HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ ĐỘC LẬP TỰ CHỦ

Hội nhập kinh tế quốc tế được thể hiện trước hết trong lĩnh vực thương mại với những cam kết thực hiện nghĩa vụ và lộ trình điều chỉnh các luật và định chế trong nước cho phù hợp với các công ước, các định chế trong khung khổ của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO. Vậy, những điều chỉnh đó sẽ có tác động như thế nào đến vấn đề phát triển bền vững nền kinh tế quốc dân, sâu xã hơn nữa là đến việc bảo vệ chủ quyền, độc lập dân tộc và CNXH ở Việt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ ĐỘC LẬP TỰ CHỦ VNH3.TB5.790 HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ ĐỘC LẬP TỰ CHỦ PGS.TS. Phan Huy Đường Trường Đại học Kinh tế, ĐHQG Hà Nội Hội nhập kinh tế quốc tế được thể hiện trước hết trong lĩnh vực thương mại với những cam kết thực hiện nghĩa vụ và lộ trình điều chỉnh các luật và định chế trong nước cho phù hợp với các công ước, các định chế trong khung khổ của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO. Vậy, những điều chỉnh đó sẽ có tác động như thế nào đến vấn đề phát triển bền vững nền kinh tế quốc dân, sâu xã hơn nữa là đến việc bảo vệ chủ quyền, độc lập dân tộc và CNXH ở Việt Nam. 1. Thực chất về toàn cầu hóa kinh tế và vấn đề mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế Mở cửa, hội nhập, toàn cầu hóa kinh tế là những bước đi của quá trình tham gia của một nước vào phân công lao động quốc tế. Xét từ góc độ sản xuất hàng hóa, mở cửa, hội nhập kinh tế là một quá trình phá bỏ tính chất tự cung, tự cấp, khép kín của một quốc gia và trong phạm vi quốc gia, để mở rộng giao lưu buôn bán với các quốc gia khác. Như vậy, kéo theo và vượt lên trên các quan hệ thương mại, thì sự phân công lao động quốc tế đang ngày một hiện hữu trong đời sống kinh tế thế giới. Việc một quốc gia tự xác định những giá trị mà mình đóng góp vào giá trị chung của nhân loại là vấn đề cực kỳ quan trọng hiện nay. Vậy, về thực chất, toàn cầu hóa là hệ quả của quá trình phát triển lực lượng sản xuất với tính chất xã hội hóa ngày càng mang tính toàn cầu, mà động lực và tiền đề của nó là sự tiến bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Cho dù toàn cầu hóa là quá trình phát triển chung của nhân loại, là một xu thế tất yếu, thì quá trình đó, cũng như các thành tựu của khoa học, công nghệ, luôn chịu ảnh hưởng mạnh của các thể chế chính trị. Thực tế đã chỉ rõ, người ta ủng hộ rất mạnh thị trường tự do mỗi khi sản phẩm của họ có sức cạnh tranh mạnh, nhưng lại quay về điều tiết núp dưới mọi hình thức trá hình làm biến dạng thương mại để bảo vệ lợi ích quốc gia và sản xuất trong nước mỗi khi thấy tự do hóa không đem lại lợi ích gì (những động thái can thiệp của các nhà nước vào nền kinh tế ngày càng thể hiện rõ vai trò bà đỡ, người tạo luật chơi, nhất là lúc kinh tế suy thoái, khủng hoảng. Việc cắt giảm lãi suất của Cục dự trữ Liên bang Hoa Kỳ những tháng đầu năm 2008 là một ví dụ cụ thể). 1 Trong thương mại quốc tế, những gì họ chiếm ưu thế trong cạnh tranh thì quá trình tự do hóa diễn ra nhanh hơn, còn những gì bất lợi thì họ chần chừ, lẩn tránh dưới mọi thủ đoạn, làm biến dạng thương mại, trong đó Mỹ có nhiều vụ việc (chính sách nông nghiệp với các biến thu1 là một thí dụ). Bởi vậy, các thể chế trong hệ thống kinh tế toàn cầu vừa thống nhất trong đa dạng, vừa chứa đựng những mâu thuẫn gay gắt. Thống nhất trên những mục tiêu cơ bản, nhưng lại mâu thuẫn trên những hành động thực dụng, đặc biệt là giữa các nước công nghiệp phát triển. Bên cạnh đó tính chất hai mặt của mở cửa, hội nhập và toàn cầu hóa ngày càng bộc lõ rõ: một mặt, ngày càng đào sâu hố cách biệt giữa nước giàu và nước nghèo, nếu những năm 60 các nước công nghiệp hóa chỉ giàu gấp ba lần các nước đang phát triển, thì nay tỷ lệ đó đã tăng vọt lên 74 lần vào những năm đầu thiên niên kỷ XXI. Với đà mở rộng thương mại toàn cầu trong 25 năm gần đây, mức thu nhập bình quân đầu người ở các nước phát triển tăng 71%, trong khi ở các nước nghèo chỉ tăng được 6%. Mặt khác, nhiều nghiên cứu đã tổng kết là, một quốc gia nào đó đứng ngoài tiến trình này cũng có nghĩa là tự cô lập mình với thế giới, kinh tế không những không phát triển được, mà thậm chí còn ngày càng tụt hậu xa hơn. 2. Bảo đảm được tính bền vững trong phát triển kinh tế Thực tiễn nhiều quốc gia trên thế giới đã làm rõ một nguyên lý cơ bản của KTTT là, đâu có cầu thì ở đó có cung, sản xuất những gì thị trường cần, chứ không cung cấp cho thị trường những gì mình có. Khi bất kỳ một vật phẩm nào đã được trả tiền thì dù đó là hủy hoại nguồn lực của loài người vẫn được coi là hiệu quả vì nó đã đem lại lợi nhuận. Nguyên lý đó đang tạo ra tính giới hạn của mọi nền sản xuất - điều mà từ cuối thế kỷ thứ XIX C.Mác đã phát hiện ra, đó là: “Cái giới hạn thật sự của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa chính là bản thân tư bản, điều đó có nghĩa là: tư bản và việc làm cho tư bản tự nó tăng thêm giá trị là điểm xuất phát và điểm cuối cùng, là động cơ và mục đích của sản xuất, sản xuất chỉ là sản xuất cho tư bản, chứ không phải ngược lại; những tư liệu sản xuất không phải đơn thuần là những phương tiện cho quá trình sinh sống thường xuyên mở rộng của xã hội những người sản xuất.”2 Thường là, muốn tăng trưởng kinh tế nhanh phải có phương thức hu ...