiÓu biÕt ch©n thùc vÒ ®èi t­îng, n¾m v÷ng quy luËt kh¸ch quan chi phèi ®èi t­îng ®Ó trªn c¬ së ®ã t×m ra nh÷ng thao t¸c ®óng ®¾n víi ®èi t­îng vµ hµnh ®éng chñ quan theo ®óng quy luËt ®ã. b. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc cã tÝnh môc ®Ých g¾n liÒn víi néi dung; chÞu sù chi phèi cña môc ®Ých vµ néi dung; b¶n th©n ph­¬ng ph¸p cã chøc n¨ng ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn môc ®Ých vµ néi dung. - TÝnh môc ®Ých cña ph­¬ng ph¸p lµ nÐt ...