Giáo trình Y - Sinh học Thể dục thể thao (Dành cho sinh viên chuyên ngành y - sinh TDTT): Phần 2

Giáo trình Y - Sinh học Thể dục thể thao có kết cấu gồm 6 chương, phần 2 sau đây là nội dung chương 3 trở đi, trình bày trình độ tập luyện, phương pháp đánh giá trình độ tập luyện và huấn luyện thể thao; sự thích nghi – lượng vận động; các chỉ số và các phương pháp y – sinh học kiểm tra đánh giá LVĐ; các giải pháp y – sinh học để nâng cao năng lực vận động; chấn thương thể thao và các bệnh lý trong TT.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Y - Sinh học Thể dục thể thao (Dành cho sinh viên chuyên ngành y - sinh TDTT): Phần 2 CHƯƠNG III. TRÌNH ĐỘ TẬP LUYỆN, PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TRÌNH ĐỘ TẬP LUYỆN VÀ HUẤN LUYỆN THỂ THAO. Trong quy trình đào tạo VĐV nhiều năm, việc đánh giá trình độ tậpluyện (TĐTL) của VĐV các cấp theo độ tuổi, giới tính và môn thể thaochuyên sâu rất có ý nghĩa về mặt thực tiễn và lý luận, đặc biệt trong tuyểnchọn và huấn luyện VĐV.I. Khái niệm: Trình độ tập luyện rất phức hợp gồm nhiều thành tố Y – sinh, tâm lý,kỹ chiến thuật, thể lực ngày càng được nâng cao nhờ ảnh hưởng trực tiếplâu dài của lượng vận động tập luyện và thi đấu cũng như các liệu pháphỗ trợ ngọai sinh khác. Khái niệm về quá trình biến đổi lâu dài của trình độ tập luyện luônluôn gắn liền với phạm trù “phát triển “ và “thích nghi”. Hiệu quả huấn luyện thể thao là quá trình phản ứng biến đổi thích ứngtốt của các cơ quan, hệ thống cơ thể của VĐV tiến hành huấn luyện thểthao có hệ thống và khoa học. Hệ thống các bài tập, tập luyện tăng cường sức khỏe là quá trình liêntục tập luyện TDTT hằng ngày, còn đối với VĐV TDTT là hệ thống cácbài tập chuyên sâu, tất nhiên là mục đích và nhiệm vụ có khác nhau nêntrình độ cũng rất khác nhau, song cả hai đều dung các phương pháp kiểmtra sinh lý chức năng để đánh giá hiệu quả huấn luyện. Đối với người tậpluyện tăng cường sức khỏe dựa vào năng lực tập luyện để đánh giá, cònđối với VĐV phải xác định trình độ huấn luyện, để định ra các kế họachhuấn luyện khoa học hoặc các bài tập đặc hiệu. Đánh giá trình độ huấnluyện VĐV cần phải thông qua các chỉ tiêu nghiêm túc về chức năng sinhlý và các chỉ tiêu chuyên môn để đánh giá. Khi tiến hành thực nghiệmphải phân tích đối chiếu các chỉ tiêu biến đổi sinh lý ở hai trạng thái yêntĩnh và chịu lượng vận động. Trình độ tập luyện là một trạng thái động luôn luôn phát triển tuân 240theo các quy luật phát triển thành tích thể thao tùy thuộc vào đặc điểmgiới tính, độ tuổi và môn thể thao chuyên sâu. Đánh giá TĐTL của VĐV nói chung một mặt cần lưu ý đến các chỉ sốchịu sự tác động của di truyền như: phản xạ vận động, test nhanh mạnhnhư bật xa tại chỗ hay có đà, chạy 30m, lực cơ tương đối, nhịp tim tối đa,lượng oxy hấp thụ tối đa tương đối với trọng lượng cơ thể, hô hấp tế bào,các chỉ số chuyển hóa yếm khí, mặt khác cần quan tâm đến một số cácchỉ tiêu chịu ảnh hưởng của môi trường của giáo dục, huấn luyện nhiềunhư lực cơ tuyệt đối, tần số động tác… Khi đánh giá TĐTL của VĐV cấp cao trong huấn luyện, chúng ta nhấtđịnh phải định lượng được những thành tố bên trong cơ thể, đó là các chỉtiêu y – sinh gồm hình thái, sinh lý, sinh hóa, sinh cơ đồng thời xác địnhnhững thành tố biểu hiện bên ngòai gồm các chỉ số sư phạm về thể lựcchung, thể lực chuyên môn, kỹ chiến thuật và những phẩm chất tâm lýcủa từng VĐV vào những thời điểm sung mãn nhất tức là trước khi thiđấu.II. Ñaëc ñieåm sinh lyù veà trình ñoä taäp luyeän. Khaùi nieäm trình ñoä luyeän taäp chuû yeáu noùi ñeán nhöõng bieán ñoåi thíchnghi veà maët sinh hoïc (chöùc naêng vaø caáu truùc) dieãn ra trong cô theå VÑVdöôùi taùc ñoäng cuûa taäp luyeän vaø bieåu hieän ôû naêng löïc vaän ñoäng cao haythaáp. Huaán luyeän theå thao gaây ra haøng loaït bieán ñoåi veà traïng thaùi cônaêng cuûa caùc heä thoáng trong cô theå. Nhöõng bieán ñoåi naøy ñöôïc duønglaøm chæ tieâu sinh lyù veà trình ñoä luyeän taäp. Theo quan ñieåm V. LKarpman. 1986 thì oâng goïi ñoù laø möùc ñoä chuaån bò caùc chöùc naêng cô theåVÑV. Khi xác định trình độ huấn luyện cần phải chú ý các vấn đề sau đây: 2. 1. Đặc điểm cơ thể vận động viên: Đặc điểm cơ thể và khả năng sức bền của VĐV chạy cự ly trung bìnhgiống nhau, song các chỉ tiêu phản ứng sinh lý lại khác nhau. Ví dụ: Lúcyên tĩnh nhịp tim chậm, đây là chỉ tiêu đặc trưng của VĐV chạy cự lytrung bình, song cũng có VĐV chạy cự ly này lại không có chỉ tiêu đặctrưng đó. Do vậy cần phải phân biệt rõ đặc điểm cơ thể VĐV và điễm đặctrưng của một số môn thể thao.2. 2. Đặc điểm các môn thể thao: 241 Chức năng tim mạch của VĐV chạy cự ly trung bình thay đổi nhiều so với VĐV chạy cự ly ngắn, bởi vì khi VĐV hòan thành khối lượng vận động giống nhau, phản ứng chức năng cơ thể có khác nhau. Ví dụ: khi chạy 100m dung tích sống của VĐV chạy cự ly dài tăng không lớn lắm, nhưng hiệu suất sử dụng oxy cao hơn VĐV chạy cự ly ngắn. 2. 3. Đặc điểm số năm tập luyện: Tham gia tập luyện năm đầu, VĐV có trình độ huấn luyện nhất định, một vài chỉ tiêu sinh lý không phản ánh trình độ huấn luyện như các chỉ tiêu sự biến đổi tổ chức xương, xương to, chất lượng tăng…. Đều phải trải qua 3 – 5 năm sau mới biểu hiện rõ. 2. 4. Đặc điểm “ Tính biến dị “ của chỉ tiêu sinh lý: Cơ thể VĐV có một số chỉ tiêu sinh lý được cải thiện tương ứng với trình độ huấn luyện thể th ...