Hợp tác công – tư: Chiếc phao cho năng lượng tái tạo

Cứu cánh được cho là hiệu quả nhất hiện nay chính là áp dụng hình thức "đối tác công tư" vào các dự án năng lượng tái tạo – mà hai đối tác này ở Việt Nam hiện vẫn chưa tìm được tiếng nói chung. Với những khó khăn từ việc quản lý và bù lỗ cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thời gian qua bắt nguồn từ cơ chế quốc doanh không còn phù hợp đã đặt ra bài toán nan giải cho ngành năng lượng Việt Nam. Thêm vào đó, những dự án hàng tỷ USD...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hợp tác công – tư: Chiếc phao cho năng lượng tái tạo Hợp tác công – tư: Chiếc phao cho năng lượng tái tạoCứu cánh được cho là hiệu quả nhất hiện nay chính là áp dụng hìnhthức đối tác công tư vào các dự án năng lượng tái tạo – mà hai đối tácnày ở Việt Nam hiện vẫn chưa tìm được tiếng nói chung.Với những khó khăn từ việc quản lý và bù lỗ cho Tập đoàn Điện lực ViệtNam (EVN) thời gian qua bắt nguồn từ cơ chế quốc doanh không còn phùhợp đã đặt ra bài toán nan giải cho ngành năng lượng Việt Nam. Thêm vàođó, những dự án hàng tỷ USD về nguồn năng lượng tái tạo lần lượt chàothua khi đầu tư vào Việt Nam càng khiến bài toán đi vào bế tắc. Cứu cánhđược cho là hiệu quả nhất hiện nay trong dài hạn chính là áp dụng hình thứcđối tác công tư (Public - Private Partnership, viết tắt là PPP) vào các dựán năng lượng tái tạo – nguồn năng lượng của thế giới trong tương lai.Đối tác hai bên chưa thuyết phụcQuyết định 71/2010/QĐ-TTg chính thức mở màn cho phong trào đầu tư hìnhthức đối tác công – tư tại Việt Nam, trong đó năng lượng là một vấn đề đượcchú trọng đẩy mạnh như một yếu tố thí điểm chiến lược. Tuy nhiên, PPPViệt Nam gặp quá nhiều thách thức, mà nguyên nhân chính xuất phát từ việctriển khai dự án PPP năng lượng tái tạo thiếu thuyết phục đối phương từ cảhai phía: nhà nước lẫn nhà đầu tư tư nhân.Thứ nhất, phía chủ đầu tư tư nhân hay các yếu tố đầu tư ngoài nhà nướcchưa được thuyết phục về những lợi ích sẽ được đảm bảo từ dự án. Cụ thể,với số vốn rót vào cùng với công nghệ và nguồn lực quản lý tư nhân, cácdoanh nghiệp ngoài nhà nước chưa tìm thấy khả năng thu hồi vốn, lợinhuận… do chính sách khuyến khích c ùng các quy định pháp lý từ phíaChính phủ chưa hấp dẫn, chưa hợp lí và tồn tại nhiều vấn đề chưa minhbạch.Điển hình, Tờ trình số 57/TTr-CP ngày 03/04/2012 c ủa Chính phủ trìnhQuốc hội cùng với Dự thảo Luật điện lực sửa đổi vẫn lờ đi vấn đề nănglượng tái tạo. Theo đó, các nhà đầu tư phải chịu các khoản phí cho hoạt độngsản xuất điện tái tạo không cần thiết, cơ sở vật chất chưa được hỗ trợ, thiếumặt bằng, chưa được ưu đãi lãi suất… Bên cạnh đó, chính EVN vẫn chưaxếp năng lượng điện tái tạo vào khung sản xuất phân phối khiến giá điện táitạo đội cao ngất ngưởng, từ đó mất đi khả năng cạnh tranh so với điện hóathạch cũng như điện tái tạo siêu rẻ từ Trung Quốc nhập vào.Như vậy, thay vì cố gắng chào mời và tăng cường niềm tin đầu tư cho tưnhân, nhà nước lại hướng tư nhân nghĩ đến hoạt động từ thiện vì lợi íchcộng đồng. Vì thế, với nguồn vốn khổng lồ đổ vào nhưng các yếu tố vềchính sách không đảm bảo khiến đầu ra và sức cạnh tranh của điện tái tạo docác công ty tư nhân sản xuất vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đi vào ngõ cụtkhiến nhà đầu tưu tư nhân… từ bỏ.Thứ hai, chính các nhà đầu tư tư nhân chưa thuyết phục được nhà nước cóthể an tâm giao phó một phần vai trò quản lý của các doanh nghiệp quốcdoanh đến với các doanh nghiệp tư nhân. Những dự án đổ vào năng lượngtái tạo thường chứa đựng những tham vọng kiếm lời và thu hồi vốn nhanh,với khối lượng tiền ban đầu đổ ra quá khủng.Ví dụ, tập đoàn điện mặt trời của Mỹ First Solar đến Việt Nam với dự án 1,2tỷ USD ở Củ Chi, TP.HCM. Với dự án này, First Solar có thể cung cấp đếnhơn 250MW điện mặt trời cho khu vực TP.HCM, tham vọng cả ở thịtrường miền Nam hay toàn quốc. Tuy nhiên, hầu như chưa có những báo cáocụ thể về một dự án nhỏ thí điểm nào. Những con số tiềm năng của nhà máyđưa ra đa phần dựa trên các nghiên cứu tính toán trên giấy chứ chưa triểnkhai tại Việt Nam trước đó, điều này không khỏi gây lo ngại cho Chính phủvề các yếu tố: giá điện đầu ra, vấn đề môi trường trong quá trình xây dựngnhà máy, hiệu quả đảm bảo cho người dân khu vực Sài thành.Hơn thế nữa, khi tham gia xây dựng, First Solar chưa công bố một côngtrình nghiên cứu nào về khả năng vận dụng các yếu tố tự nhiên, cũng nhưmục đích phục vụ có phù hợp với tình hình và đặc thù kinh tế khu vực haykhông. Bên cạnh đó, chưa có một mô hình mẫu mực nào từ các quốc giakhác được đưa ra nhằm tham mưu cho Chính phủ từ việc xây dựng, vậnhành đến quy trình sản xuất, quá trình đưa điện tái tạo vào mạng lưới điệnchung của quốc gia… Thay vào đó, lại là các tính toán dự trù cho việc hoànvốn, có lời và yêu cầu chính sách.Như vậy, ngay từ khâu thuyết phục Nhà nước, ngoài việc bỏ tiền đầu tư thìcông ty tư nhân vẫn chưa làm rõ lợi ích mà họ mang lại cho quốc gia. Hệquả tất yếu là các chính sách đưa ra khiến đầu tư tư nhân chưa cảm thấymặn mà. ...