Hệ thống nông nghiệp - Nguyễn Viết Tuân

Trong thế giới tự nhiên cũng như trong xã hội loài người mọi hoạt động đều diễn ra bởi cỏc yếu tố, ta gọi là các hợp phần (components) có những mối liên hệ tương tác, hữu cơ với nhau, được gọi là tính hệ thống.Vì vậy, muốn nghiên cứu một sự vật, hiện tượng, hoạt động nào đó chúng ta phải coi lý thuyết hệ thống là cơ sở của phương pháp luận.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hệ thống nông nghiệp - Nguyễn Viết Tuân Đại Học Huế Trường Đại Học Nông Lâm ---------- Bài Giảng HỆ THỐNG NÔNG NGHIỆP GV: NGUYỄN VIẾT TUÂN HUẾ - 2007 [http://svnonglam.org] [Pick the date] ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ----------------- BÀI GIẢNG HỆ THỐNG NÔNG NGHIỆP GV: NGUYỄN VIẾT TUÂN HUẾ - 2007ST: Tranthanhhai.huaf@gmail.com Page 1 [http://svnonglam.org] [Pick the date] CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT HỆ THỐNG TRONG PHÁT TRIỂN VÀ HỆ THỐNG NÔNG NGHIỆP1.1. KHÁI QUÁT LÝ THUYẾT HỆ THỐNG Trong thế giới tự nhiên cũng như trong xã hội loài người mọi hoạt động đều diễn rabởi các yếu tố, ta gọi là các hợp phần (components) có những mối liên hệ tương tác, hữu cơvới nhau, được gọi là tính hệ thống. Vì vậy, muốn nghiên cứu một sự vật, hiện tượng, hoạtđộng nào đó chúng ta phải coi lý thuyết hệ thống là cơ sở của phương pháp luận và tính hệthống là đặc trưng và bản chất của chúng. Lý thuyết hệ thống được đề xướng năm 1940bởi nhà sinh vật học Ludwig Vonbertalanffy (tên gọi: Lý thuyết những hệ thống Chung– General Systems Theory, 1968), và bắt nguồn từ Ross Ashby ( Giới thiệu tới Điềukhiển học, 1956). Lý thuyết hệ thống đề cập đến các khái niệm: Hệ thống, phần tử ( hợp phần),chỉnh thể, tính chỉnh thể, môi trường hệ thống bao quanh, đầu vào, đầu ra, trạng thái, sựphân cấp, hướng mục đích, thông tin. Ngoài ra các khái niệm liên quan đến hệ thống như tiếp cận hệ thống, quan điểmhệ thống, phương pháp mô phỏng hệ thống…1.1.1. Những khái niệm cơ bản của hệ thống.1.1.1.1 Hợp phầ, phần tử (Component): Mỗi sự vật, sự việc mang tính hệ thống được cấu trúc từ các hợp phần hệ thống. Hợpphần là bộ phận nhỏ nhất của 1 hệ thống, có vai trò chức năng độc lập, hoàn chỉnh nhưng lạicó mối quan hệ tương tác với nhau trong một hệ thống nhất định. Ví dụ: Sản xuất cây trồng mang tính hệ thống, bao gồm những hợp phần khácnhau có vai trò chức năng độc lập nhưng lại có quan hệ ảnh hưởng tương tác nhau đểtạo ra những sản phẩm mới là cây trồng. + Các hợp phần tự nhiên của hệ thống sản xuất cây trồng: - Bức xạ -----> Quang hợp - Nhiệt độ Điều kiện sinh khí hậu (thời vụ) - Độ ẩm - phân + Các hợp phần hoạt động sản xuất: - Làm đất - Gieo trồng - Chăm sóc - Tưới / Tiêu nước - Bón phân ----> cung cấp nước và dinh dưỡng cho cây trồng sinh trưởng và tạo sản lượngST: Tranthanhhai.huaf@gmail.com Page 2 [http://svnonglam.org] [Pick the date] + Các hợp phần kinh tế-xã hội: - Đầu tư: Vật tư - Tiền/ Tín dụng - Lực lượng lao động - Tiến bộ kỹ thuật - Thể chế, pháp luật / chính sách - Văn hoá / Dân trí / Trình độ kiến thức … Trong thực tế phát triển “hợp phần” còn được dùng khá phổ biến, để đạt đượcmục tiêu nào đó thường thông qua một dự án, dự án được thiết kế gồm có nhiều nộidung họat động người ta có thể gọi là các hợp phần người ta còn có thể gọi là các tiểuhợp phần trong một dự án. Các hợp phần này nhằm đạt được mục đích hay mục tiêuhoạt động Ví dụ: Một dự án có thể chia ra các hợp phần: Hợp phần nâng cao năng lựccho cấp thực thi dự án, hợp phần phát triển sản xuất, hợp phần hạ tầng cơ sở qui mô nhỏvà quản lý dự án.1.1.1.2. Hệ thống: Hệ thống là một tổng thể có trật tự của các yếu tố khác nhau, có quan hệ và tácđộng qua lại với nhau. Một hệ thống có thể xác định như một tập hợp các đối tượnghoặc các thuộc tính được liên kết tạo thành một chỉnh thể và nhờ đó đặc tính mới gọi làtính trội (émergence) của hệ thống. Theo Đào Thế Tuấn, hệ thống là các tập hợp trật tự bên trong (hay bên ngoài) của cácyếu tố có liên quan với nhau (hay tác động lẫn nhau). Thành phần của hệ thống là yếu tố.Các mối liên hệ và tác động giữa các yếu tố bên trong mạnh hơn so với yếu tố bên ngoài hệthống và tạo nên trật tự bên trong của hệ thống. Một hệ thống là một nhóm các yếu tố tácđộng lẫn nhau, hoạt động chung cho một mục đích chung. Chúng ta đi tìm một hệ thống trong thực tiễn sản xuất qua trình tự tiếp cận như sau:  Tiếp cận thứ nhất: Quan sát thực trạng của một nông hộ chúng ta thấy ở đây có mộtvài cây gỗ, cây trồng, cỏ và một vài hàng rào nhưng không thấy một hệ thống như địnhnghĩa, không thấy có biên giới rõ ràng và cũng không thấy sự tác động qua lại. Chúng ta có thể tìm hệ thống ở đâu? Tiếp cận thứ 2: Một cây như là một hệ thống ? - Nhìn tổng thể: Biên giới: cấu trúc vật lý của cây ...