Hội chứng Cường chức năng tuyến cận giáp

Đại cương về tuyến cận giáp.1.1. Giải phẫu: Cận giáp là những tuyến nhỏ, mỗi tuyến chỉ nặng khoảng chừng 30 - 50mg, hình hơi dài và dẹt, mềm, mầu nâu hoặc vàng nâu.Tổng số tuyến cận giáp là 4, bao gồm 2 tuyến cận giáp trên và 2 tuyến cận giáp dưới. Đôi khi có người có 5 - 6 tuyến cận giáp. Tuyến cận giáp trên nằm ở lưng chừng mặt sau các thùy giáp trạng. Tuyến cận giáp dưới nằm ở ngay đầu cực dưới của các thùy giáp trạng, đôi khi có thể thấp...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hội chứng Cường chức năng tuyến cận giáp Hội chứng Cường chức năng tuyến cận giáp 1. Đại cương về tuyến cận giáp. 1.1. Giải phẫu: Cận giáp là những tuyến nhỏ, mỗi tuyến chỉ nặng khoảng chừng 30 - 50mg,hình hơi dài và dẹt, mềm, mầu nâu hoặc vàng nâu. Tổng số tuyến cận giáp là 4, bao gồm 2 tuyến cận giáp trên và 2 tuyến cậngiáp dưới. Đôi khi có người có 5 - 6 tuyến cận giáp. Tuyến cận giáp trên nằm ở lưng chừng mặt sau các thùy giáp trạng. Tuyếncận giáp dưới nằm ở ngay đầu cực dưới của các thùy giáp trạng, đôi khi có thểthấp hơn. Tuyến cận giáp có vỏ bọc riêng và có thể tách rời khỏi tuyến giáp, nốivới tuyến bằng một bó mạch-thần kinh, bao gồm động mạch giáp dưới, đám rốitĩnh mạch, hạch lympho cổ, thần kinh giao cảm và các dây thần kinh quặt ngược. 1.2. Sinh lý học: Tuyến cận giáp tiết ra parathyroid hormon (PTH). Thời gian bán rã củaPTH rất ngắn, chỉ khoảng 10 phút đối với toàn bộ phân tử. PTH bị giáng hoá chủyếu ở thận. PTH tác dụng trên màng tế bào làm cho canxi đi vào tế bào một cách tíchcực và dễ dàng hơn. PTH làm tăng canxi huyết và phosphat niệu. Hoạt động của PTH chủ yếudiễn ra tại xương, thận và ruột. Tại xương, với tác dụng gia tăng tốc độ thay thếxương trong đó tác dụng hủy cốt bào chiếm ưu thế. Ở thận, PTH tạo thuận lợi chosự bài tiết hấp thu canxi ở ống thận, trong khi đó canxi niệu vẫn tăng. PTH làmgiảm tái hấp thu phospho cũng như các H+ và Mg++ ở ống thận. Ở ruột, PTH làmtăng sự hấp thu canxi. 1.3. Điều tiết hormon cận giáp: Cân bằng nội môi đối với canxi được điều tiết bắng một cơ chế kiểm soátngược âm tính không phụ thuộc tuyến yên. Chính nồng độ canxi ion hoá trongmáu điều hoà sự tiết PTH của các tuyến cận giáp. Ngoài ra, còn một số các yếu tốkhác tham gia vào điều hoà nồng độ PTH như magiê, các chất chuyển hoá củavitamin D, nồng độ AMP vòng của các tế bào cận giáp. Khi thiếu magiê nặng, ở máu sẽ xảy ra giảm canxi huyết và PTH trongmáu. Nồng độ 1-25 dihydroxycholecanxiferol trong máu có xu hướng làm giảmtiết PTH. PTH chỉ tham gia một phần vào sự cân bằng nội môi của canxi-phospho,ngoài ra còn có canxitonin và vitamin D cũng có ảnh hưởng đối với chuyển hoánày. 2. Cường chức năng tuyến cận giáp. 2.1. Định nghĩa: Cường cận giáp là hội chứng bệnh lý chuyển hoá liên quan đến sự tiếthormon quá mức của các tuyến cận giáp do u hoặc cường sản tuyến. 2.2. Nguyên nhân: + Nguyên nhân tại tuyến. - Adenoma. - Tăng sản tuyến cận giáp. - Ung thư (carcinoma). + Nguyên nhân nằm ở ngoài tuyến cận giáp. - Carcinoma tuyến giáp. - Pheochromocytoma. - Chiếu tia xạ vùng cổ. - Sau điều trị bằng líthium carbonat. 2.3. Cơ chế bệnh sinh: Hormon tuyến cận giáp tiết quá nhiều sẽ tác động lên xương làm tăng hoạttính huỷ cốt bào. Trong quá trình hủy cốt bào, axít citric được tiết ra gây tình trạngtoan hoá tại chỗ và dẫn đến huy động phospho và canxi từ xương vào máu. Thiếucanxi và phospho ở xương tạo thành các nang xương, thay thế tổ chức xương bằngtổ chức xơ, xương bị mềm, dễ uốn cong, dễ gẫy. Hormon cận giáp ức chế tái hấpthu phospho ở ống lượn gần, tăng bài tiết phospho theo nước tiểu gây giảm nồngđộ phospho trong máu. Do vậy, cơ thể sẽ điều động phospho vô cơ từ xương vàomáu. Ngược lại, hormon cận giáp ngăn cản bài tiết canxi qua thận gây tăng canximáu. Tăng canxi máu sẽ làm giảm hưng phấn thần kinh, làm giảm trương lực cơ. Do tăng canxi máu dẫn đến tăng canxi niệu sẽ ức chế tác dụng của ADH tạiống lượn xa và ống góp gây đái nhiều, uống nhiều (đái tháo nhạt thứ phát do thận).Mặt khác, tăng canxi máu và nước tiểu còn là nguyên nhân của sỏi thận, vôi hoáthận. 2.4. Lâm sàng: 2.4.1. Biểu hiện tại thận: Cơn đau quặn thận do sỏi là một trong những triệu chứng hay gặp. Có tới80% bệnh nhân cường chức năng tuyến cận giáp bị sỏi thận. Thường là sỏi oxalatcanxi, sỏi phosphat canxi rất hiếm gặp. Có thể thấy nốt vôi hoá thận trên X quangổ bụng. Đa số bệnh nhân khát và đái nhiều, đôi khi đái ra máu. Một số bệnh nhânsỏi thận sẽ có biến chứng viêm thận-bể thận, suy thận và teo thận. 2.4.2. Biểu hiện tại xương: Thể điển hình nhất có các biểu hiện về xương mà trước đây được gọi làviêm xương xơ và nang hoá. (Bệnh Von Recklinghausen xương - osteitis fibrosacystica). + Triệu chứng lâm sàng. Đau ở các xương dài, cột sống, xương chậu. Tính chất đau vừa phải, có khiđau buốt tới xương, có thể xảy ra gãy xương tự nhiên, lâu liền. Răng rụng sớm,biến dạng ở xương xảy ra muộn hơn. Cũng có thể tăng axit uric máu gây bệnh Gút thực thể với đầy đủ các biểuhiện của bệnh. 2.4.3. Biểu hiện thần kinh-cơ: Có thể yếu cơ mức độ trung bình hoặc nặng gây khó khăn khi vận động, cơbị teo. Yếu cơ ...