Giáo trình Sử dụng thuốc vận mạch trong hồi sức

Đại cương:- Rối loạn huyết động thường gặp trên lâm sàng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau như: sốc, suy tim, NMCT- Các chỉ số về huyết động thường được đánh giá trên thực hành bao gồm: huyết áp động mạch, áp lực động mạch phổi, áp lực động mạch phổi bít, huyết áp tĩnh mạch trung tâm (CVP), cung lượng tim, sức cản mạch phổi, sức cản mạch hệ thống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Sử dụng thuốc vận mạch trong hồi sức SÖÛ DUÏNG THUOÁC VAÄN MAÏCH TRONG HOÀI SÖÙCI.Ñaïi cöông- Roái loaïn huyeát ñoäng thöôøng gaëp treân laâm saøng trong nhieàu hoaøn caûnh khaùc nhau nhö: soác, suy tim, NMCT.- Caùc chæ soá veà huyeát ñoäng thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù treân thöïc haønh bao goàm: huyeât aùp ñoäng maïch, aùp löïc ñoäng maïch phoåi, aùp löïc ñoäng maïch phoåi bít, huyeát aùp tónh maïch trung taâm (CVP), cung löôïng tim, söùc caûn maïch phoåi, söùc caûn maïch heä thoáng. Söï lieân quan giöõa caùc thoâng soá naøy ñöïoc phaûn aûnh qua caùc phöông trình: o HA = Cung löôïng . Söùc caûn o Cung löôïng = Theå tích toáng maùu . Taàn soá tim.- Ñeå söû duïng ñuùng thuoác vaän maïch caàn phaûi hieåu roõ vai troø cuûa caùc yeáu toá treân trong caùc hoaøn caûnh laâm saøng, ñoàng thôøi naém roõ taùc duïng döôïc lyù treân yeáu toá neâu treân cuûa caùc thuoác vaän maïch ñònh duøng.II.Cô cheá taùc duïngA. Cô cheá ñieàu hoaø huyeát aùp: Ñoä co boùp cô tim Tieàn gaùnh Haäu gaùnh Taàn soá tim Theå tích toáng maùu Cung löôïng tim Söùc caûn maïch heä thoáng Huyeát aùp Huyeát aùp ñoäng maïch phuï thuoäc vaøo 2 yeáu toá: Cung löôïng tim vaø söùc caûn maïch ngoaïi vi.1. Cung löôïng tim : Cung löôïng tim phuï thuoäc - TS tim : Neáu taêng quaù >140 hay giaûm quaù < 40 gaây ra tuït HA. - Theå tích toáng maùu: Do 3 yeáu toá quyeát ñònh: + Tieàn gaùnh: aùp löïc ñoå ñaày thaát CVP (bình thöôøng 3-8 cm H2O): phaûn aùnh aùp löïc ñoå ñaày thaát phaûi . ALMM phoåi bít (bình thöôøng 5-12 mmHg): Phaûn aùnh aùp löïc cuoái taâm tröông thaát traùi. + Haäu gaùnh: Löïc caûn ñoái vôùi toáng maùu cuûa thaát + Löïc co boùp cuûa cô tim2. Söùc caûn maïch (SRV)- Söùc caûn maïch heä thoáng tyû leä thuaän vôùi chieàu daøi cuûa maïch vaø tyû leä nghòch vôùi khaåu kính maïch, vì vaäy dieän tích maët caét cuûa maïch maùu laø yeáu toá quan troïng nhaát quyeát ñònh söùc khaùng maïch maùu. Dieän tích naøy ñöôïc tröông löïc cô trôn maïch maùu chi phoái vaø döôùi söï kieåm soaùt cuûa heä thoáng thaàn kinh töï ñoäng vaø nhieàu yeáu toá khaùc- Caùc thuoác vaän maïch gioáng giao caûm taùc duïng tröïc tieáp leân hai yeáu toá: taêng co boùp cô tim, do ñoù taêng cung löôïng tim vaø taùc ñoäng leân tröông löïc cô trôn ñoäng maïch → söùc caûn maïch ngoaïi vi thoâng qua vai troø cuûa caùc receptor adrenecgic.B. Vai troø cuûa receptor adrenecgicKích thích caùc recepter adrenecgic gaây ra 2 loaïi taùc duïng döôïc lyù: alpha vaø beta adrenecgic.1. Kích thích Alpha adrenecgic: Gaây co tieåu ñoäng maïch laøm taêng söùc caûn maïch heä thoáng, co thaét pheá quaûn, taêng tieát...2. Kích thích Beta adrenecgic: - Beta 1: Coù taùc duïng taêng co boùp cô tim,... - Beta 2: Coù taùc duïng giaõn cô trôn ñoäng maïch, giaõn pheá quaûn,...III.Söû duïng caùc thuoác vaän maïch trong laâm saøng:A. Nguyeân taéc chung:- Chæ ñöôïc duøng thuoác vaän maïch sau khi ñaõ boài phuï ñuû khoái löôïng tuaàn hoaøn maø tình traïng huyeát aùp vaãn khoâng ñöôïc caûi thieän. Khoái löôïng vaø toác ñoä dòch truyeàn döïa vaøo CVP vaø test truyeàn dòch.- Khi coù chæ ñònh duøng thuoác vaän maïch phaûi ñaùnh giaù tình traïng huyeát ñoäng cuûa beänh nhaân thuoäc kieåu roái loaïn huyeát ñoäng naøo ñeå löïa choïn loaïi thuoác phuø hôïp (söû duïng thuoác coù taùc duïng chuû yeáu taêng co boùp cô tim trong suy tim, thuoác coù taùc duïng leân cô tim vaø co maïch ngoaïi vi trong soác...). Phaûi thaêm doø vaø ñaùnh giaù caùc thoâng soá huyeát ñoäng ñeå ñieàu chænh lieàu thuoác vaän maïch moät caùch hôïp lyù.- Söû duïng thuoác vaän maïch phaûi luoân khôûi ñaàu baèng lieàu thaáp, sau ñoù taêng daàn tuyø theo ñaùp öùng huyeát aùp ñeå ñaït huyeát aùp toái öu ≥ 90mmHg, nöôùc tieåu > 50-100ml/h.- Trong quaù trình duøng thuoác vaän maïch phaûi luoân theo doõi saùt ñaùp öùng laâm saøng treân beänh nhaân. Neáu khoâng ñaït hieäu quaû phaûi ñaùnh giaù laïi tình traïng beänh nhaân (suy tim, thieáu dòch...), ñeå ñieàu chænh cho thích hôïp, neáu vaün khoâng ñaït hieäu quaû phaûi thay thuoác hoaëc phoái hôïp vôùi caùc thuoác vaän maïch khaùc.- Khoâng ñöôïc döøng hoaëc giaûm lieàu thuoác moät caùch ñoät ngoät maø phaûi giaûm lieàu moät caùch töø töø ñeán lieàu thaáp môùi caét.B.Caùc loaïi thuoác vaän maïch chính- Caùc thuoác vaän maïch ñöôïc phaân loaïi döïa vaøo taùc duïng döôïc lyù choïn loïc cuûa chuùng leân töøng loaïi receptor adrenecgic. Thuoác β1 β2 αDopamin +++ ...