Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 3

Chế độ tưới và Yêu cầu tưới cho các loại cây trồngMột trong những tài liệu cơ bản để quy hoạch thuỷ lợi là yêu cầu cấp nước của các ngành kinh tế, xã hội. Ngành trồng trọt trong nông nghiệp có yêu cầu về cấp nước rất lớn và rất quan trọng nhằm đáp ứng đầy đủ yêu cầu về nước cho các loại cây trồng để cây trồng phát triển tốt và cho năng suất cao. Để xác định được yêu cầu dùng nước đó, chúng ta phải nghiên cứu, tính toán yêu cầu nước của từng loại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 346 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thñy lîi Ch−¬ng 3 ChÕ ®é t−íi vμ Yªu cÇu t−íi cho c¸c lo¹i c©y trång Mét trong nh÷ng tµi liÖu c¬ b¶n ®Ó quy ho¹ch thuû lîi lµ yªu cÇu cÊp n−íc cña c¸cngµnh kinh tÕ, x· héi. Ngµnh trång trät trong n«ng nghiÖp cã yªu cÇu vÒ cÊp n−íc rÊt línvµ rÊt quan träng nh»m ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu vÒ n−íc cho c¸c lo¹i c©y trång ®Ó c©y trångph¸t triÓn tèt vµ cho n¨ng suÊt cao. §Ó x¸c ®Þnh ®−îc yªu cÇu dïng n−íc ®ã, chóng ta ph¶inghiªn cøu, tÝnh to¸n yªu cÇu n−íc cña tõng lo¹i c©y trång trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓnh»m t×m ra mét chÕ ®é cung cÊp n−íc thÝch hîp trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña c©ytrång ®ã chÝnh lµ chÕ ®é t−íi cho c©y trång.3.1. ý nghÜa, néi dung tÝnh to¸n chÕ ®é t−íi vµ c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng 3.1.1. ý nghÜa vµ néi dung T−íi lµ mét vÊn ®Ò trong c«ng t¸c ®iÒu tiÕt n−íc mÆt ruéng, nh»m cung cÊp tho¶ m·nyªu cÇu vÒ n−íc trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña c©y trång. Trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn nhÊt®Þnh nh− thêi tiÕt, khÝ hËu, thæ nh−ìng, ®Þa chÊt thuû v¨n, ®èi víi mét sè lo¹i c©y trång nhÊt®Þnh sÏ cã mét yªu cÇu vÒ cung cÊp n−íc theo mét chÕ ®é nhÊt ®Þnh gäi lµ chÕ ®é t−íi. ChÕ ®é t−íi lµ mét tµi liÖu quan träng trong viÖc quy ho¹ch, thiÕt kÕ, qu¶n lý, khai th¸cc¸c hÖ thèng c«ng tr×nh vÒ t−íi. Dùa vµo tµi liÖu vÒ yªu cÇu n−íc vµ nguån n−íc ®ång thêi trªn c¬ së ®iÒu kiÖn tù nhiªncña khu vùc mµ quy ho¹ch bè trÝ hÖ thèng cÊp n−íc vµ tÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ thèng kªnh m−¬ng,c¸c c«ng tr×nh trªn hÖ thèng dÉn n−íc nh»m tho¶ m·n c¸c yªu cÇu vÒ n−íc cho c¸c ngµnh. ChÕ ®é t−íi bao gåm nh÷ng néi dung sau ®©y: 1. Thêi gian cÇn t−íi (ngµy t−íi chÝnh). 2. Møc t−íi mçi lÇn: Møc t−íi mçi lÇn lµ l−îng n−íc t−íi mçi lÇn cho mét ®¬n vÞ diÖntÝch c©y trång nµo ®ã. Møc t−íi th−êng ®−îc biÓu thÞ b»ng: - L−îng n−íc, ký hiÖu m (m3/ha) - Líp n−íc, ký hiÖu h (mm) Gi÷a møc t−íi m (m3/ha) vµ líp n−íc trªn mÆt ruéng h (mm) cã mèi liªn hÖ nh− sau: m = 10h, (m3/ha) khi h tÝnh b»ng (mm) 3. Sè lÇn t−íi trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña c©y trång. 47Ch−¬ng 3 - ChÕ ®é t−íi vµ yªu cÇu t−íi cho c¸c lo¹i c©y trång 4. Thêi gian t−íi mçi lÇn: Thêi gian thùc hiÖn t−íi hÕt møc t−íi mçi lÇn, th−êng kýhiÖu lµ t (ngµy). 5. Møc t−íi tæng céng: Møc t−íi tæng céng lµ l−îng n−íc t−íi tæng céng cho mét ®¬nvÞ diÖn tÝch c©y trång trong suèt thêi gian sinh tr−ëng cña c©y trång ®ã, th−êng gäi lµ møct−íi toµn vô, ký hiÖu lµ M (m3/ha). Møc t−íi tæng céng b»ng tæng c¸c møc t−íi mçi lÇn: M = m1 + m2 + m3 + … + mn 6. HÖ sè t−íi: HÖ sè t−íi lµ l−u l−îng n−íc cÇn t−íi cho mét ®¬n vÞ diÖn tÝch trång trät,th−êng ®−îc ký hiÖu lµ q (l/s-ha). Gi¶ sö ta thùc hiÖn møc t−íi m (m3/ha) trong t (ngµy) th× hÖ sè t−íi ®−îc tÝnh b»ngc«ng thøc: m q= , (l/s-ha) 86, 4t 3.1.2. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi chÕ ®é t−íi ChÕ ®é t−íi cho mét lo¹i c©y trång x¸c ®Þnh trong mét ®iÒu kiÖn tù nhiªn nhÊt ®Þnhsong c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn l¹i bao gåm nhiÒu yÕu tè thay ®æi rÊt phøc t¹p. Nh÷ng yÕu tènµy ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi chÕ ®é t−íi. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i: 1. YÕu tè khÝ hËu: Bao gåm m−a, giã, bèc h¬i, nhiÖt ®é, ®é Èm, bøc x¹ ¸nh s¸ng... 2. YÕu tè phi khÝ hËu: Bao gåm lo¹i c©y trång, chÕ ®é canh t¸c gieo cÊy, thæ nh−ìng,®Þa chÊt thuû v¨n, ®iÒu kiÖn tæ chøc t−íi... Do cã nhiÒu yÕu tè ¶nh h−ëng, nh÷ng yÕu tè ®ã l¹i hÕt søc phøc t¹p nªn viÖc x¸c ®Þnhmét chÕ ®é t−íi chÝnh x¸c vµ phï h¬p víi thùc tÕ lµ mét ®iÒu hÕt søc khã kh¨n. Th−êngph¶i dùa vµo tµi liÖu tæng kÕt t−íi l©u n¨m cña c¸c hÖ thèng t−íi, tr¹m thÝ nghiÖm t−íi mµrót ra mét chÕ ®é t−íi thÝch hîp víi vïng ®ã. Song thùc tÕ víi nh÷ng vïng míi quy ho¹ch t−íi, hoÆc b¾t ®Çu quy ho¹ch th× nh÷ng tµiliÖu vÒ chÕ ®é t−íi kh«ng cã hoÆc cã nh−ng rÊt Ýt ch−a ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh mét chÕ ®é t−íi ®¹ibiÓu v× vËy b¾t buéc chóng ta ph¶i th«ng qua c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng mµ tÝnh to¸n chÕ ®é t−íicho c¸c lo¹i c©y trång. Nh÷ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n cÇn ®−îc kiÓm nghiÖm l¹i víi nh÷ng tµi liÖu ®· tæng kÕt, tiÕnhµnh hiÖu chØnh cho hîp lý. ChÕ ®é t−íi ®−îc x¸c ®Þnh dùa vµo ph−¬ng tr×nh c©n b»ng n−íc, viÕt cho mét khu vùctrong mét thêi ®o¹n nµo ®ã. Trong ®ã xÐt sù t−¬ng quan gi÷a l−îng n−íc ®Õn vµ l−îng n−íc®i trªn khu ruéng trång trät mµ x¸c ®Þnh ra møc t−íi, thêi gian t−íi vµ sè lÇn t−íi… - L−îng n−íc ®Õn bao gåm: + L−îng m−a; + L−îng n−íc mÆt ch¶y tõ khu vùc kh¸c ch¶y vµo;48 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thñy lîi + L−în ...