Hội nhập quốc tế trong hoạt động báo cáo tài chính và thực tiễn tại Việt Nam

Bài viết tập trung vào việc tổng kết cơ sở lý thuyết và lý luận của hội nhập hoạt động báo cáo tài chính; tổng kết các xu thế cơ bản trong hội nhập báo cáo tài chính trong hơn nửa thế kỷ qua và thực trạng tình hình hội nhập báo cáo tài chính trên toàn cầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hội nhập quốc tế trong hoạt động báo cáo tài chính và thực tiễn tại Việt Nam HỘI NHẬP QUỐC TẾ TRONG HOẠT ĐỘNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH VÀ THỰC TIỄN TẠI VIỆT NAM TS. Vũ Đình Hiển1 Tóm tắt Luật kế toán được Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 20 tháng 11 năm 2015, giao “Bộ Tài chính quy định chuẩn mực kế toán, chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán trên cơ sở chuẩn mực quốc tế về kế toán phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam” (Quốc hội, 2015), một lần nữa nhắc lại nhu cầu hội nhập giữa kế toán Việt Nam với chuẩn mực kế toán quốc tế. Bài viết tập trung vào việc tổng kết cơ sở lý thuyết và lý luận của hội nhập hoạt động báo cáo tài chính; tổng kết các xu thế cơ bản trong hội nhập báo cáo tài chính trong hơn nửa thế kỷ qua và thực trạng tình hình hội nhập báo cáo tài chính trên toàn cầu. Thông qua thực tiễn cũng như các kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực, bài viết phản ánh thực trạng quá trình hội nhập thực hành kế toán và báo cáo tài chính tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Từ khóa: Báo cáo tài chính, chuẩn mực kế toán, thị trường cổ phiếu, minh bạch thông tin 1. Hội nhập kinh tế và nhu cầu hội nhập trong hoạt động báo cáo tài chính Hoạt động báo cáo tài chính với mục tiêu cơ bản là cung cấp thông tin tài chính hữu ích cho các đối tượng sử dụng thông tin (IASB, 2010), thông qua hình thức cơ bản là các báo cáo tài chính công ty. Bởi vậy một trong những đặc tính chất lượng của thông tin tài chính là có tính dễ hiểu và có thể so sánh được. Ngược dòng lịch sử thì khái niệm hội nhập quốc tế hoạt động báo cáo tài chính được chính thức ghi nhận lần đầu tiên bởi ý tưởng về “các chuẩn mực kế toán quốc tế” được manh nha trong Đại hội quốc tế các nhà kế toán lần thứ nhất tổ chức tại St. Louis, năm 1904. Tuy nhiên, xu hướng hội nhập hội nhập hoạt động báo cáo tài chính chỉ thực sự rõ nét vào khoảng những năm cuối của thập kỷ 50 của thế kỷ trước (rất lâu trước khi Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế - IASC ra đời, vào năm 1973), trong xu thế liên kết kinh tế cùng với sự tăng trưởng của dòng vốn liên quốc gia sau thế chiến thứ hai (Comparability in International Accounting Standards - A Brief History). Sự 1 Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Email: vdhien@gmail.com 465 kiện đánh dấu cho trào lưu đó là phát biểu của ngài chủ tịch Jacob Kraayenhof tại đại hội quốc tế các nhà kế toán lần thứ 7, năm 1957 và lần nữa được ông nhắc lại tại hội nghị thường niên của Viện các nhà kế toán công chứng Hoa Kỳ (AICPA’s) hai năm sau đó - năm 1959, về “sự thống nhất quốc tế đối với các nguyên tắc kế toán” (Camfferman & Zeff, 2006). Cùng với xu thế liên kết kinh tế và sự tăng trưởng nhanh chóng của dòng vốn quốc tế, hoạt động và thị trường của các doanh nghiệp không còn bó gọn trong phạm vi “quê hương” của họ nữa mà đã vươn rộng ra thị trường toàn cầu. Chẳng hạn, theo thông cáo báo chí của công ty Apple thì trong quý 2 của năm tài chính 2016, doanh thu bán hàng trên thị trường quốc tế chiếm 67% tổng doanh thu quý của công ty (Apple Reports Second Quarter Results, 2016). Trường hợp của một công ty khác đến từ Trung Quốc là Lenovo cho thấy tỷ trọng doanh thu của thị trường nội địa liên tục giảm từ 44% trong năm 2012 xuống còn 27% trong quý 3 của năm tài chính 2015/2016 (xem Biểu đồ 1). Biểu đồ 1: Tỷ trọng doanh thu của Lenovo theo khu vực địa lý Nguồn: , truy cập ngày 20 tháng 5 năm 2016 Hiện nay còn rất ít doanh nghiệp lớn chỉ hoạt động dựa trên thị trường nội địa. Đặc biệt với các doanh nghiệp tại các quốc gia nhỏ thì thị trường nội địa gần như bị lãng quên. Chẳng hạn công ty Nestlé trong năm tài chính 2015, doanh thu bán hàng tại chính quê hương - Thụy Sĩ - chỉ chiếm 1,7% tổng doanh thu của công ty (Nestlé 2015, trang 41). Nhiều công ty lớn như Apple, IBM, Lenovo, Toyota, ABB… không còn là 466 các tập đoàn ở phạm vi quốc gia mà đã trở thành các tập đoàn đa quốc gia trên mọi phương diện. Cùng với đó, hoạt động của họ không những bị điều chỉnh bởi luật pháp, quy định của một quốc gia duy nhất mà còn bị chi phối, điều chỉnh bởi hệ thống luật pháp, quy định, văn hóa và tập quán của nhiều quốc gia khác nhau. Yêu cầu và quy định đối với thực hành báo cáo tài chính cũng vì vậy trở nên phức tạp hơn. Xu thế hội nhập kinh tế dẫn tới một thực trạng là đối tượng sử dụng thông tin tài chính của các doanh nghiệp không còn giới hạn trong phạm vi mỗi quốc gia, mỗi vùng lãnh thổ mà đối tượng sử dụng thông tin đã thực sự mở rộng ra ở cấp độ toàn cầu, từ đó sự đồng điệu và tính chất có thể so sánh của thông tin báo cáo tài chính cũng trở nên cấp thiết hơn. Tuy nhiên, thực tế tồn tại sự khác biệt trong hoạt động báo ...