Hiện trạng và xu thế biến động của rừng ngập mặn và thảm cỏ biển ở vịnh Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa

Thành phần loài cây ngập mặn ở vịnh Vân Phong khá nghèo với 24 loài được xác định, trong đó có 14 loài cây ngập mặn thật sự (true mangroves). Các loài đước (Rhizophora apiculata), giá (Excoecaria agallocha), bần trắng (Sonneratia alba), mắm trắng (Avicennia alba), mắm biển (Avicennia marina) rất phổ biến.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiện trạng và xu thế biến động của rừng ngập mặn và thảm cỏ biển ở vịnh Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa Tuyển Tập Nghiên Cứu Biển, 2014, tập 20: 135 - 147 HIỆN TRẠNG VÀ XU THẾ BIẾN ĐỘNG CỦA RỪNG NGẬP MẶN VÀ THẢM CỎ BIỂN Ở VỊNH VÂN PHONG, TỈNH KHÁNH HÒA Nguyễn Xuân Hòa, Nguyễn Nhật Như Thủy Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam Tóm tắt Thành phần loài cây ngập mặn ở vịnh Vân Phong khá nghèo với 24 loài được xác định, trong đó có 14 loài cây ngập mặn thật sự (true mangroves). Các loài đước (Rhizophora apiculata), giá (Excoecaria agallocha), bần trắng (Sonneratia alba), mắm trắng (Avicennia alba), mắm biển (Avicennia marina) rất phổ biến. Diện tích rừng ngập mặn đã bị suy giảm nghiêm trọng, hiện chỉ còn các dải rừng nhỏ hẹp phân bố rất rải rác dọc theo đường bờ biển, sông, lạch và trong vùng ao, đìa nuôi thủy sản ở các xã Vạn Thọ, Vạn Khánh, Vạn Hưng, Ninh Thọ với tổng diện tích khoảng 17,7 ha. Cỏ biển trong vịnh Vân Phong khá đa dạng với 9 loài được xác định, phổ biến nhất là cỏ lá dừa (Enhalus acoroides) và cỏ vích (Thalassia hemprichii). Các thảm cỏ biển phân bố chủ yếu ở vùng biển ven bờ thôn Xuân Tự - Xuân Hà, Hòn Bịp, Tuần Lễ - Xóm Mới, vụng Hòn Khói, Mỹ Giang với tổng diện tích khoảng 600 ha. Các kết quả điều tra, giám sát trong những năm gần đây cho thấy các thảm cỏ biển trong vịnh Vân Phong đã bị suy thoái đáng kể. STATUS AND VARIATION TREND OF MANGROVE FORESTS AND SEAGRASS BEDS IN VAN PHONG BAY (KHANH HOA PROVINCE) Nguyen Xuan Hoa, Nguyen Nhat Nhu Thuy Institute of Oceanography, Vietnam Academy of Science & Technology Abstract Species composition of mangroves in Van Phong bay was less diverse with 24 species identified, of which 14 species were true mangroves. Rhizophora apiculata, Excoecaria agallocha, Sonneratia alba, Avicennia alba and Avicennia marina were common. The area of mangrove forests was temporally declined. The existing mangroves are remained in small bands that are narrowly distributed along the coast, riversides, cannels and in the aquaculture ponds at Van Tho, Van Khanh, Van Hung and Ninh Tho communes with a total area of 17.7 ha. Species composition of seagrass in Van Phong bay was rather diverse with 9 species identified, of which Enhalus acoroides and Thalassia hemprichii were common. The seagrass beds were mainly distributed in the shallow waters of Xuan Tu-Xuan Ha, Hon Bip, Tuan Le - Xom Moi, Hon Khoi and My Giang hamlets with a total area of about 600 ha. The results of recent monitoring show that there is a significant degradation of the seagrass beds in Van Phong bay. 135 I. MỞ ĐẦU II. PHƯƠNG PHÁP Rừng ngập mặn và thảm cỏ biển là những hệ sinh thái có tính đa dạng và năng suất sinh học cao ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, chúng có vai trò quan trọng trong việc ổn định tầng đáy, chống xói lở bờ sông biển, lắng tụ trầm tích, cung cấp thức ăn cho thủy vực, là nơi cư trú, kiếm ăn, nơi sinh sản và là vườn ươm ấu thể, con non của nhiều loài hải sản có giá trị. Tuy nhiên, diện tích rừng ngập mặn và các thảm cỏ biển đang ngày càng suy giảm bởi sức ép của gia tăng dân số và các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội ở vùng ven biển (Fortes, 1993; Phan Nguyên Hồng, 1997 & 1999). Trong những năm gần đây, nhiều quốc gia trên thế giới rất quan tâm đến việc quản lý và bảo tồn hệ sinh thái rừng ngập mặn và thảm cỏ biển. Để quản lý hiệu quả các hệ sinh thái này yêu cầu phải có đầy đủ thông tin về hiện trạng phân bố và cấu trúc, xác định các nguyên nhân đe dọa và xu thế biến động. Kết quả của nhiều nghiên cứu đã cho thấy khu vực vịnh Vân Phong là nơi phân bố quan trọng của rừng ngập mặn và thảm cỏ biển, chúng góp phần làm cho vùng biển nơi đây có tính đa dạng sinh học cao và nguồn lợi thủy sản phong phú (Nguyễn Hữu Đại và cs., 1999; Nguyen Huu Dai và cs., 2000; Nguyễn Xuân Hòa, 2009 & 2010a; Nguyễn Xuân Hòa và cs., 1996). Tuy nhiên, trong những năm gần đây tác động của các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội đã làm cho các hệ sinh thái rừng ngập mặn, thảm cỏ biển ở vịnh Vân Phong bị suy thoái nghiêm trọng khiến nguồn lợi thủy sản ven bờ bị giảm sút, nuôi trồng thủy sản thường xảy ra dịch bệnh (Nguyễn Xuân Hòa, 2010b; Nguyễn Xuân Hòa và cs., 2007; Nguyễn Xuân Hòa và cs., 2013). Bài báo này nêu lên hiện trạng và xu thế biến động của rừng ngập mặn và thảm cỏ biển ở vịnh Vân Phong (tỉnh Khánh Hòa) nhằm cung cấp cơ sở khoa học phục vụ cho mục tiêu quản lý và sử dụng bền vững tài nguyên trong tương lai. Khảo sát bổ sung về hiện trạng của rừng ngập mặn và thảm cỏ biển ở khu vực vịnh Vân Phong được thực hiện trong tháng 6/2013. 1. Phương pháp khảo sát rừng ngập mặn Khảo sát thành phần loài và sự phân bố của rừng ngập mặn được tiến hành dựa theo các tài liệu “Hướng dẫn điều tra nguồn lợi biển nhiệt đới” (English và cs., 1994). Kết hợp với phân tích ảnh viễn thám, tại mỗi địa điểm khảo sát sẽ xác định tọa độ, lập các tuyến khảo sát rừng ngập mặn dọc theo đường bờ. Ở những nơi rừng ngập mặn có bề ngang rộng, lập thêm các tuyến khảo sát t ...