Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 6

Phương pháp tưới và công nghệ tưới6.1. Khái quát chung Trong tính toán chế độ tưới chúng ta đã xác định được mức tưới mỗi lần, thời gian tưới, số lần tưới và mức tưới toàn vụ. Đó là 4 yếu tố cơ bản của chế độ tưới để tạo điều kiện phát triển của cây trồng cho năng suất cao. Để thực hiện các yếu tố này một cách chính xác ta phải xét đến phương pháp tưới và công nghệ tưới tức phương thức đưa nước và phân phối nước tới tận mặt ruộng cung cấp cho cây...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình quy hoạch và thiết kế hệ thống thủy lợi - Chương 6 157Ch−¬ng 6 - Ph−¬ng ph¸p t−íi vµ c«ng nghÖ t−íi Ch−¬ng 6 Ph−¬ng ph¸p t−íi vμ c«ng nghÖ t−íi6.1. Kh¸i qu¸t chung Trong tÝnh to¸n chÕ ®é t−íi chóng ta ®· x¸c ®Þnh ®−îc møc t−íi mçi lÇn, thêi giant−íi, sè lÇn t−íi vµ møc t−íi toµn vô. §ã lµ 4 yÕu tè c¬ b¶n cña chÕ ®é t−íi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖnph¸t triÓn cña c©y trång cho n¨ng suÊt cao. §Ó thùc hiÖn c¸c yÕu tè nµy mét c¸ch chÝnh x¸cta ph¶i xÐt ®Õn ph−¬ng ph¸p t−íi vµ c«ng nghÖ t−íi tøc ph−¬ng thøc ®−a n−íc vµ ph©n phèin−íc tíi tËn mÆt ruéng cung cÊp cho c©y trång. • Ph−¬ng ph¸p vµ c«ng nghÖ t−íi cÇn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau: - B¶o ®¶m cung cÊp n−íc theo ®óng chÕ ®é t−íi quy ®Þnh ph©n bè ®ång ®Òu trªn diÖntÝch t−íi. - Cã hÖ sè sö dông n−íc cao. - T¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn vµ phèi hîp tèt víi c¸c biÖn ph¸p canh t¸c kh¸c. - N©ng cao n¨ng suÊt t−íi trªn ®ång ruéng. - Cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt, kh«ng g©y ra xãi mßn, mÆn ho¸ khu ®Êt t−íi . - C«ng tr×nh vµ c¸c thiÕt bÞ t−íi ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ qu¶n lý, diÖn tÝch chiÕm ®Êt Ýt, chiphÝ ®Çu t− vµ qu¶n lý khai th¸c thÊp vµ kh«ng g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m«i tr−êng. • Dùa theo ph−¬ng thøc dÉn n−íc vµ ph©n phèi n−íc, ng−êi ta chia ra c¸c ph−¬ng ph¸pt−íi sau: - Ph−¬ng ph¸p mÆt ®Êt: T−íi ngËp, t−íi d¶i vµ t−íi r·nh. - Ph−¬ng ph¸p t−íi phun m−a. - Ph−¬ng ph¸p t−íi nhá giät. - Ph−¬ng ph¸p t−íi ngÇm. • Sù lùa chän c¸c ph−¬ng ph¸p t−íi phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: - Lo¹i c©y trång vµ kü thuËt canh t¸c; - §Þa h×nh, tÝnh chÊt ®Êt ®ai khu t−íi; - Kh¶ n¨ng cung cÊp vµ chÊt l−îng cña nguån n−íc; - Tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ vµ c«ng nghiÖp ho¸; - §iÒu kiÖn cung cÊp n¨ng l−îng, thiÕt bÞ t−íi; - Tr×nh ®é khoa häc, kü thuËt cña c¸n bé, c«ng nh©n qu¶n lý t−íi.158 Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng thñy lîi6.2. Ph−¬ng ph¸p t−íi mÆt ®Êt T−íi mÆt ®Êt lµ ph−¬ng ph¸p ®−a n−íc t−íi tõ c¸c kªnh dÉn ®Æt ë ®Çu ruéng vµo trùctiÕp mÆt ®Êt cña c¸nh ®ång råi ngÊm xuèng biÕn thµnh n−íc trong ®Êt, n−íc t−íi ®−îc ph©nphèi ®Õn c©y trång ë c¸c d¹ng t−íi ngËp, t−íi theo r·nh vµ t−íi theo d¶i. 6.2.1. T−íi ngËp cho lóa Lµ h×nh thøc cung cÊp ®Ó lu«n lu«n gi÷ mét líp n−íc trªn mÆt ruéng theo yªu cÇu sinhtr−ëng ph¸t triÓn cña c¸c c©y trång, chñ yÕu lµ lóa n−íc. 1. ¦u vµ nh−îc ®iÓm a) ¦u ®iÓm - §iÒu hoµ ®−îc nhiÖt ®é trong ruéng lóa; - K×m h·m sù ph¸t triÓn cña cá d¹i; - Gi¶m ®−îc nång ®é c¸c chÊt cã h¹i. b) Nh−îc ®iÓm - §é tho¸ng khÝ cña ®Êt kÐm; - Lµm gi¶m ®é ph× cña ®Êt; - DÔ g©y ra tr«i ®Êt; - Tèn nhiÒu n−íc, g©y trë ng¹i cho c¬ giíi ho¸. 2. Yªu cÇu cña ph−¬ng ph¸p t−íi ngËp - Duy tr× líp n−íc thÝch hîp trªn ruéng lóa theo c«ng thøc t−íi t¨ng s¶n; - B¶o ®¶m ®−îc c¸c chÊt dinh d−ìng vµ ph©n bãn kh«ng bÞ röa tr«i, ®Êt kh«ng bÞ xãimßn, nhiÔm chua mÆn; - B¶o ®¶m líp n−íc ®−îc ph©n bè ®Òu, kh«ng t−íi trµn lan; - HÖ sè sö dông ruéng ®Êt cao, tiÕt kiÖm n−íc t−íi, gi¸ thµnh x©y dùng vµ qu¶n lý rÎ; - MÆt ruéng ®−îc t−íi ph¶i t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng ®Ó ®é s©u mùc n−íc t−¬ng ®èi ®ång®Òu trªn kh¾p thöa ruéng; - Ph¶i bè trÝ ®Çy ®ñ c¸c c«ng tr×nh ®iÒu tiÕt n−íc mÆt ruéng. 3. H×nh thøc bè trÝ vµ kÝch th−íc « ruéng t−íi ngËp (h×nh 6.1) 4. H×nh d¹ng vµ kÝch th−íc a) H×nh d¹ng: ¤ ruéng cã h×nh ch÷ nhËt lµ tèt nhÊt b) KÝch th−íc: Th−êng lµ 0,25 ÷ 0,30 ha (100 × 25 m hoÆc 100 × 30 m) - ChiÒu dµi « ruéng theo kho¶ng c¸ch gi÷a kªnh t−íi vµ kªnh tiªu cè ®Þnh cÊp nhá nhÊttrªn hÖ thèng. - ChiÒu réng phô thuéc ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh vµ ®iÒu kiÖn c¬ giíi ho¸. 159Ch−¬ng 6 - Ph−¬ng ph¸p t−íi vµ c«ng nghÖ t−íi H×nh 6.1: H×nh thøc bè trÝ thöa ruéng a) Bè trÝ th«ng nhau; b) Bè trÝ cöa ®éc lËp H×nh 6.2: MÆt c¾t A-A - §é dèc i th−êng b»ng 0,001 ÷ 0,0005. ChiÒu réng a ®−îc x¸c ®Þnh theo: h 2 − h1 0,5h 0 a= ≈ (6.1) i i L−u l−îng cÇn lÊy vµo « ruéng ®Ó t¹o thµnh líp n−íc mÆt ruéng: ω ( ) Q= h 0 + K t t , (m3/h) (6.2) ttrong ®ã: ω - diÖn tÝch « ruéng (m2); K t - tèc ®é ngÊm b×nh qu©n (m/h); t - thêi gian lÊy n−íc (h). 6.2.2. T−íi theo d¶i 1. Môc ®Ých vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông T−íi d¶i lµ h×nh thøc ph©n phèi n−íc cho c©y trång theo dßng ...