Giáo trình về đa dạng sinh học - part 4

Tham khảo tài liệu giáo trình về đa dạng sinh học - part 4, khoa học tự nhiên, công nghệ sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình về đa dạng sinh học - part 4nhiªn cã thÓ sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ lín. VÝ dô: Mét vïng ®ång cá sa van ®−îc b¶o vÖ®Ó tr¸nh khái bÞ ch¸y do con ng−êi g©y ra cã thÓ sÏ chuyÓn thμnh rõng, tõ ®ã dÉn ®Õn sùmÊt ®i cña nh÷ng loμi chØ cã ë sa van. Tuy nhiªn, viÖc ®−a ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ra kháikhu b¶o tån cã thÓ l¹i lμ sù lùa chän duy nhÊt khi mμ tμi nguyªn thiªn nhiªn ®ang bÞkhai th¸c tíi møc sù toμn vÑn cña c¸c quÇn x· sinh vËt bÞ ®e däa. T×nh tr¹ng t−¬ng tùx¶y ra cã thÓ lμ do ch¨n th¶ gia sóc qu¸ møc, khai th¸c å ¹t cñi hay n¹n s¨n b¾n ®éngvËt. Tèt h¬n hÕt lμ t×m ra ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p trung hßa tr−íc khi t×nh h×nh trªn x¶y ra.2.2.1 KhuyÕn khÝch lîi Ých kinh tÕ Trong bÊt kú kÕ ho¹ch cña mét khu b¶o tån nμo th× viÖc sö dông khu b¶o tån cñang−êi ®Þa ph−¬ng vμ du kh¸ch cÇn ph¶i lμ néi dung trung t©m, kÓ c¶ ë quèc gia ph¸ttriÓn lÉn quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Nh÷ng ng−êi d©n tõ ngμn ®êi nay ®· sö dông c¸c s¶nphÈm trong khu vùc, nay ®ét nhiªn kh«ng ®−îc phÐp vμo trong ®ã n÷a, sÏ mÊt ®i quyÒn ®−îc tiÕp cËn c¸c nguån tμi nguyªn c¬ b¶n cÇn cho cuéc sèng cña hä. Trong c¸c tr−êng hîp nh− vËy, xung ®ét x¶y ra lμ ®iÒu hiÓn nhiªn. HiÖu qu¶ c«ng t¸c b¶o tån phô thuéc phÇn lín vμo møc ®é ñng hé hay thï ®Þch cña nh÷ng ng−êi sö dông tμi nguyªn ë c¸c khu vùc nμy. NhiÒu n−íc trªn thÕ giíi hiÖn ®ang cã chñ tr−¬ng khuyÕn khÝch lîi Ých kinh tÕ ®èi víi c¸c céng ®ång d©n ®Þa ph−¬ng sèng bªn trong vμ xung quanh khu b¶o tån. §ã cã thÓ lμ nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m thóc ®Èy tèt h¬n cho ho¹t ®éng b¶o tån, trong ®ã coi träng lîi Ých cña ng−êi d©n vμ g¾n lîi Ých kinh tÕ cña ng−êi d©n víi c«ng t¸c b¶o tån. Mét sè quèc gia cho phÐp ng−êi d©n ®−îc vμo c¸c khu b¶o tån theo mét lÞch tr×nh nhÊt H×nh 6.1: Ng−êi d©n ®−îc thu ®Þnh ®Ó khai th¸c l©m s¶n theo mét ®Þnh møc cho phÐp. l−îm cá tranh theo ®Þnh møc VÝ dô: mét sè khu b¶o tån ë Ch©u Phi, cho phÐp ng−êi trong mét VQG t¹i Nªpan d©n ®Þa ph−¬ng khai th¸c mét sè loμi thó theo quy ®Þnh®Ó lμm thùc phÈm. Khu b¶o tån tª gi¸c 1 sõng ë Nepan, cho phÐp ng−êi d©n ®−îc h−ëngtßan bé thu nhËp tõ viÖc ®−a vμ h−íng dÉn kh¸ch du lÞch tham quan khu b¶o tån b»ngVoi,… Khi céng ®ång d©n ®Þa ph−¬ng ®−îc h−ëng lîi tõ lîi Ých cña b¶o tån th× ¸p lùc tõphÝa hä sÏ gi¶m vμ ng−îc l¹i, cã thÓ hä sÏ trë thμnh nh÷ng ng−êi ®i ®Çu trong viÖc b¶ovÖ ®a d¹ng sinh häc t¹i c¸c khu b¶o tån ë ®Þa ph−¬ng.2.2.2 Phèi hîp víi ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng trong c¸c ho¹t ®éng b¶o tån Mét chiÕn l−îc tá ra rÊt cã hiÖu qu¶ lμ phèi hîp víi d©n ®Þa ph−¬ng trong ho¹t ®éngb¶o tån, ®ã lμ viÖc thiÕt lËp c¸c Dù ¸n Phèi hîp b¶o tån vμ ph¸t triÓn (IntergratedConservation and Development Projects - ICDPs). ICDP ®−îc c¸c tæ chøc WWF vμUNEP coi lμ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®èi víi c«ng t¸c b¶o tån®a d¹ng sinh häc trªn thÕ giíi. Dù ¸n ®−îc thiÕt kÕ nh»m tháa m·n hai môc ®Ých c¬ b¶nlμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña tr¸i ®Êt vμ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi loμing−êi. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ®a d¹ng sinh häc cña c¸c quèc gia ®· vμ ®ang bÞ suy tho¸i.Tuy c¸c n−íc ®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó b¶o vÖ nh÷ng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý rÊt thÊp.NhiÒu quèc gia, trong ®ã cã ViÖt Nam ®· cã kh«ng Ýt c¸c dù ¸n vÒ b¶o tån. NhiÒu dù ¸n,ho¹t ®éng ®· kÕt thóc nh−ng tμi nguyªn ë c¸c khu b¶o tån vÉn bÞ mÊt; nhiÒu khu thËmchÝ kh«ng cßn ®ñ gi¸ trÞ ban ®Çu ®Ó b¶o tån. Nguyªn nh©n cña sù thÊt b¹i nμy lμ thiÕu sù 46hîp t¸c qu¶n lý gi÷a céng ®ång d©n ®Þa ph−¬ng víi Ban qu¶n lý c¸c khu b¶o tån. ICDP®−îc x©y dùng vμ thùc hiÖn dùa trªn nh÷ng tháa thuËn, bμn b¹c vÒ c¸ch thøc b¶o tån,yªu cÇu b¶o tån, gi¶i ph¸p n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ x· héi cho céng ®ång d©n c− sèngtrong vμ quanh khu b¶o tån. C¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n ®−îc ng−êi d©n tham gia tõ khi lËpkÕ ho¹ch ®Õn khi triÓn khai, kÓ c¶ gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ dù ¸n. ChØ khi ng−êi d©n thùc sùtham gia vμo ho¹t ®éng b¶o tån, ng−îc l¹i c¸c ho¹t ®éng b¶o tån thùc sù mang l¹i nh÷nglîi Ých kinh tÕ cho céng ®ång d©n téc ®Þa ph−¬ng th× lóc ®ã míi thu ®−îc kÕt qu¶. Tæ chøc v¨n hãa, khoa häc vμ gi¸o dôc cña Liªn HiÖp Quèc ®· khëi x−íng métc¸ch tiÕp cËn trong c«ng t¸c b¶o tån v× ng−êi d©n vμ do d©n thùc hiÖn d−íi sù gi¸m s¸tvμ cung cÊp c¸c dÞch vô cña nhμ n−íc, víi ch−¬ng tr×nh con ng−êi vμ sinh quyÓn(MAB). Ch−¬ng tr×nh nμy ®· thμnh lËp mét sè c¸c khu b¶o tån sinh quyÓn trªn kh¾p thÕgiíi nh»m cè g¾ng ®−a c¸c ho¹t ®éng cña con ng−êi, c¸c ho¹t ®é ...