Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 15

Biện pháp thủy lợi vùng úng15.1. Nguyên nhân úng và các biện pháp cải tạo đất vùng úng [1] Bên cạnh hạn, úng cũng là một thiên tai rất lớn ở n-ớc ta. ở những vùng úng n-ớc ngập mênh mông, không thể trồng trọt đ-ợc, nếu có trồng lúa cũng chỉ canh tác đ-ợc một vụ. Do n-ớc ngập sâu và thời gian ngập kéo dài làm ảnh h-ởng xấu đến sự sinh tr-ởng của cây trồng, cây trồng có thể chết hoặc có năng suất thấp....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 15172 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thuû lîi Ch−¬ng 15 biÖn ph¸p thñy lîi vïng óng15.1. Nguyªn nh©n óng vµ c¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o ®Êt vïng óng [1] Bªn c¹nh h¹n, óng còng lµ mét thiªn tai rÊt lín ë n−íc ta. ë nh÷ng vïng óng n−íc ngËpmªnh m«ng, kh«ng thÓ trång trät ®−îc, nÕu cã trång lóa còng chØ canh t¸c ®−îc mét vô. Do n−íc ngËp s©u vµ thêi gian ngËp kÐo dµi lµm ¶nh h−ëng xÊu ®Õn sù sinh tr−ëng cñac©y trång, c©y trång cã thÓ chÕt hoÆc cã n¨ng suÊt thÊp. N−íc ngËp l©u ngµy còng lµm thay ®æi tÝnh chÊt lý, ho¸ cña ®Êt trång trät: ®Êt ®ai trënªn bÝ chÆt, lÇy thôt, bÞ glay ho¸... vi khuÈn h¸o khÝ kh«ng ho¹t ®éng ®−îc, ®Êt ngµy bÞtho¸i ho¸, ®é ph× cña ®Êt ngµy cµng gi¶m. ViÖc ®i l¹i, sinh ho¹t cña nh©n d©n vïng bÞ ngËp óng gÆp nhiÒu khã kh¨n, c¶n trë c¸cho¹t ®éng kinh tÕ x· héi trong vïng, ¶nh h−ëng tíi c«ng t¸c vÖ sinh phßng bÖnh. Tuy nhiªn, nh÷ng vïng óng th−êng lµ vïng cã ®Þa h×nh thÊp v× vËy tÇng ®Êt canh t¸cth−êng rÊt dÇy, giÇu mïn, giÇu ®¹m lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓntrång trät. Ngoµi ra, vïng óng cßn cã tiÒm n¨ng rÊt lín trong viÖc ph¸t triÓn nu«i trång thuûs¶n. V× thÕ nÕu cã quy ho¹ch tæng thÓ vïng óng mét c¸ch hîp lý, gi¶i quyÕt mét c¸ch chñ®éng viÖc tiªu tho¸t n−íc th× sÏ biÕn vïng óng trë thµnh nh÷ng c¸nh ®ång ph× nhiªu, mµumì, gi¶i quyÕt ®−îc óng ngËp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o ®Êt, biÖnph¸p ph©n bãn... t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, ph¸t triÓn nu«i trångthuû s¶n, ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i thuû bé… Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò óng ngËp ch¼ng nh÷ng n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ mµ cßn n©ngcao ®êi sèng vÒ v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n trong vïng. BiÕn vïng óng thµnh nh÷ngvïng giµu ®Ñp. ChÝnh v× vËy mµ c¸c gi¶i ph¸p thuû lîi nh»m c¶i t¹o vïng óng lµ c«ng t¸c v« cïngquan träng, lµ b−íc tiªn phong ®Ó ph¸t triÓn kinh, x· héi, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr−êngcña khu vùc, nã cã mét ý nghÜa rÊt lín. 15.1.1. C¸c nguyªn nh©n g©y nªn óng [1] C¸c vïng óng ngËp xuÊt hiÖn ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph−¬ng trªn ®Êt n−íc ta tõ c¸c thunglòng ë c¸c tØnh miÒn nói ®Õn c¸c tØnh ®ång b»ng vµ vïng ven biÓn. Sù xuÊt hiÖn c¸c vïngóng do mÊy nguyªn nh©n chÝnh sau ®©y: 173Ch−¬ng 15 - BiÖn ph¸p thuû lîi vïng óng 1. L−îng m−a n¨m lín L−îng m−a n¨m ë ViÖt Nam t−¬ng ®èi lín, l−îng m−a b×nh qu©n n¨m tõ 1500mm/n¨m ®Õn 2500mm/n¨m. Cã thÓ lÊy l−îng m−a b×nh qu©n n¨m ë mét sè khu vùc ®¹idiÖn nh− sau: XHµ Néi = 1800 mm/n¨m XHuÕ = 2500 mm/n¨m XTpHCM = 1979 mm/n¨m XSaPa = 2900 mm/n¨m L−îng m−a n¨m l¹i phèi kh«ng ®Òu, m−a lín chñ yÕu tËp trung vµo mïa m−a. Mïam−a chØ trong vßng 5 ÷ 6 th¸ng nh−ng l−îng m−a tíi 80 ÷ 85% l−îng m−a c¶ n¨m thËm chÝl−îng m−a chØ tËp trung vµo c¸c trËn m−a rµo cã c−êng ®é rÊt lín, m−a chØ kÐo dµi trong2 ÷ 3 ngµy l−îng m−a ®· v−ît qu¸ 300mm. §Æc biÖt cã c¸c trËn m−a rÊt lín kÌm theo b·o,thÝ dô l−îng m−a ngµy ë Tam §¶o vµo n¨m 1971 lµ 511mm, trËn m−a rµo kÌm theo b·o ëTh¸i B×nh vµo mïa m−a n¨m 2003 chØ kÐo dµi 2 ÷ 3 ngµy nh−ng l−îng m−a ®¹t tíi trªn1000mm. 2. §Þa h×nh thÊp, kh«ng cã h−íng tiªu tho¸t n−íc - ë miÒn nói vµ trung du: §Þa h×nh phøc t¹p, nhÊp nh« t¹o nªn nh÷ng thung lòng xungquanh cã nói bao bäc, ®iÒu kiÖn tho¸t n−íc khã kh¨n. N−íc m−a tõ c¸c s−ên dèc tËp trungvÒ thung lòng kh«ng cã ®−êng tho¸t, tr÷ l¹i g©y óng ngËp c¸c vïng ®Êt tròng. - ë vïng ®ång b»ng vµ vïng ven biÓn: C¸c c¸nh ®ång ®−îc t¹o thµnh do phï sa cñac¸c s«ng lín båi ®¾p nªn ®Þa h×nh cã xu thÕ dèc tõ bê s«ng vµo trong ®ång vµ cã cao tr×nhthÊp thËm chÝ thÊp h¬n c¶ mùc n−íc s«ng trung b×nh v× thÕ trong mïa m−a lò n−íc trong®ång kh«ng thÓ tù tho¸t ra ngoµi s«ng ®−îc, g©y óng ngËp trong ®ång. MÆt kh¸c ®ång b»ng n−íc ta l¹i cã m¹ng l−íi s«ng chia c¾t vµ cã hÖ thèng ®ª s«ng vµ®ª biÓn bao bäc t¹o thµnh nh÷ng c¸nh ®ång h×nh lßng ch¶o, khi m−a n−íc tËp trung dån vÒchç thÊp g©y óng ë nh÷ng rèn tròng. Nh×n chung vïng ®ång b»ng vµ ®ång b»ng ven biÓn n−íc ta cã ®Þa h×nh thÊp nªn viÖctiªu tho¸t n−íc b»ng tù ch¶y ra s«ng vµ ra biÓn trong mïa m−a lò hoÆc lóc triÒu lªn lµ hÕtsøc khã kh¨n, v× thÕ khi cã m−a lín th−êng bÞ ngËp óng. L−îng m−a lín vµ ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh thuû v¨n phøc t¹p lµ nguyªn nh©n chÝnh g©ynªn óng. Ngoµi ra cßn mét sè nguyªn nh©n kh¸c g©y nªn óng ngËp nh−: ë mét sè vïng do mùcn−íc ngÇm qu¸ cao, l¹i chÞu ¶nh h−ëng cña n−íc m¹ch (n−íc ngÇm lé ra ngoµi mÆt ®Êt)còng cã kh¶ n¨ng bÞ óng. Mét sè tr−êng hîp ë nh÷ng hÖ thèng t−íi do qu¶n lý ph©n phèin−íc kh«ng tèt còng t¹o ra nh÷ng vïng óng côc bé.174 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ ...