Giáo trình Truyền nhiễm: Phần 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản

Nối tiếp phần 1, phần 2 của giáo trình Truyền nhiễm tiếp tục cung cấp cho sinh viên những nội dung, kiến thức về: bệnh sởi; bệnh thủy đậu; nhiễm HIV/AIDS; viêm gan siêu vi cấp; bệnh sán lá gan lớn ở người; viêm não do siêu vi; bệnh sốt ve mò; bệnh do amip; bệnh sốt rét; sốt rét tiểu huyết sắc tố;... Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Truyền nhiễm: Phần 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản Giáo trình Truyền nhiễm BỆNH SƠI (Measles) 1. DỊCH TỄ HỌC Bệnh SƠi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây theo đường hô hấp, do virutSƠi (thuộc nhóm Paramyxovirut) gây ra. Bệnh có đặc điểm lâm sàng là sốt, phát bancó chu kỳ. Bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em. 1.1. MẦM BỆNH Là virut SƠi thuộc họ Paramyxoviridae, virut hình cầu, đường kính 120-250 nm,sức chịu đựng yếu, dễ bị diệt với các thuốc khử trùng thông thường, ánh sáng mặt trời,sức nóng v.v... ở nhiệt độ 56°c bị diệt trong 30 phút. virut SƠi có 2 kháng nguyên: - Kháng nguyên ngưng kết hồng cầu (Hemagglutinin). - Kháng nguyên tan hồng cầu (Hemolỵsin). Khi virut vào trong cơ thể bệnh nhân sẽ kích thích sinh kháng thể. Bằng kỹ thuậtkết hợp bổ thể và kỹ thuật ức chế ngưng kết hồng cầu... giúp cho chẩn đoán bệnh. Kháng thể xuất hiện từ ngày thứ 2-3 sau khi mọc ban và tồn tại lâu dài. Miễndịch trong SƠi là miễn dịch bền vững. 1.2. NGUỒN BỆNH Là bệnh nhân, bệnh có thể lây từ 2- 4 ngày trước khi phát bệnh cho đến ngày thứ5-6 từ khi mọc ban. 1.3. ĐƯỜNG LÂY Lây qua đường hô hấp. - Lây trực tiếp khi bệnh nhân ho, hắt hởi, nói chuyện V.V.. - Lây gián tiếp ít gặp vì virut SƠi dễ bị diệt ở ngoại cảnh. 1.4. SỨC THỤ BỆNH VÀ MIỄN DỊCH - Tỷ lệ thụ bệnh 100% ở người chưa có miễn dịch. Lây truyền mạnh trongnhững tập thể chưa có miễn dịch (nhà trẻ, mẫu giáo ...). - Hay gặp ở trẻ nhỏ từ 1- 4 tuổi. Trẻ dưới 6 tháng ít mắc vì có miễn dịch của mẹ. - Người lớn rất ít mắc bệnh vì đã bị mắc từ bé. Người lớn nếu mắc bệnh thườnglà những người ở vùng cao, hẻo lánh, đảo xa V.V.. từ nhỏ chưa tiếp xúc với virut SƠi. - Bệnh thường phát vào mùa đông xuân. - Miễn dịch sau khi khỏi bệnh là bền vững, vì vậy rất hiếm khi mắc lại lần thứ 2. - Là bệnh gây suy giảm miễn dịch nên bệnh nhân dễ mắc thểm bệnh khác. 107 Giáo trình Truyền nhiễm - Tỷ lệ tử vong cao: 0,02 % ở các nước tiên tiến, 0,3-0,7% ở các nước đang pháttriển. - Hiện nay nhờ có vacxin SƠi được tiêm phòng rộng rãi nên tỷ lệ mắc bệnh vàtử vong đã giảm nhiều. Đây là bệnh nằm trong Chương trình tiêm chủng mở rộng ởnước ta. 2. CƠ CHẾ BỆNH SINH VÀ GIẢI PHẪU BỆNH LÝ 2.1. CƠ CHẾ BỆNH SINH - Virut SƠi xâm nhập cơ thể qua đường hô hấp. Tại đây, virut nhân lên ở tế bàobiểu mô của đường hô hấp và ở các hạch bạch huyết lân cận. Sau đó, virut vào máu(nhiễm virut máu lần thứ nhất). Thời kỳ này tương ứng với thời kỳ nung bệnh. - Từ máu, theo các bạch cầu, virut đến các phủ tạng (phổi, lách, hạch, da...) gâytổn thương các cơ quan và các triệu chứng lâm sàng thời kỳ toàn phát. Ban ở da vàniêm mạc chính là hiện tượng đào thải virut của cơ thể và phản ứng miễn dịch bệnh lý. - Từ khoảng ngày thứ hai - ba từ khi mọc ban, cơ thể sinh kháng thể. Kháng thểtăng lên thì virut bị loại khỏi máu. Bệnh chuyển sang thời kỳ lui bệnh. 2.2. GIẢI PHẪU BỆNH LÝ Tổn thương giải phẫu bệnh điển hình là xuất hiện các tế bào không lồ (tế bàoHecht) đó là hợp bào chứa nhiều nhân và hạt vùi (chứa virut ở trong) trong nhân vànguyên sinh chất. Tế bào không lồ xuất hiện ngày thứ 4-5 trước mọc ban và kéo dài 3-4ngày sau mọc ban.Các tế bào này tìm thấy ở tổ chức lỵmpho, biểu mô niêm mạc khíquản, họng, phổi, ống tiêu hoá V.V.. 3. LÂM SÀNG 3.1. THỂ THÔNG THƯỜNG ĐIEN HÌNH 3.1.1. Nung bệnh: 8-11 ngày. 3.1.2. Khởi phát (giai đoạn viêm xuất tiết): 3-4 ngày. - Sốt nhẹ hoặc vừa, sau sốt cao. - Viêm xuất tiết mũi, họng, mắt: chảy nước mắt nước mũi, ho, viêm màng tiếphợp, mắt có gỉ kèm nhèm, sưng nề mi mắt. - Nội ban xuất hiện (ngày thứ 2): gọi là hạt Koplick, đó là các hạt trắng, nhỏ nhưđầu đinh ghim, từ vài nốt đến vài chục, vài trăm nốt mọc ở niêm mạc má (phía trongmiệng, ngang răng hàm), xung quanh hạt Koplick niêm mạc má thường có xung huyết.Các hạt Koplick chỉ tồn tại 24-48 giờ. Đây là dấu hiệu có giá trị chẩn đoán sớm và chắcchắn. - Hạch bạch huyết sưng. - Xét nghiêm ở giai đoạn này có bạch cầu tăng vừa, Neutro tăng. 3.1.3. Toàn phát (giai đoạn mọc ban) - Ban mọc ngày 4-6, ban dát sẩn, ban nhỏ hởi nổi gờ trên mặt da, giữa các ban làkhoảng da lành. Ban mọc rải rác hay dính liền với nhau thành từng đám tròn 3- 6mm.Ban mọc theo thứ tự: Ngày 1: mọc ở sau tai, lan ra mặt. Ngày 2: lan xuống đến ngực, tay. 108 Giáo trình Truyền nhiễm Ngày 3: lan đến lưng, chân. Ban kéo dài 6 ngày rồi lặn theo th ...