Hải Dương phong vật khúc khải thích

Trong lịch sử dân tộc, tỉnh Hải Dương được giới thiệu trong nhiều tác phẩm địa chí, bách khoa thư của cả nước như “Dư địa chí” của Nguyễn Trãi (thế kỷ XV), “Lịch triều hiến chương loại chí” của Phan Huy Chú (thế kỷ XIX), “Đại Nam nhất thống chí” (thế kỷ XIX) của Quốc sử quán triều Nguyễn, “Địa dư các tỉnh Bắc Kỳ” của Ngô Vi Liễn (1924), v.v..
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hải Dương phong vật khúc khải thích Th- viÖn tØnh h¶i d-¬ng H¶i d-¬ng phong vËt khóc kh¶o thÝch(Mét thiªn v¨n häc d©n gian vÒ TØnh H¶i H-ng) TrÇn V¨n Gi¸p Phiªn ©m vµ kh¶o thÝch (ChÕ b¶n theo b¶n ®¸nh m¸y n¨m 1971 cña th- viÖn H¶i H-ng) 8.1998H¶i D-¬ng phong vËt khóc kh¶o thÝchTrÇn V¨n Gi¸p phiªn ©m kh¶o thÝch Lêi giíi thiÖu  H¶i D-¬ng phong vËt khóc lµ mét ¸ng v¨n n«m cæ vÒ H¶i D-¬ng,n»m trong s¸ch H¶i D-¬ng phong vËt chÝ cña TrÇn §¹m Trai (1754-1833),viÕt tõ nh÷ng n¨m ®êi Gia Long, triÒu NguyÔn (1809). Víi 600 c©u th¬ songthÊt lôc b¸t. Khóc ca phong vËt ®· giíi thiÖu víi chóng ta vÒ ®Þa d-, nói s«ng,danh nh©n, phong tôc, ®Æc s¶n ®Þa ph-¬ng... cña tØnh H¶i D-¬ng. Tµi liÖu nµy ®-îc cô TrÇn V¨n Gi¸p, mét nhµ th¬ l·o thµnh, nguyªnqu¸n ë H¶i D-¬ng, cã rÊt nhiÒu cèng hiÕn trong viÖc khai th¸c vèn cæ d©ntéc, phiªn ©m, kh¶o thÝch, chó gi¶i vµ göi cho Th- ViÖn chóng t«i. Ngoµi néi dung chÝnh lµ H¶i D-¬ng phong vËt khóc, tµi liÖu cßn cãphÇn kh¶o cøu cã gi¸ trÞ vÒ ®Þa d-, danh nh©n cña H¶i D-¬ng cò, bµi phó vÒx· B×nh L·ng (Tø Kú), s¸ch dÉn tªn ng-êi, tªn ®Êt v.v... theo néi dung míiÊy, cô TrÇn V¨n Gi¸p lÊy tªn tµi liÖu nµy lµ: H¶i D-¬ng Phong vËt khóckh¶o thÝch Trong khi chê ®îi b¶n dÞch hoµn chØnh cña s¸ch H¶i D-¬ng phongvËt chÝ, tµi liÖu nµy cã thÓ dïng tham kh¶o trong khi t×m hiÓu vÒ lÞch sö vµtruyÒn thèng cña tØnh H¶i D-¬ng. Chóng t«i xin tr©n träng giíi thiÖu cïng b¹n ®äc. Phßng ®Þa chÝ Th- viÖn tØnh H¶i H-ng Th- viÖn tØnh H¶i D-¬ng 8/1998 2 ChÕ b¶n theo b¶n ®¸nh m¸y cña TVHH n¨m 1971H¶i D-¬ng phong vËt khóc kh¶o thÝchTrÇn V¨n Gi¸p phiªn ©m kh¶o thÝch TiÓu dÉn H¶i D-¬ng, theo óc Trai d- ®Þa chÝ (tê 7) (1) lµ mét trong bèn trÊncña th-îng kinh (2), n¬i ®« thµnh c¶ n-íc, mµ còng lµ trÊn ®Çu cña bê câiphÝa ®«ng th-îng kinh. TrÊn H¶i D-¬ng ®êi Lª cã 4 phñ, gåm 18 huyÖn, tÊt c¶ lµ 1.377 x·,lý. Bèn phñ: I.- Th-îng Hång (cæ gäi lµ Hång Ch©u, ®Õn ®êi Minh M¹ng ®æi lµTh-îng Hång, sau gäi lµ B×nh Giang) cã ba huyÖn 210 x·: 1)- §-êng Hµo, 68 x·. 2)- §-êng An, 59 x·. 3)- CÈm Giµng, 83 x· II.- H¹ Hång ( cæ thuéc Hång Ch©u, ®êi Minh M¹ng míi ®æi lµ NinhGiang) cã 4 huyÖn, 371 x·: 1)- Gia Phóc (sau lµ Gia Léc), 84 x·, 2)- Thanh MiÖn, 54 x· 3)- Tø Kú, 128 x·, 1 trang, 1 së. 4)- VÜnh L¹i (cæ lµ §ång L¹i) 105 x·, 5 trang. III.- Nam S¸ch, cã 4 huyÖn, 187 x·. 1)- Thanh L©m, 78 x·, 1 së, 1 tr¹i 2)- ChÝ Linh, 57 x·. 3)- Thanh Hµ, 62 x·. 4)- T©n Minh (sau ®æi lµ Tiªn Miªng, TiªnL·ng), 92 x·, 12 trang. IV.- Kinh M«n, cã 7 huyÖn (tôc gäi 7 quËn, 507 x·). 1)- Kim Thµnh (cæ lµ Trµ B¸i) 71 x· Th- viÖn tØnh H¶i D-¬ng 8/1998 3 ChÕ b¶n theo b¶n ®¸nh m¸y cña TVHH n¨m 1971H¶i D-¬ng phong vËt khóc kh¶o thÝchTrÇn V¨n Gi¸p phiªn ©m kh¶o thÝch 2)- Gi¸p S¬n (HiÖp S¬n), 62 x·. 3)- §«ng TriÒu, 110 x· 4)- Thuû §-êng (sau lµ thuû Nguyªn), 81 x·, 2th«n, 5)- An D-¬ng, 63 x·, 6)- An L·o, 59 x·, 2 trang. 7)- Nghi D-¬ng (®êi m¹c lµ D-¬ng Kinh) 61 x·,12 trang. - VÒ lÞch sö, tªn H¶i D-¬ng lµ §-êng An, bµi dÉn s¸ch §-êng An§an loan Ph¹m gia thÕ ph¶ (A.909, tê 17); Ph¹m §×nh Hæ cã chÐp kh¸ rârµng vµ cã nhiÒu tªn n«m, xin trÝch dÞch sau ®©y: DÞch nghÜa: - TrÊn H¶i D-¬ng, tôc gäi lµ TrÊn §«ng. D-íi triÒu TrÇn(®Êt Êy) ®Æt tªn lµ Giang Lé, Hång Giang Lé. Thêi bÞ qu©n Minh t¹m chiÕmlµ phñ Nam S¸ch. Hái triÒu Lª míi phôc quèc gäi lµ §«ng §¹o, l¹i gäi lµNam S¸ch thõa tuyªn. N¨m Hång §øc d-¬ng thõa tuyªn. Tªn h¶i D-¬ng b¾t®Çu cã tõ ®Êy. Thêi Trung H-ng ®êi hËu Lª ®æi gäi lµ xø H¶i D-¬ng, tôc gäixø §«ng; ChØ cã tªn quan trÊn thñ th× gäi lµ trÊn thñ ®¹o h¶i D-¬ng. Khi cãviÖc qu©n ®i chiÕn ®Êu th× quan qu©n ë ®Êy gäi lµ thèng lÜnh ®¹o H¶i D-¬ng.Sau khi nhµ Lª mÊt, l¹i ®æi gäi lµ trÊn H¶i D-¬ng, thèng trÞ bèn phñ: 1.-Th-îng Hång; 2.- H¹ Hång; 3.- Kinh M«n; 4.- Nam S¸ch. Th-îng Hång tôc gäi lµ Phñ Th-îng. Phñ nµy d-íi triÒu TrÇn gäi lµHång Giang Lé, sau gäi t¾t lµ Hång Lé. D-íi triÒu Lª vÉn gäi lµ Hång Lé.Sau ...