Giáo trình Thuốc bảo vệ thực vật: Phần 2

Tiếp nối phần 1, phần 2 giáo trình trình bày về: Thuốc bảo vệ thực vật chuyên khoa Phần này cung cấp cho sinh viên các kiến thức về đặc tính và cách sử dụng các loại thuốc BVTV để phòng trừ các loài sinh vật gây hại như sâu, nhện, ốc, chuột, tuyến trùng, các thuốc trừ bệnh hại do nấm và vi khuẩn gây ra, các loại thuốc trừ cỏ và các phương pháp sử dụng thuốc trừ cỏ, các loại thuốc xông hơi khử trùng và các thuốc điều hòa sinh trưởng thực vật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Thuốc bảo vệ thực vật: Phần 2PHẦN THỨ HAITHUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT CHUYÊN KHOAChương 4THUỐC TRỪ SÂU VÀ CÁC LOÀI ĐỘNG VẬT GÂY HẠI KHÁCChương này cung cấp cho sinh viên các kiến thức về đặc tính và cách sử dụngthuốc để phòng trừ các loài động vật gây hại như sâu, nhện, ốc, chuột, tuyến trùng.4.1. THUỐC TRỪ SÂUTrong số khoảng 1 triệu loài côn trùng có khoảng 10.000 loài phá hại cây trồng.Trong số đó chỉ có khoảng 700 loài gây hại đáng kể cho mùa màng trên khắp thế giới.Do vậy, con người đã phải đầu tư rất nhiều sức lực để chống lại các côn trùng. Kết quảlà con người đã phát triển được nhiều sản phẩm thuốc để tiêu diệt côn trùng như mộtsố thuốc trừ sâu và thuốc trừ động vật gây hại sau đây.4.1.1. Thuốc trừ sâu thảo mộcCó một số thuốc BVTV ly trích từ thực vật như: pyrethrum, rotenone, sabadilla,và ryania. Pyrethrin và các pyrethoids. Nicotine và Nicotine sulfate hiện nay khôngdùng nữa. Ngoài ra còn chất limonene mới được khám phá gần đây chủ yếu dùng trịcác côn trùng ký sinh trên động vật. Chất Azadirachtin được ly trích từ cây “neem”,chủ yếu sử dụng cho nhà kiếng và cây kiểng. Các thuốc gốc thực vật thường tồn lưuthấp, nhưng đắt giá do quá trình ly trích.a. RotenoneRotenone và các chất tương tự với nó được gọi là rotenoids, được thương mạihóa dùng làm thuốc diệt côn trùng ăn lá cây trồng từ 1848. Tuy nhiên chúng đã đượcdùng làm thuốc để làm tê liệt cá từ nhiều thế kỷ trước ở nhiều địa điểm khác nhau trênthế giới (Trung Quốc, Nam Mỹ). Các chất rotenoid được ly trích từ hai giống cây họđậu là loài Derris trồng nhiều ở Malaysia và Đông Á và Lonchocarpus (còn gọi làcubeb hay cubé) trồng ở Nam Mỹ. Rotenone có nhiều tên gọi khác là như Nicouline,YubatoxinRễ cây Derris elliptica được gọi là: Rễ Derris, rễ Tuba hoặc Alker tubaRễ cây Lonchocarpus ylitis, L. urucu và L. nicou được gọi là barbaso, cube,haiari, neloe, timbo.Rotenone có LD50 qua miệng (chuột ) vào khoảng 350 mg/kg đã được dùng làmthuốc diệt côn trùng khá lâu. Chất này không độc cho cây trồng, nhưng rất độc cho cávà côn trùng, ít độc cho các động vật máu nóng và không để lại dư lượng trên sảnphẩm do đó không cần phải chờ lâu mới thu hoạch. Rotenone là chất vị độc lẫn tiếpxúc đối với côn trùng, được sử dụng dưới dạng dịch phun đậm đặc hoặc dạng bột.Rotenone tuy giết côn trùng chậm nhưng côn trùng bỏ ăn ngay khi tiếp xúc với thuốc.Dưới điều kiện có ánh sáng mặt trời rotenone chỉ tồn tại 1 đến 3 ngày. Rotenone là loạithuốc gốc thực vật có doanh số bán đứng thứ nhì sau pyrethrum.88Rotenone là thuốc tuyệt hảo để giết cá dữ, làm sạch ao hồ nuôi cá kiểng.Rotenone là một loaị thuốc chọn lọc, giết các loài cá dữ mà không gây hại cho chuỗithực phẩm của cá, dễ phân hủy, không để lại dư lượng. Nồng độ thường dùng là 0,5ppm.b. SabadillaSabadilla được ly trích từ hạt các cây trong họ huệ. LD50 đường miệng vàokhoảng 5000 mg/kg, là chất có độ độc cho động vật máu nóng thấp nhất trong số cácthuốc gốc thực vật. Thuốc có tác dụng vị độc và tiếp xúc đối với côn trùng. Sabadillacó hai chất alkaloid là cevadine (C32H49NO9) và veratridine (C36H51NO11). Thuốc cótác dụng kích thích mắt mũi và gây nhảy mũi dữ dội ở một số người nhạy cảm. Thuốcphân hủy nhanh chóng dưới ánh nắng mặt trời, sử dụng an toàn không cần thời giancách ly. Sabadilla không tiêu thụ được nhiều như Pyrethrum và Rotenone. Sabadilladùng chủ yếu cho các loại rau.c. RyaniaRyania là một thuốc gốc thực vật an toàn cho người và gia súc, không cần thờigian cách ly. Ryania được chế tạo từ củ của cây Ryania mọc ở Trinidad và là mộtalkaloid. Thuốc có LD50 vào khoảng 750 mg/kg. Là một thuốc tác dụng chậm, cầnkhoảng 24 giờ để giết côn trùng. Thành phần hoạt động của Ryania là alkaloidryanodine (C25H35NO9). Ryanodine tác động đến cơ côn trùng bằng cách ngăn cản sựco cơ tương tự như tác động của Strychnin đối với động vật có vú. Ryania dùng tốttrên các loại cây ăn trái, vườn rau để trừ nhiều loại côn trùng khác nhau. Ryania khôngcó hiệu lực đối với nhện đỏ.d. LimoneneLimonene là thuốc gốc thực vật gần đây nhất. Thuốc được trích từ vỏ trái họcam quít dùng để trừ các ngoại ký sinh trên thú vật. Thuốc không độc cho động vậtmáu nóng. Trong chất trích vỏ cam quít có nhiều chất có tác dụng trừ côn trùng nhưngLimonene chiếm tỷ lệ cao nhất vào khoảng 98%. Cách tác động của thuốc cũng giốngnhư Pyrethrum: nó tác động vào các thần kinh giao cảm của hệ thần kinh ngoại vi, nókhông ức chế cholinesterase.e. AzadirachtinDầu chiết trích từ hạt cây neem (Azadirachta indica) chứa chất hoạt độngazadirachtin, là một nortriterpenoid thuộc nhóm lemonoids. Azadirachtin là một loạibột xanh lục nhạt có mùi giống tỏi, có hoạt tính diệt côn trùng và nấm, vi khuẩn gồmcả tính chất điều hòa sinh trưởng côn trùng. Thuốc làm biến đổi sự lột xác của côntrùng bằng cách ức chế sự sinh tổng hợp chất ecdysone, một loại hormone điều khiểnsự biến thái. Thuốc Azatin dùng như là một chất điều hòa sinh trưởng. Margosan làmột loại thuốc diệt côn tr ...