Hình tượng nhân vật bác sĩ trong Bút kí của một bác sĩ trẻ và kiểu nhân vật bác sĩ trong văn xuôi M.Bulgakov

M.A.Bulgakov (1891-1940) là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất của nước Nga nửa đầu thế kỉ XX. Sáng tác của ông khá đa dạng, gồm nhiều thể loại, trong đó, Bút kí của một bác sĩ trẻ được coi là tác phẩm đầu tay. Đó là một tập gồm bẩy truyện ngắn hiện thực và ở một mức độ nào đó, mang tính tự truyện sâu sắc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình tượng nhân vật bác sĩ trong Bút kí của một bác sĩ trẻ và kiểu nhân vật bác sĩ trong văn xuôi M.Bulgakov48 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT BÁC SĨ TRONG BÚT KÍ CỦA MỘT BÁC SĨ TRẺ V KIỂU NHÂN VẬT BÁC SĨ TRONG VĂN XUÔI M.BULGAKOV 1 Đặng Đức Hiệp Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt tắt: ắt M.A.Bulgakov (1891-1940) là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất của nước Nga nửa ñầu thế kỉ XX. Sáng tác của ông khá ña dạng, gồm nhiều thể loại, trong ñó, Bút kí của một bác sĩ trẻ ñược coi là tác phẩm ñầu tay. Đó là một tập gồm bẩy truyện ngắn hiện thực và ở một mức ñộ nào ñó, mang tính tự truyện sâu sắc. “Bác sĩ trẻ” không chỉ là nhân vật trung tâm trong tập truyện mà còn trở thành một hình tượng khái quát, chứa ñựng chiều sâu tư tưởng triết mĩ, xuyên suốt các sáng tác sau này của nhà văn. Từ khoá: khoá Bút kí của một bác sĩ trẻ, hình tượng nhân vật, Bulgakov1. MỞ ĐẦU Bút kí của một bác sĩ trẻ của M.Bulgakov là một tập gồm bẩy truyện ngắn riêng biệt(Chiếc khăn thêu hình con gà trống, Vòng quay thử thách, Cổ họng bằng thép, Bão tuyết,Tối như ñêm Ai-cập, Con mắt hỏng, Bãi sao) nhưng gắn kết chặt chẽ với nhau về chủ ñề vànhân vật trung tâm, ñược ñăng tải trên hai tạp chí Người cán bộ ngành y ở Moskva và Toàncảnh ñỏ ở Leningrad rải rác trong những năm 1925-1926. Thực chất ý ñồ sáng tạo vànhững nét phác thảo lớn về kiểu hình tượng nhân vật này ñã hình thành trong nhà văn ngaytừ những năm 1916-1917, khi ông tốt nghiệp xuất sắc ñại học y khoa và ñược bổ nhiệmphụ trách một bệnh xá ở vùng sâu xa thuộc tỉnh Smolensk. Ý ñồ này ñược tiếp tục pháttriển trong những năm 1918-1919, khi ông trở lại quê nhà Kiev (Ukraina). Bản thảo cuốicùng của tập truyện (như hiện nay) ñược hoàn thành cuối năm 1921, sau khi Bulgakovchuyển ñến Moskva và ñịnh cư vĩnh viễn tại ñây. Ngay khi Bút kí của một bác sĩ trẻ ñược công bố, nhiều nhà nghiên cứu và ñộc giả ñãcho rằng tác giả của nó ñã bắt chước, kế thừa hoặc chịu ảnh hưởng sâu sắc Bút kí của một1 Nhận bài ngày 15/4/2016; gửi phản biện và duyệt ñăng ngày 24/12/2016. Liên hệ tác giả: Đặng Đức Hiệp; Email: dangduchiepcuom@gmail.comTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 11/2016 49bác sĩ của V.Veresaev (1867 - 1945). V.Veresaev viết tác phẩm này từ 1895 ñến 1900,ñược ñăng toàn bộ trên tạp chí Thế giới thánh thần, từ số 1 ñến số 5 năm 1905. Tuy nhiên,cũng lấy hình tượng trung tâm là bác sĩ, cũng luận bàn về ñề tài y học, nhưng Bút kí củamột bác sĩ của Veresaev thiên về chính luận, nghị sự; còn các truyện ngắn của Bulgakovmang các ñặc ñiểm của một tác phẩm văn chương với tổ chức hình tượng nhất quán, giầuchất gợi mở, liên tưởng, thấm ñượm chất trữ tình và “trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽvà cung cấp những cốt truyện lý thú cho nhà văn trẻ trong các tìm tòi nghệ thuật của ông.Tất nhiên, những phát hiện lớn thì chưa ñến ngay lập tức” như Viện sĩ Piotr AlexeevichNicolaev (1924 - 2007) ñã viết trong lời giới thiệu cuốn Nghệ nhân và Margarita (bản dịchtiếng Việt của Đoàn Tử Huyến).2. NỘI DUNG2.1. Chân dung nhân vật bác sĩ trong Bút kí của một bác sĩ trẻ Là nhân vật trung tâm, có mặt trong tất cả các truyện ngắn trong tập truyện cùngchung nhan ñề, “bác sĩ trẻ” là người phụ trách toàn bộ mọi công việc của bệnh xá, có trìnhñộ chuyên môn cao nhất, trực tiếp xử lí mọi ca bệnh. Đây cũng chính là người kể chuyện ởngôi thứ nhất, kể lại những trải nghiệm ñã qua, cái làm nên nội dung chủ yếu của tậptruyện. Ngay trong truyện ñầu tiên: Chiếc khăn thêu hình con gà trống, vị bác sĩ trẻ xưng“tôi” kể về việc bản thân ñược ñiều ñộng về phụ trách một bệnh xá gồm có vỏn vẹn bảyngười thuộc vùng sâu vùng xa của nước Nga như sau: “Đúng vào lúc 2 giờ 5 phút chiềungày 17 tháng Chín năm 1917 không thể nào quên ñược ñó, tôi ñã ñứng trong sân của bệnhxá Murino - một cái sân cỏ mềm nhũn, sũng nước vì những trận mưa tháng Chín” [1,tr.71]. Về tuổi tác và phong thái, nhân vật tự giới thiệu: “Tôi cố gắng nói năng một cáchchậm rãi, quan trọng, ñĩnh ñạc, ñi ñứng không vội vã, hấp tấp như mọi sinh viên ở cái tuổihăm ba vừa mới tốt nghiệp ñại học, mà là bách bộ một cách khoan thai, ñường bệ” [1,tr.73]. Trong truyện thứ ba: Cổ họng bằng thép, nhân vật cho biết thêm: “bốn mươi támngày trước tôi tốt nghiệp ra trường với tấm bằng xuất sắc, nhưng tốt nghiệp xuất sắc là mộtchuyện...” [1, tr.92] và tiếp ñó nhấn mạnh: “Tôi, bác sĩ, mới vẻn vẹn 24 tuổi, vừa ra trườnghai tháng trước và ñược cử về phụ trách bệnh xá ở Nhikolski này” [1, tr.93] và “Kiến thứccủa tôi, một bác sĩ mới tốt nghiệp sáu tháng trước, tất nhiên, là chưa c ...