HẠNH PHÚC – PHẢI LỰA CHỌN (Tủ sách tuổi trẻ) – Phần 3

KHOẢNG CÁCH THẾ HỆĐó là một điều có thật trong xã hội ta hiện nay nhưng tính chất và mức độ của vấn đề trên thế giới ngày nay tùy thuộc vào trường hợp cụ thể, thời điểm và nhất là bối cảnh xã hội. Khoảng cách này hoàn toàn có thể rút ngắn hay thậm chí xóa bỏ khi người ta đối xử với nhau với sự hiểu biết. Nhưng không phải lên lớp kêu gọi sự hi sinh của các bên mà thực hiện điều đó được. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HẠNH PHÚC – PHẢI LỰA CHỌN (Tủ sách tuổi trẻ) – Phần 3KHOẢNG CÁCH THẾ HỆĐó là một điều có thật trong xã hội ta hiện nay nhưng tính chất và mức độ của vấn đề trênthế giới ngày nay tùy thuộc vào trường hợp cụ thể, thời điểm và nhất là bối cảnh xã hội.Khoảng cách này hoàn toàn có thể rút ngắn hay thậm chí xóa bỏ khi người ta đối xử vớinhau với sự hiểu biết. Nhưng không phải lên lớp kêu gọi sự hi sinh của các bên mà thựchiện điều đó được.Đọc qua một số tham luận tại diễn đàn liên quan đến vấn đề do Nhà văn hóa Thanh niênTP.HCM tổ chức, tôi thấy có những cách suy nghĩ không giúp ta giải quyết vấn đề. Đầutiên là lẫn lộn hiện tượng và bản chất. Có người đo khoảng cách bằng số tuổi. Có ngườinghĩ rằng ba, bốn thế hệ ở chung một nhà là rút ngắn khoảng cách và thề quyết sẽ đemcha mẹ về nuôi khi lập gia đình riêng. Đó thường là ước muốn đầy thiện chí (nh ưng cóthực tế không?) của các bạn gái. Còn có bạn trai thì bức xúc với chuyện mỗi thành viêntrong gia đình lại thích một chương trình tivi khác nhau. Rồi cũng có bậc đàn anh quơđũa cả nắm rằng thế hệ trẻ chạy theo lối sống thực dụng của kinh tế thị tr ường (tộinghiệp, cứ trăm dâu đổ đầu tằm), còn đàn anh thì giữ đạo đức cách mạng. Và điều nàytạo ra khoảng cách (thật ra nếu sống thực dụng thì người trẻ đâu có tham gia diễn đàn).Nên nhớ khoảng cách đây là khoảng cách tâm lý và khi sự bất đồng trở thành một vấn đềnan giải, chứ sự khác biệt về tư tưởng giữa các cá nhân, nhóm hay thế hệ là bình thường.Chỉ khi nào một tầng lớp bên trên như cha anh cậy quyền lực của mình để ép buộc, áp đặtý kiến của mình, đặc biệt với suy nghĩ rằng chỉ có mình là đúng và sẽ phản ứng mạnh khingười khác không nghe mình. Và cấp dưới chịu hết nổi phản ứng lại mạnh mẽ hoặc tránhxa. Đây là biểu hiện của sự ít hiểu biết và thiếu cơ hội tiếp xúc với điều mới lạ.Cách đây 12 năm, nhân dịp sang Mỹ tôi có thăm một gia đình bà con. Đây là một giađình ghép theo kiểu VN. Chủ hộ là cặp vợ chồng độ tuổi 40 với một con trai 12-13, mộtgái 7 tuổi, cộng thêm bà nội các cháu lúc ấy vừa ngoài 70 và bác trai các cháu là mộtngười đàn ông độc thân. Cú sốc đầu tiên của tôi là sáu chiếc tivi cho năm người: bà nộimột chiếc, vợ chồng chủ hộ một là dĩ nhiên rồi, nhưng hai đứa nhỏ cũng mỗi đứa mộtchiếc vì ở phòng riêng. Bé gái thì mê truyện cổ tích và bị anh chê là quá con nít. C ậu tathì chơi game và thích chương trình của tuổi choai choai. Thật ra khoảng cách tâm lýgiữa hai cháu được anh chàng choai choai này xem là không nhỏ. Nhớ tới cảnh gia đìnhsum họp dưới ánh đèn trong Quốc văn giáo khoa thư (với câu đầu mà tôi nhớ mãi: Cơmnước xong trời vừa tối...) tôi tự nhủ thế này còn đâu là gia đình VN?. Thật ra gia đìnhnày rất hạnh phúc. Bà chị bà con tôi hồi ở VN rất khó tính. Các con chị th ường thanphiền về điều này, nhưng nay thì hiểu biết hơn, họ chỉ cười và cả nàng dâu cũng chămsóc chị rất tốt. Bé gái thì nũng nịu với bà nội bằng một ngôn ngữ lai căng. Anh chàngchoai choai thì mới bước vào tuổi khủng hoảng, vào bàn ăn lầm lầm lì lì không nóichuyện, ăn thật nhanh rồi rút về phòng riêng. Nhưng có sao đâu, mọi người mỉm cườithông cảm. Cháu rất thương nội mà không nói ra. Giờ đây đang học đại học ở xa, tuầnnào cháu cũng điện về thăm bà nội bằng thứ tiếng Việt lưu loát. Đáng để ý nhất là sự thayđổi của bà chị già trong môi trường mà người ta biết tương đối hóa ý kiến riêng của mìnhvà nhất là đối xử với nhau bằng sự hiểu biết. Đó là chấp nhận người khác là khác vớimình.Riêng tôi cũng ngộ ra rằng đoàn kết thương yêu nhau không phải lúc nào cũng sốngchùm nhum với nhau, và xem tivi chung không nhất thiết biểu hiện sự đoàn kết. Giờ đâychiếc tivi giống như một đồ dùng riêng như chiếc đồng hồ chẳng hạn.Đối xử với nhau với sự hiểu biết, là biết cái gì đây?Đó là biết tâm lý con người nói chung và đặc điểm tâm lý và nhu cầu của từng lứa tuổinói riêng. Trẻ thích sôi nổi ồn ào, già thì cần sự trầm tĩnh. Thôi thì ta tạo cho nhau điềukiện để thỏa mãn nhu cầu. Ta thông cảm lắng nghe ông bà kể chuyện xưa. Tuy nhiên, cóhai xu hướng tự nhiên khiến cho khoảng cách có thể nới rộng. Đó là người trẻ thì luôn dễtìm đến cái mới, còn người già thì bảo vệ cái hiện có và đã qua nhiều hơn. Với hai môitrường sống khác nhau, sự tiếp nhận thông tin khác nhau với tốc độ chuyển biến cựcnhanh của xã hội, nhịp sống của đôi bên càng cách biệt. Ở đây người già phải cố gắngluôn ý thức về xu hướng bảo thủ của mình, luôn học hỏi để thích nghi với một xã hộikhông ngừng đổi mới. Mà thật vậy, trong một xã hội học mãi học hoài, nhất là trongnhững ngành khoa học để làm việc với con người, người ta phải luôn ý thức về bản thânđể cư xử đúng mức. Các phương pháp giúp đỡ rất nhiều. Biết rằng người lớn hay áp đặt ýkiến của mình mà quên rằng trẻ em thì khác ta, trong các khóa học người ta bắt mình sắmvai trẻ em thì nhớ xu hướng chủ quan của mình ngay. Thấu cảm nghĩa là khả năng đặtmình vào vị trí của người khác, là một kỹ năng sống quan trọng mà người lớn cũng phảihọc chứ ...