Hình thức kiến trúc công sở tỉnh Phú Yên giai đoạn 1989 đến nay

Nhìn lại chặng đường hơn 25 năm qua kể từ khi tái lập tỉnh năm 1989, có thể nhận thấy Phú Yên đã có sự đổi thay nhiều mặt, thể hiện trực quan và rõ nét nhất ở lĩnh vực kiến trúc xây dựng. Bộ mặt kiến trúc đô thị được định hình, trong đó kiến trúc công sở đóng một vai trò rất quan trọng, với sự nổi bật về số lượng, quy mô và vị trí xây dựng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình thức kiến trúc công sở tỉnh Phú Yên giai đoạn 1989 đến nay Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 2-2015 93 HÌNH THỨC KIẾN TRÖC CÔNG SỞ TỈNH PHÖ YÊN GIAI ĐOẠN 1989 ĐẾN NAY ThS. Lê Tiến Vinh Khoa Kiến trúc, Trường Đại học Xây dựng Miền Trung Tóm tắt: Nhìn lại chặng đường hơn 25 năm qua kể từ khi tái lập tỉnh năm 1989, có thể nhận thấy Phú Yên đã có sự đổi thay nhiều mặt, thể hiện trực quan và rõ nét nhất ở lĩnh vực kiến trúc xây dựng. Bộ mặt kiến trúc đô thị được định hình, trong đó kiến trúc công sở đóng một vai trò rất quan trọng, với sự nổi bật về số lượng, quy mô và vị trí xây dựng. Dễ dàng nhận thấy hình thức kiến trúc công sở giai đoạn này có những biểu hiện khá đa dạng, phản ánh một cách sâu sắc quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời kỳ đổi mới. Trong diễn biến hình thức kiến trúc ấy, bên cạnh những mặt tích cực góp phần làm đẹp thêm diện mạo đô thị còn tồn tại không ít những biểu hiện tiêu cực đã và đang kéo lùi nghệ thuật kiến trúc công sở nói riêng và kiến trúc Phú Yên nói chung. Từ khóa: hình thức kiến trúc, kiến trúc công sở. 1. Khái niệm “công sở” mỗi cạnh 200m. Tuy nhiên, hiện nay các Theo Từ điển tiếng Việt (chủ biên công trình hành chính ở các dinh, phủ Văn Tân, nhà xuất bản Khoa học xã thời kỳ này đã không còn. hội), “Công sở là chỗ làm việc của các Năm 1858, thực dân Pháp xâm cơ quan chính quyền và chuyên môn”. lược Việt Nam, mở đầu thời kỳ thuộc Cụ thể hơn, điều 70 Luật Cán bộ Công địa đế quốc ở nước ta. Năm 1887, Pháp chức được Quốc hội ban hành năm 2008 đặt tòa Công sứ tại thôn Tân Thạnh, đã định nghĩa rằng: ― Công sở là trụ sở tổng Xuân Đài huyện Đồng Xuân (tức làm việc của cơ quan của Đảng Cộng Vũng Lắm), đây có thể coi là công sở sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính đầu tiên sau thời Phong kiến trên đất trị - xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập, Phú Yên, đáng tiếc cũng không có tài có tên gọi riêng, có địa chỉ cụ thể, bao liệu nào nói về kiến trúc công trình này. gồm công trình xây dựng, các tài sản Năm 1888 tỉnh thành Phú Yên dời ra khác thuộc khuôn viên trụ sở làm việc‖. đây để gần tòa sứ, nhưng năm 1889 tòa 2. Khái quát quá trình phát triển kiến sứ dời ra Sông Cầu, tỉnh thành trở lại trúc công sở ở Phú Yên An Thổ, đến năm 1899 đời Thành Thái Năm 1611 phủ Phú Yên chính thức cùng dời ra Sông Cầu. ra đời với hai đơn vị hành chính cấp Sau Cách mạng tháng 8-1945, tỉnh huyện đầu tiên là Tuy Hòa và Đồng lỵ Phú Yên được chuyển về Tuy Hòa. Xuân. Đến thế kỷ XIX, lỵ sở được đặt Cho đến tận năm 1975, các công trình tại thành An Thổ (nay thuộc xã An Dân, công sở được Pháp và Mỹ xây dựng giai huyện Tuy An), một thành được xây đoạn này chủ yếu để phục vụ cho chiến theo kiểu kiến trúc Vauban, kích thước tranh nên có quy mô nhỏ, kiến trúc thực Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 2-2015 94 dụng với tường gạch, mái lợp ngói hoặc phát triển nông thôn,…chủ yếu tập trung fibro xi măng, đơn thuần công năng, ở khu hành chính ven biển. hình thức kiến trúc đơn giản, không có Sau năm 2000, các đơn vị hành gì đáng chú ý. Có thể điểm qua các công chính trong tỉnh Phú Yên đã có nhiều trình tiêu biểu như Tòa hành chính tỉnh 1 biến động như việc thành lập các huyện tầng với tường gạch, mái ngói; Ty cảnh Phú Hòa (2002), Tây Hòa, Đông Hòa sát với nhà hành chính 2 tầng; một số ty (2005), thị xã Sông Cầu (2009); riêng khác như ty văn hóa thể thao, ty thuế vụ, Tuy Hòa đã được công nhận là đô thị điền địa được đặt trong các nhà phố. loại 3 (2002) rồi đô thị loại 2 trực thuộc Hiện nay, hầu hết các công trình này đã tỉnh (2013). Theo đó, các khu hành bị phá dỡ. Có thể khẳng định dấu ấn chính cấp huyện đã từng bước được đầu kiến trúc Pháp trong thời kỳ thuộc địa ở tư xây dựng mới (như Phú Hòa, Đông Phú Yên là hết sức nhỏ bé. Hòa, Tây Hòa) hoặc cải tạo nâng cấp Giai đoạn 1975-1989 (thời điểm (như thị xã Sông Cầu) để phù hợp với nhập và tách tỉnh Phú Khánh), với hoàn nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của cảnh khó khăn sau chiến tranh, tỉnh lỵ là từng địa phương. thành phố Nha Trang, thị xã Tuy Hòa ít Trên những cơ sở đó, khoảng thời được đầu tư về nhiều mặt, đặc biệt là cơ gian từ năm 2000 đến nay là thời kỳ sở hạ tầng, nên tốc độ phát triển rất chậm. phát triển vượt bậc về lượng của kiến Trong suốt 14 năm chung sức với Khánh trúc công sở tỉnh Phú Yên. Tiêu biểu Hòa, công sở Phú Yên đã không được có thể kể đến trụ sở UBND Tỉnh, Sở chú trọng xây dựng mà chỉ có thể sửa Khoa học công nghệ (năm 2000); sang, tận dụng các công trình cũ của thời UBND và Huyện ủy Phú Hòa (2004); kỳ trước để lại. Giai đoạn này chỉ có một Sở Y tế, Sở Lao động thương binh và điểm sáng duy nhất, đó là việc xây dựng xã hội (2007); Thành ủy Tuy Hòa mới Ủy ban nhân dân thị xã Tuy Hòa. (2008); UBND và Huyện ủy Đông Hòa Tháng 7-1989, tỉnh Phú Yên được (2009); UBND huyện Tây Hòa, Viện lập lại khi tách tỉnh Phú Khánh, Tuy kiểm sát nhân dân Tỉnh (2010), Sở Tư Hòa trở thành thị xã tỉnh lỵ, dần đi lên pháp (2014), và đặc biệt là trụ sở Các cùng với đà phát triển của đất nước thời ban Đảng đang được xây dựng, có thể ―mở cửa‖. Đồ án quy hoạch chung xây nói đây là công trình công sở tập trung dựng tổng thể thị xã Tuy Hòa được xác đầu tiên của tỉnh Phú Yên. lập và phê duyệt năm 1992 (được chỉnh Như vậy ...