Giáo trình về Xã hội học đại cương: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 của Giáo trình về Xã hội học đại cương sẽ tiếp tục trình bày các nội dung về một số phương pháp nghiên cứu xã hội học, cá nhân xã hội, quá trình xã hội hóa, cơ cấu xã hội, sự phát triển của xã hội. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình về Xã hội học đại cương: Phần 2 Chương Vỉ MỘT SỐ P H Ư Ơ N G PHÁP NGHIÊN cứu XÃ HỘI H Ọ C 1. Một sô vấn đề về phương pháp luận nghiên cứu 1.1 Cũng như bất kì một khoa học nào, việc nghiên cứu xã hội hcc cũng thường bắt đầu từ việc xác định các quan điểm nghiér cứu hay là phương pháp luận nghiên cứu, trong đó nổi bật là quan điểm vể đối tuợng nghiên cứu và phương pháp tiếp cân đới tượng. Chtng ta hiểu rằng, xã hội cũng giống như một thực thể. có đời sống, có sự vận động và phát triển liên tục theo những quy luật khách quan, vốn có của nó. Sự vận động và phát triển này cũng là một quá trình lịch sử, có những nguyên nhân, có động lực khích quan, tạo ra chính sự phát triển đó. Dù theo quan điếm, lí thuyết nào, xét cho cùng, có lí thuyết vể hình thái kinh tế xã hội, tồn tại và ý thức xã hội, lí luận về nhận ihức và hoạt động thực tiễn chính là những kiến thức có tính phương pháp luận cho các công trinh nghiên cứu xã hội học ở các :ấp độ khác nhau (vi mô hoậc vi mò). “Vơi quan điểm tổng quan, chúng ta quan niệm xã hội là một sự vật một cấu trúc có hệ thống, trong đó các bộ phận có mối quan tệ tương hỗ với nhau, sự vận động và phát triển cùa xã hội diễn ri theo những quy luật chung”. Bằng cách tiếp cận xã hội đa diện, xã hội học chứng tỏ giá trị cao của I1Ó, không chì đối với các nhà xã hội học chuyên nghiệp mà còn cả đối với những người thuộc các ngành khoa học kiác như Lịch sử, Khoa học chính trị, Kinh tế, Tâm lí, Nhân chủng học, Doanh thương... (Bruce J Cohen - Terri L.Orbich). 85 Nghiên cứu xã hội học là công trình nghiên cứu mưng tinh tổng hợp, nghĩa là xem xét bất cứ hiện tượng, quá trinh xã hội nào cũng phái dặt chúng trong tính chỉnh thể, toàn vẹn did nó. Chính vì vậy trong nghiên cứu, nhà nghiên cứu phải có kiến thức rộng và cần vận dụng, áp dụng nhiều phương pháp của các khoa học có liên quan. 1.2. Nghiên cứu xã hội học còn là nghiên cứu một hiện tượng xã hội, một quá trình xã hội với ý nghĩa là kết quà của hoạt động của con người trong thể thống nhất giữa các yếu tô cliủ quan và khách quan (môi liên hệ giữa các điều kiện khách quan với nhu cầu, nguyện vọng của con người). Theo Durkheim, xã hội học với tư cách là một khoa học thực nghiệm, do đó cần coi các sự kiện xã hội như là các dồ vật, nhà xã hội học xuất phát từ các sự kiện xã hội, những hành vi và ứng xử thực tế và mô tả, giải thích chúng một cách khách quan. Xã hội có những cơ chế và quy luật khách quan, kliỏng phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của cá nhân, vì thế chỉ có thể giải thích sự kiện xã hội này bằng các sự kiện xã hội khác, không thê quy về những nguyên nhân tâm lí, động cơ hay khát vọng của cá nhàn. Và như vậy thì các sự kiện xã hội chỉ trở thành đổi tượng nghiên cứu của xã hội học khi chúng dược đưa vào phân tích trong khuôn khổ xã hội học. 1.3. Mục đích và tẩm quan trọng của nghiên cứu xã liội học. Như trên đã trình bày, nếu nói một cách khái quát thì nghiên cứu xã hội học là nghiên cứu về sự tương tác giữa người và người trong đời sống xã hội, mối tương tác này liên quan đến toàn bộ nền vãn hóa rộng lớn, với sự di động và biến chuyển của cơ cấu xã hội. Do vậy nghiên cứu xã hội học có V nghĩa và tầm quan trọng lớn lao đối với nhiều khía cạnh và lĩnh vực khác nhau của đời sống của con người. • Xã hội học cho chúng ta cách nhìn mới mẻ vể xà hội, giúp chúng ta có kiến thức và phương pháp để tự khảo sát, tìm hiểu vị trí đích thực của bản thân trong các nhóm xã hội, từ đó mà tự điều chỉnh, thích ứng với sự mong đợi của xã hội. 86 - Với kiên thức và kĩ năng thu hoạch được, nhìn bao quát đôi vríi xung quanh, chúng ta có cơ sở đê nhận thức đúng động lực của xã hội, ánh hưởng cùa nó đôi với hành vi của cá nhân cũng như đối với các nhóm (với tư cách là thành phấn của cơ câu xã hội . - Nám bắt được xã hội học, chúng ta sẽ giám bớt dược các thành kiến, dịnh kiến xã hội, phát huy tính mềm déo, năng động trong hànli vi hoạt động, thích ứng với sự phát trien và tiến bộ của xã hội. - Do biết phàn tích có phương pháp tìm ra bản chất của xã hội, tiếp cận các thiết chế xã hội, các nhóm xã hội, chúng ta sẽ có sự hiểu biết và kĩ năng tổ chức, thiết kế các mô hình, các quá trĩnh lioạt động xã hội, hướng các hoạt động đạt tới hiệu quả cao hơn. Nghiôn cứu về thực trạng xã hội, sự vận động và quá trình phát triển cùa xã hội, xã hội học đem lại cho các lĩnh vực hoạt động khác như chính trị, vãn hóa, giáo dục, các nhà quản lí... những dự báo có giá trị, giúp vào việc lập kế hoạch phát triển, hoạch định các chính sách xã hội một cách khách quan, sát với thực tế hơn. ỈA. Chọn dc tài nghiên cứu Đối với những người mới làm nghiên cứu thì việc chọn và xác định để tài có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Có thể chọn để tài từ những mâu thuản đang nảy sinh trong thực tế đời sông: những vấn đề mới đane xuất hiện mà nhận thức cũ hoặc lí thuyết cũ không đủ để giải quyết. Cũng có thê đó là một lỗ hóng vể kiến thức, xưa nay được quan tâm tìm hiểu, thậm chí là một vấn dề cũ nhưng lại được giải quyết có hiệu quà bàng ph ...