Hoàn thiện luật bằng các chuẩn mực báo cáo tài chính là giải pháp hữu hiệu ngăn chặn sai phạm báo cáo tài chính

Bài viết Hoàn thiện luật bằng các chuẩn mực báo cáo tài chính là giải pháp hữu hiệu ngăn chặn sai phạm báo cáo tài chính được thực hiện nhằm minh họa thông qua đạo luật Sabanes-Oxley (2002) cho thấy, trước khi các chuẩn mực được ban hành, hệ thống luật pháp chặt chẽ thì những doanh nghiệp, tập đoàn hay ngân hàng gian lận bằng hình thức chỉnh sửa số liệu trên sổ sách.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hoàn thiện luật bằng các chuẩn mực báo cáo tài chính là giải pháp hữu hiệu ngăn chặn sai phạm báo cáo tài chính NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI HOÀN THIỆN LUẬT CÁC CHUẨN MỰC BÁO CÁO TÀI CHÍNH LÀ GIẢI PHÁP HỮU HIỆU NGĂN CHẶN SAI PHẠM BÁO CÁO TÀI CHÍNH  (*)  CN. (**) TÓM TẮT Sai phạm báo cáo tài chính luôn là một trong những vấn đề nóng trong nền kinh tế tài chính toàn cầu. Không riêng gì ở Việt Nam mà ngay cả trên thế giới việc sai phạm này vẫn thường xuyên xảy ra. Trên cơ sở thực tiễn ở nước ta, hệ thống ngân hàng với những hoạt động phức tạp và một môi trường pháp lý chưa thực sự chặt chẽ vẫn còn đó những kẻ hở cho những sai phạm tài chính liên quan đến “điều phối lợi nhuận”. Việc chỉ hoàn thiện luật pháp đơn thuần không thể ngăn chặn các sai phạm mà còn làm nó trở nên nguy hiểm hơn. Vì vậy, ngoài việc Nhà nước cần ban hành các chuẩn mực, hoàn thiện luật pháp thì việc rèn luyện đạo đức mỗi cá nhân, đặc biệt là những nhà quản lý là một yếu tố tiên quyết góp phần hạn chế những sai phạm báo cáo tài chính trong cả nền kinh tế. Bài viết được thực hiện nhằm minh họa thông qua đạo luật Sabanes-Oxley (2002) cho thấy, trước khi các chuẩn mực được ban hành, hệ thống luật pháp chặt chẽ thì những doanh nghiệp, tập đoàn hay ngân hàng gian lận bằng hình thức chỉnh sửa số liệu trên sổ sách. Sau khi luật pháp và các chuẩn mực báo cáo tài chính hoàn thiện hơn, các đạo luật được ban hành, việc gian lận sẽ được thực hiện tinh vi hơn thông qua hình thức “điều phối lợi nhuận” và từ đó làm hủy hoại giá trị thật của công ty. Từ khóa: Báo cáo tài chính, gian lận, điều phối lợi nhuận. SUMMARY The financial reporting fault is always one of the hot issues in the global financial economy. Not only in Vietnam, but even in the world this fault still occurs frequently. Based on the practice of our country, the banking system with complex activities and a really unclosed legal environment has still made gaps for the financial faults related to “the profit co-ordination”. The accomplishment in the field of laws merely cannot prevent the faults but also makes it more dangerous. So, besides that the State should issue standards and laws accomplishment, each individual’s ethical training, especially managers, is a prerequisite to contribute to limit the financial reporting fault in the whole economy. The paper, made to illustrate through Sabanes-Oxley Act (2002), showed that before the standards were issued with the closely legal system, businesses, corporations or banks cheated in the form of the revision of official figures in the books. After the legal and financial reporting standards are more complete and the laws have been enacted, the fraudulence will be made more sophisticated in the form of “the profit co-ordination” and that spoils the real value of the company. Key words: Financial statements, fraudulence, the profit co-ordination. 1. Đặt vấn đề Thế kỷ XXI mở ra kỷ nguyên phát triển vượt bậc của công nghệ kỹ thuật, kỷ nguyên của gian lận báo cáo tài chính. Sự sụp đổ của những công ty hàng đầu trên thế giới như Enron, WorldCom, Tyco, Adelphia, Olympus,General Motors, Conseco, Chrysler, Thornburg Mortgage, Pacific Gas and Electric, và Texaco đã để lại một vết nhơ trong quản trị doanh nghiệp, chất lượng của các báo cáo tài chính và uy tín của chức năng kiểm toán. “Gian lận” được định nghĩa trong nhiều nghiên cứu khác nhau. Tuy nhiên, có thể định nghĩa đây là hành động có chủ ý nhằm tước đoạt tài sản của người khác, trái với pháp luật hoặc cố ý khai (*) Giảng viên Trường ĐH KTCN Long An. (**) Agribank Chi nhánh Long An. TẠP CHÍ KINH TẾ - CÔNG NGHIỆP 44 NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI gian, che giấu thông tin để lừa dối hoặc gây ra nhầm lẫn. Nhìn chung, gian lận tài chính có thể chia làm 2 loại: Biển thủ tài sản và sai lệch báo cáo tài chính. Theo Hiệp hội các nhà điều tra gian lận Mỹ (ACFE), gian lận báo cáo tài chính là hành động cố ý tạo ra các sai sót nghiêm trọng hoặc cố ý bỏ sót các sự kiện thực tế hoặc dữ liệu kế toán trên các báo cáo tài chính, gây ra sự nhầm lẫn cho người đọc. Các thủ thuật kế toán mà nhà quản lý sử dụng để làm sai lệch tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, cho phép áp dụng nhiều phương pháp kế toán, nhiều nghiệp vụ mang tính đánh giá chủ quan của nhà quản lý. Các mánh khóe gian lận cũng không dễ bị phát hiện vì đó là gian lận các con số và không có sự mất mát tài sản hữu hình. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, khó có thể đánh giá cách hạch toán đó là đúng hay sai. Những năm vừa qua, một số doanh nghiệp đã từng gian lận sổ sách kế toán để phóng đại doanh thu và thu nhập, thổi phồng giá trị tài sản thật của công ty hoặc vẫn báo lợi nhuận trong khi công ty đang làm ăn thua lỗ như: Lehman Brothers, Enron và WorldCom. Những công ty này đã 'xào sáo sổ sách' làm ra vẻ họ có lợi nhuận mỗi quý nhưng thực tế họ đã ngập sâu trong nợ nần. Healy &Wahlen (1999, p368) định nghĩa rằng: “Điều phối lợi nhuận” xảy ra khi các nhà quản lý điều chỉnh trên báo cáo tài chính, trong cơ cấu giao dịch từ đó làm thay đổi báo cáo tài chính để có thể đánh lừa một số bên liên quan (những người sử dụng báo cáo tài chính) về các hoạt động kinh tế cơ bản của công ty hoặc gây ảnh hưởng đến kết quả về số liệu kế toán báo cáo'. Năm 2001, vụ gian lận kế toán quy mô lớn đã hủy hoại một trong những tập đoàn lớn nhất nước Mỹ là Enron. Cùng với các vụ sụp đổ của 1 loạt các công ty lớn như WorldCom, Peregrine Systems, Global Crossing, Adelphia, vụ bê bối của Enron đã đánh động nhà chức trách ban hành Đạo luật Sarbanes-Oxley Act vào ...