Giáo trình Viêm loét giác mạc

Viêm giác mạc là những tổn thương của giác mạc do rất nhiều nguyên nhân gây ra. Có thể chia ra làm hai nhóm chính: viêm giác mạc nông và viêm giác mạc nhu mô (viêm giác mạc sâu). Viêm loét giác mạc thuộc về nhóm viêm giác mạc nông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Viêm loét giác mạc Viªm loÐt gi¸c m¹c 1. Kh¸i niÖm : Viªm gi¸c m¹c lµ nh÷ng tæn th−¬ng cña gi¸c m¹c do rÊt nhiÒunguyªn nh©n g©y ra. Cã thÓ chia ra lµm hai nhãm chÝnh: viªm gi¸c m¹c n«ng vµ viªmgi¸c m¹c nhu m« (viªm gi¸c m¹c s©u). Viªm loÐt gi¸c m¹c thuéc vÒ nhãm viªm gi¸cm¹c n«ng. 2. Nguyªn nh©n: - ChÊn th−¬ng: + R¸ch, x−íc gi¸c m¹c, dÞ vËt t¸c ®éng. + Trong chiÕn tranh t¸c nh©n cã thÓ lµ nh÷ng m¶nh nhá, chÊt ®éc ho¸ häc... + Trong thêi b×nh: phoi tiÖn, bôi ®¸ mµi, h¹t thãc, cäng r¬m, báng ho¸ chÊt...Sang chÊn do c¸c t¸c nh©n kÓ trªn më ®−êng cho vi sinh vËt x©m nhËp vµo tæ chøcgi¸c m¹c, g©y tæn th−¬ng ho¹i tö tæ chøc. Cã thÓ kÓ vµo ®©y c¶ yÕu tè sang chÊn gi¸cm¹c do l«ng xiªu, l«ng quÆm, s¹n v«i... - Vi khuÈn: §©y lµ lo¹i t¸c nh©n gÆp nhiÒu nhÊt, ®«i khi g©y ra loÐt mµ kh«ng râ tiÒn sö sangchÊn tr−íc ®ã. C¸c lo¹i vi khuÈn hay ®−îc nh¾c tíi lµ: tô cÇu (v× sù phæ biÕn cña nã),trùc khuÈn mñ xanh, cÇu khuÈn lËu (do tÝnh chÊt nguy hiÓm cña hai lo¹i vi khuÈn nµy) - Virus vµ c¸c nguyªn nh©n kh¸c: + Virus herpes g©y viªm loÐt gi¸c m¹c lµ mÆt bÖnh rÊt khã ®iÒu trÞ. + Virus zona cã thÓ g©y viªm loÐt gi¸c m¹c ngay tõ ®Çu hoÆc g©y loÐt gi¸c m¹cliÖt thÇn kinh lo¹n d−ìng. + Viªm loÐt gi¸c m¹c do nÊm Ýt gÆp nh−ng còng lµ mÆt bÖnh mµ viÖc ®iÒu trÞ cßnrÊt khã kh¨n vµ dÔ g©y biÕn chøng nguy hiÓm. + Cßn cã thÓ gÆp viªm loÐt gi¸c m¹c do hë mi, do sÑo, do liÖt thÇn kinh, do miÔndÞch dÞ øng, rèi lo¹n chuyÓn ho¸, viªm loÐt gi¸c m¹c do suy dinh d−ìng kh« m¾t (trÎem nhµ nghÌo, bÖnh nh©n suy kiÖt, bé ®éi ®ãng qu©n ë n¬i ®iÒu kiÖn sèng thiÕu thènvµ gian khæ). 13. TriÖu chøng:3.1. C¬ n¨ng :- §au røc: BÖnh nh©n nhøc nhèi ©m Ø, tõng lóc déi lªn, bÊt cø mét t¸c ®éng nµo cònglµm t¨ng c¶m gi¸c ®au (¸nh s¸ng, va ch¹m)- Chãi, sî ¸nh s¸ng: BÖnh nh©n lu«n nh¾m nghiÒn m¾t. C¸c bÖnh nhi th× lu«n chói®Çu vµo lßng mÑ, kh«ng d¸m më m¾t.- Ch¶y n−íc m¾t: NÕu bÖnh nh©n tù më m¾t, n−íc m¾t ch¶y rµn rôa. NÕu thµy thuècvµnh mi, cã thÓ toÐ n−íc m¾t ra.- ThÞ lùc: Tuú theo møc ®é nÆng nhÑ vµ vÞ trÝ æ loÐt gi¸c m¹c , cã khi chØ cßn biÕts¸ng tèi (ST(+)). ThÞ lùc gi¶m nhiÒu so víi tr−íc khi ®au lµ mét triÖu chøng ®Ó chÈn®o¸n ph©n biÖt víi viªm kÕt m¹c3.2. Thùc thÓ:- Mi: Co qu¾p rÊt khã më, m¾t s−ng nÒ mäng.- KÕt m¹c: C−¬ng tô r×a ®Ëm, nÒ phï lµm phång mäng kÕt m¹c. C¸ biÖt cã tr−êng hîpkÕt m¹c phång mäng lªn che kÝn gi¸c m¹c ®Õn nçi nhÇm t−ëng ®· khoÐt bá nh·n cÇu.- Gi¸c m¹c: æ loÐt b¾t mµu thuèc nhuém (fluorescein, bleu methylen, mercurochrom...) h×nh d¹ng, kÝch th−íc cã thÓ tõ nh÷ng chÊm li ti, n«ng trong viªm gi¸c m¹c chÊmn«ng cho ®Õn æ lín gÇn hÕt diÖn gi¸c m¹c. BÒ mÆt æ loÐt lµ chÊt ho¹i tö, xung quanh®ã lµ vïng thÈm lËu tÕ bµo viªm vµ ngÊm n−íc t¹o h×nh ¶nh mê ®ôc. æ loÐt cã nh÷ng®Æc ®iÓm riªng tuú t¸c nh©n, vÝ dô æ loÐt do trùc khuÈn mñ xanh ban ®Çu cã h×nhmãng ngùa, tiÕn triÓn rÊt nhanh ra diÖn réng g©y nhòn gi¸c m¹c, thñng m¾t. LoÐt donÊm th−êng t¹o thµnh ®¶o ë gi÷a æ loÐt. æ loÐt do vi rót herpes hay cã h×nh cµnh c©y,h×nh b¶n ®å. LoÐt gi¸c m¹c do dÞ øng cã æ loÐt trßn, nhá vµ ë vïng chu biªn gi¸c m¹c.Viªm gi¸c m¹c sîi cã æ loÐt nhá b¾t mµu thuèc nhuém vµ bªn c¹nh ®ã lµ mét sîi tæchøc ho¹i tö cã mét ®Çu tù do, ®Çu kia cßn b¸m vµo gi¸c m¹c ...- TiÒn phßng : Cã thÓ cã mñ t¹o thµnh ngÊn ngang phÝa d−íi thÊp. Hay gÆp trongviªm loÐt gi¸c m¹c do nÊm, do vi khuÈn.- Mèng m¾t - thÓ mi: Cã thÓ bÞ viªm ph¶n øng g©y gi¶m ph¶n x¹ ¸nh s¸ng, co ®ång tö4. TiÕn triÓn : 2- Khái thµnh sÑo: Do søc chèng ®ì cña b¶n th©n bÖnh nh©n vµ do ®iÒu trÞ tèt, nÕu tænth−¬ng viªm loÐt s©u th× sÑo dµy, ¶nh h−ëng nhiÒu tíi thÞ lùc.- LoÐt s©u ho¹i tö réng ®Õn hÕt líp nhu m«, phång mµng Descemet, do¹ thñng hoÆcthñng dÉn ®Õn viªm mñ néi nh·n ng−îc dßng .- Viªm mñ néi nh·n: Cã khi ch−a thñng æ loÐt nh−ng ®· g©y viªm mñ néi nh·n, tiªnl−îng cña nh÷ng m¾t nµy lµ rÊt xÊu, nhiÒu kh¶ n¨ng ph¶i bá m¾t sau khi ®· dïng c¶kh¸ng sinh tiªm vµo buång dÞch kÝnh .5. §iÒu trÞ:5.1 §iÒu trÞ theo nguyªn nh©n: - Viªm loÐt gi¸c m¹c do vi khuÈn: §iÒu trÞ b»ng kh¸ng sinh theo kh¸ng sinh ®å,nªn phèi hîp 2-3 lo¹i kh¸ng sinh, ®−êng dïng toµn th©n vµ t¹i chç . - Virus: Cã nh÷ng lo¹i thuèc chèng tÊt c¶ c¸c virus nãi chung nh− Idoxuridine(dung dÞch 0,1%, mì 0,5%), Vira - A (mì 3%), Trifluridine (Viroptic - dung dÞch1%) ... Riªng víi virus herpes , thuèc th−êng dïng lµ Acyclovir (zovirax ) 200 mg x 4- 5 lÇn uèng/ngµy c¸ch qu·ng ®Òu nhau trong 24h kÕt hîp tra m¾t mì Zovirax 3%còng víi nhÞp ®é nh− ®−êng uèng. - NÊm: ë n−íc ta, loÐt gi¸c m¹c hay gÆp do 2 lo¹i nÊm aspergilus fumigatus vµCephalosporium falciformits. BÖnh c¶nh loÐt gi¸c m¹c do Cephalosporium cÊp diÔngÇn nh− loÐt do trùc khuÈn mñ xanh v× chñng nÊm nµy cã tiÕt men chollagenase g©yho¹i tö gi¸c m¹c nhanh chãng. + Kh¸ng sinh chèng nÊm th−êng dïng hiÖn nay lµ Sporan (itraconazole) 100 mgx 2 viªn/ngµy uèng 1 lÇn x 21 ngµy kÕt hîp tra m¾t dung dÞch Natamycin (Natacyn)5% c¸ch 1h mét lÇn . C¸c kh¸ng sinh chèng nÊm kh¸c cã thÓ kÓ tíi nh− Nizoran,Amphotericin B, Nystatin ... nh−ng t¸c dông kÐm h¬n nhiÒu so víi Sporan . + Phèi hîp víi kh¸ng sinh chèng nÊm , cÇn dïng thªm : . Dung dÞch IK 5% uèng liÒu 2g/ngµy t¨ng tõng bËc 0,5g cho tíi liÒu 5g/ngµytrong vßng 2-5 tuÇn. Dung dÞch IK h¬i khã uèng v× vËy nªn chia ra nhiÒu lÇn trongngµy vµ uèng vµo lóc no. IK cßn dïng d−íi d¹ng dung dÞch 1-2% ®Ó tra m¾t hoÆc ®iÖndi . . Dung dÞch Lugol 5% dïng ®Ó chÊm æ loÐt hµng ngµy. L−u ý khi tr−íc khichÊm Lugol cÇn thÊm thËt kh« n−íc m¾t ®Ó tr¸nh lan thuèc ra vïng gi¸c m¹c lµnh . 3 - MiÔn dÞch dÞ øng: C¨n nguyªn nµy cÇn ®−îc xem xÐt c©n nh¾c mét c¸ch cÈnthËn vµ khi ®· chÈn ®o¸n ch¾c ch¾n th× dïng thuèc rá m¾t cã chøa corticoid, kÕt hîpthuèc ®−êng toµn th©n vµ t¹i ...