Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 14

Biện pháp thuỷ lợi vùng ảnh hưởng thuỷ triều14.1. Khái quát về thuỷ triều 14.1.1. Khái niệm cơ bản về thuỷ triều 1. Hiện t-ợng thuỷ triều Mặt biển và đại d-ơng không khi nào phẳng lặng, ngay trong điều kiện gió lặng, không có sóng biển, mặt n-ớc biển cũng luôn luôn chuyển động. Sự biến đổi độ cao mặt biển có nhiều dạng khác nhau, tuỳ thuộc vào nguyên nhân phát sinh, chủ yếu gồm: - Sóng biển do gió gây ra: Sóng có chu kỳ ngắn, từ 0,1 giây đến khoảng 30 giây, còn lại là sóng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 14110 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thuû lîi Ch−¬ng 14 BiÖn ph¸p thuû lîi vïng ¶nh h−ëng thuû triÒu14.1. Kh¸i qu¸t vÒ thuû triÒu 14.1.1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ thuû triÒu 1. HiÖn t−îng thuû triÒu MÆt biÓn vµ ®¹i d−¬ng kh«ng khi nµo ph¼ng lÆng, ngay trong ®iÒu kiÖn giã lÆng,kh«ng cã sãng biÓn, mÆt n−íc biÓn còng lu«n lu«n chuyÓn ®éng. Sù biÕn ®æi ®é cao mÆtbiÓn cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, tuú thuéc vµo nguyªn nh©n ph¸t sinh, chñ yÕu gåm: - Sãng biÓn do giã g©y ra: Sãng cã chu kú ng¾n, tõ 0,1 gi©y ®Õn kho¶ng 30 gi©y, cßnl¹i lµ sãng träng lùc. - Sãng do ®éng ®Êt hoÆc nói löa ngÇm d−íi n−íc biÓn, th−êng lµ sãng cã chu kú dµi, tõ30 gi©y ®Õn kho¶ng 5 phót. - Sãng triÒu do lùc hÊp dÉn vò trô cña mÆt tr¨ng vµ mÆt trêi, cã chu kú dµi nöa ngµy®ªm hoÆc 1 ngµy ®ªm. - Sãng xuyªn triÒu: sãng cã chu kú dµi trªn 1 ngµy ®ªm. - Dao ®éng cña mùc n−íc biÓn do giã mïa, do b·o hoÆc do c¸c biÕn ®éng khÝ t−îngkÝch cì lín, cã chu kú tõ vµi giê ®Õn vµi ngµy. HiÖn t−îng thuû triÒu ë biÓn vµ ®¹i d−¬ng chØ lµ mét d¹ng cña sù biÕn ®æi mùc n−ícbiÓn vµ thÓ hiÖn qua c¸c chuyÓn ®éng sãng cña toµn bé bÒ dÇy líp n−íc tõ trªn mÆt cho tíi®¸y. Dao ®éng triÒu cña mùc n−íc biÓn thay ®æi tuú tõng n¬i, ë c¸c vïng ven bê th−êng lµvµi mÐt cho tíi trªn 5m, trÞ sè lín nhÊt ®¹t tíi 18m ë vÞnh Ph¬n®y (Canada). ë ngoµi kh¬i,®é lín triÒu kh¸ nhá, vµo kho¶ng d−íi 1m. NÕu biÓn cã dao ®éng triÒu nhá d−íi 50cm th×gäi lµ biÓn kh«ng cã thuû triÒu nh− biÓn §en, biÓn Ban TÝch, biÓn Aran... 2. C¸c ®Þnh nghÜa vµ thuËt ng÷ liªn quan ®Õn thuû triÒu ThuËt ng÷ Kü thuËt tµi nguyªn n−íc hay Kü thuËt thuû lîi quy ®Þnh: Vïng chÞu ¶nh h−ëngcña thuû triÒu lµ vïng ®Êt ®ai chÞu sù biÕn ®æi vÒ mùc n−íc vµ chÊt l−îng n−íc cña nguån theokh«ng gian vµ thêi gian. §©y lµ vïng cuèi cïng cña l−u s«ng nèi tiÕp gi¸p víi biÓn. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng quèc gia cã mËt ®é biÓn lín nhÊt thÕ giíi (n−íc b¸n®¶o). TÝnh trung b×nh ë n−íc ta cø 100 km2 ®Êt liÒn cã 1 km bê biÓn. §©y lµ vïng ®Êt ®ang 111Ch−¬ng 14 - BiÖn ph¸p thuû lîi vïng ¶nh h−ëng thuû triÒutiÕn dÇn ra biÓn víi tèc ®é kho¶ng 80 ÷ 100m/n¨m. C¸c d¶i ®Êt míi nµy sÏ ®−îc nghiªn cøusö dông th«ng qua biÖn ph¸p khai hoang quai ®ª lÊn biÓn (Q§LB). Vïng ven biÓn chÞu ¶nh h−ëng thuû triÒu cña ®ång b»ng s«ng Hång, Th¸i B×nh vµ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ c¸c vïng ®Êt n«ng nghiÖp réng lín ë n−íc ta ®−îc h×nh thµnhqua sù båi ®¾p cña phï sa, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, ®¹i bé phËn cã cao ®é tõ 0,5 ÷ 1,0m. §Êt®ai bÞ nhiÔm phÌn, mÆn, chua ë c¸c møc ®é kh¸c nhau (h×nh 14.1). H×nh 14.1 - Sù biÕn ®æi mùc n−íc trong ngµy Nguån n−íc chÞu ¶nh h−ëng cña thuû triÒu lµ mét ®Æc tÝnh quan träng cña vïng mµ tacÇn nghiªn cøu xem xÐt chi tiÕt. a) Chªnh lÖch triÒu vµ biªn ®é triÒu Chªnh lÖch mùc n−íc triÒu gi÷a ®Ønh triÒu vµ ch©n triÒu kÕ tiÕp gäi lµ chªnh lÖchtriÒu (Az). Biªn ®é mùc n−íc triÒu (Ap) lµ chªnh lÖch gi÷a mùc n−íc ®Ønh triÒu hoÆc ch©n triÒuso víi mùc n−íc b×nh qu©n (Az ≈ 2Ap). Cã tr−êng hîp trong mét sè tµi liÖu hai kh¸i niÖm trªn kh«ng ph©n biÖt. b) Chu k× triÒu (T) Chu kú triÒu lµ kho¶ng thêi gian gi÷a hai ®Ønh triÒu vµ ch©n triÒu ®Æc tr−ng kÕ tiÕpnhau. Theo tÝnh chÊt cña T ta cã c¸c ph©n lo¹i chÕ ®é triÒu nh− sau: + ChÕ ®é b¸n nhËt triÒu ®Òu: Lµ hiÖn t−îng x¶y ra trong mét ngµy mÆt tr¨ng (24 giê 50phót) cã hai lÇn triÒu lªn vµ hai lÇn triÒu xuèng víi ®Ønh vµ ch©n triÒu xÊp xØ b»ng nhau:Chu k× T ≈ 12 giê 50 phót + NhËt triÒu ®Òu: §ã lµ chÕ ®é triÒu khi trong mét ngµy mÆt tr¨ng cã mét lÇn triÒu lªnvµ mét lÇn triÒu xuèng: Chu kú T ≈ 24 giê 50 phót + B¸n nhËt triÒu kh«ng ®Òu: §ã lµ tr−êng hîp b¸n nhËt triÒu khi ®Ønh vµ ch©n triÒutrong hai lÇn triÒu kÕ tiÕp nhau cã sù chªnh lÖch kh¸ lín.112 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thuû lîi + NhËt triÒu kh«ng ®Òu: §ã lµ chÕ ®é triÒu mµ trong 1/2 th¸ng cã 7 ngµy nhËt triÒu,cßn l¹i lµ b¸n nhËt triÒu. c) TriÒu c−êng, triÒu kÐm Trong mét th¸ng th−êng cã hai lÇn triÒu víi biªn ®é lín, ®Ønh triÒu cao, ch©n triÒu thÊp®−îc gäi lµ triÒu c−êng (n−íc lín), xen kÏ víi hai lÇn triÒu c−êng lµ 2 lÇn triÒu ho¹t ®éngyÕu víi ®Ønh triÒu thÊp, ch©n triÒu cao (n−íc rßng). 3. Kh¸i niÖm vÒ chÕ ®é thuû v¨n vïng s«ng chÞu ¶nh h−ëng cña thuû triÒu [30] a) Kh¸i niÖm vÒ vïng s«ng chÞu ¶nh h−ëng triÒu Vïng chÞu ¶nh h−ëng cña thñy triÒu lµ vïng s«ng th«ng ra biÓn. Khu vùc s«ng chÞu¶nh h−ëng cña thuû triÒu th−êng ®−îc ph©n biÖt bëi 4 ®o¹n (h×nh 14.2). Vïng cöa vµ vïngven biÓn ngoµi s«ng, ë ®©y dßng ch¶y cã tÝnh chÊt cña biÓn lµ chñ yÕu. - §o¹n cöa s«ng lµ vïng kÕ tiÕp tõ mÐp biÓn ®Õn chç ph©n nh¸nh mµ th−êng ®−îc gäi lµv ...