GLUCOCORTICOID (Kỳ 6)

Các tai biến khi sử dụng dạng thuốc tại chỗ:- Trên mắt: gây tăng nhãn áp (thường do dạng thuốc nhỏ mắt, xảy ra thường hơn ở người cận thị hay tiểu đường).Đục nhân mắt: Nên khám mắt định kỳ trong thời gian sử dụng GC. Không được nhỏ mắt các chế phẩm GC khi bị nhiễm virus hoặc nấm. Cần thận trọng với bệnh nhân nhiễm Herpes simplex mắt vì có thể gây thủng giác mạc. - GC dạng xịt gây nhiễm nấm candida ở miệng, ho, khó phát âm và khàn tiếng. Để khắc phục nên...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GLUCOCORTICOID (Kỳ 6) GLUCOCORTICOID (Kỳ 6) f- Các tai biến khi sử dụng dạng thuốc tại chỗ: - Trên mắt: gây tăng nhãn áp (thường do dạng thuốc nhỏ mắt, xảy rathường hơn ở người cận thị hay tiểu đường). Đục nhân mắt: Nên khám mắt định kỳ trong thời gian sử dụng GC. Khôngđược nhỏ mắt các chế phẩm GC khi bị nhiễm virus hoặc nấm. Cần thận trọng vớibệnh nhân nhiễm Herpes simplex mắt vì có thể gây thủng giác mạc. - GC dạng xịt gây nhiễm nấm candida ở miệng, ho, khó phát âm và khàntiếng. Để khắc phục nên chọn ống bơm thuốc có kèm thiết bị phụ để thuốc khônglắng đọng ở miệng, nhắc bệnh nhân súc miệng sau khi dùng thuốc để tránh tácdụng phụ nói trên. - Dạng thuốc bôi trên da: GC được dùng trị một số bệnh da như vẩy nến,eczema, bỏng da do mặt trời hay do nhiệt, lichen (lở da), viêm da dị ứng … nhờGC có tác dụng chống viêm, chống ngứa do dị ứng, giảm ban đỏ, ức chế phân chiatế bào da và biểu bì. . Tác dụng phụ trên hệ thống do chế phẩm GC bôi ngoài da tiềm lựcmạnh: ức chế trục dưới đồi - tuyến yên, hội chứng Cushing, chậm tăng trưởng. . Tác dụng phụ tại chỗ do GC bôi ngoài da: Teo da (thường gặp ở mặt vàquanh miệng), mỏng da, da ửng đỏ hoặc rạn da, có vết bầm và giãn mạch, làmtrầm trọng trứng cá đỏ (Rosacea), mất sắc tố da từng phần, che đậy nhiễm khuẩnvà xuất hiện nấm da. . Có sự miễn dịch nhanh (tachyphylaxis): Tức là lúc đầu đáp ứng với GCbôi tại chỗ, sau đó không đáp ứng và tái phát bệnh nhưng thay thuốc khác lại cóhiệu quả, vì vậy nên sử dụng thuốc yếu nhất. Các thuốc có tiềm lực cao nhất như Clobetasol 17-propionat 0,05%,Halcinoid dành cho các ca khó chữa (Keloid, sẹo lồi, các dạng lichen khó chữa).Các GC bôi tại chỗ có tiềm lực mạnh gây giảm bệnh nhanh chóng nhưng tái phátnhanh hơn các trị liệu khác và khi tái phát thì nặng hơn tổn thương ban đầu. 7. Chống chỉ định: Không được dùng trị ngứa không do viêm, chữa mụn, trứng cá đỏ, nấmda, bôi chỗ trầy xước. 8. Các nguyên tắc chung sử dụng Glucocorticoid: - Corticoid chủ yếu trị triệu chứng và có rất nhiều tác dụng phụ khi sử dụngliều cao trong thời gian dài, vì vậy chỉ dùng khi không còn giải pháp nào khác vàvới liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất (Prednison 5 mg, dưới 1 tuần) nếu cóthể được. - Liều dùng phụ thuộc chỉ định, đường dùng thuốc, mức độ bệnh nặng nhẹ. . Nếu điều trị thay thế do suy vỏ thượng thận thì dùng liều sinh lý. . Nếu chỉ định điều trị triệu chứng thì bao giờ cũng bắt đầu với liều hiệulực thấp nhất rồi tăng dần đến khi đạt yêu cầu giảm đau hay giảm khó chịu đượcbệnh nhân chấp nhận. . Nếu điều trị các ca đe dọa tính mạng (cơn hen suyễn, suy thượng thậncấp) thì dùng liều trên sinh lý cao hoặc rất cao đường IV, nhưng khi bệnh nhân đãổn định thì giảm đến liều tối thiểu có hiệu lực và chuyển sang đường uống. - Dạng GC tác dụng tại chỗ (bôi trên da, thuốc nhỏ mắt, xịt vào miệng, tiêmvào khớp) ít gây tác dụng toàn thân nên ít gây tai biến nhưng cũng không thể loạitrừ hoàn toàn các tác dụng có hại của dạng thuốc này vì còn tùy thuộc vào tiềm lựccủa chế phẩm, liều dùng, kỹ thuật đặt thuốc, tình trạng chỗ da đặt thuốc … - Thời gian điều trị là yếu tố quan trọng nhất để tiên đoán độc tính củaCorticoid. Ví dụ dùng liều cao (liều trên sinh lý cao) trong thời gian ngắn (dưới 1tuần) sẽ kiểm soát được bệnh và ít độc tính hơn chế độ liều thấp nhưng thời gianđiều trị dài (như dùng Prednisolon 5mg, trên 3 tháng). - Tai biến cần được phòng tránh khi sử dụng GC là suy vỏ thượng thận.Cách hay nhất để ngừa suy vỏ thượng thận là dùng thuốc liều duy nhất không chialiều nhỏ, buổi sáng (8 giờ sáng), hàng ngày hay cách ngày, chọn loại Corticoid cóthời gian tác dụng ngắn hay trung bình, tránh loại tác dụng dài. Nếu thời gian sửdụng dưới 2 tuần có thể ngừng thuốc bất kỳ lúc nào, nếu trên 2 tuần, dù với liềusinh lý, vẫn phải giảm liều từ từ trước khi ngừng thuốc và bắt buộc tiếp tục theodõi bệnh nhân 1 năm sau khi ngừng thuốc để kịp thời bổ sung Corticoid khi cóstress trong khoảng thời gian đó. Sự giảm liều tùy đáp ứng lâm sàng của từngngười chứ không có quy tắc chung. Nếu giảm liều quá nhanh có thể làm trầmtrọng thêm bệnh, nếu giảm liều quá chậm sẽ gia tăng các tai biến do Corticoid. ...