Hướng đến hệ thống nông thực phẩm bền vững mô hình nào thay thế cho tăng trưởng thuần GDP

Bài viết này sẽ đề cập đến tất cả các vấn đề nói trên theo một cách tiếp cận mới, là tiếp cận theo hệ thống nông thực phẩm. Trong cách tiếp cận này, khu vực nông nghiệp được đưa vào một khung quan sát rộng hơn, nơi nó chỉ là một cấu thành của thị trường nông thực phẩm. Bài viết tổng hợp các mảng vấn đề khác nhau của thị trường này, sau đó thảo luận hướng giải quyết tổng thể.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hướng đến hệ thống nông thực phẩm bền vững mô hình nào thay thế cho tăng trưởng thuần GDP HƯỚNG ĐẾN HỆ THỐNG NÔNG THỰC PHẨM BỀN VỮNG MÔ HÌNH NÀO THAY THẾ CHO TĂNG TRƯỞNG THUẦN GDP? Towards a sustainable agriculture-food system Which model is an alternative to pure GDP growth? PHẠM HẢI VŨ* Tóm tắt: Nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước thách thức kép: đảm bảo anninh lương thực và phát triển bền vững. Giống nhiều quốc gia khác, mô hình Việt Namsử dụng là để thị trường tự điều tiết giữa cung và cầu lương thực. Người nông dântham gia thị trường trên cơ sở tìm lợi ích kinh tế cá nhân, từ góc nhìn xã hội là tìmkiếm tăng trưởng GDP thuần túy. Kể từ đổi mới, mô hình này đã giải quyết được bàitoán an ninh lương thực. Tuy nhiên, phát triển ở quy mô lớn lại gây ảnh hưởng xấu lênmôi trường, và góp phần gây biến đổi khí hậu. Đối mặt với vấn đề này, mục tiêu trướcmắt của nông nghiệp Việt Nam là thích ứng, đảm bảo sinh kế người dân. Nhưng ởtrung và dài hạn, cần phải có thêm mục tiêu giảm lượng khí thải nhà kính, và bảo tồnhệ sinh thái. Đây là những điều mà thị trường tự thân không thể tự thân khắc phục. Cụthể, thị trường không phân bổ nguồn lực để lĩnh vực tư nhân sản xuất những hàng hóacông ích như môi trường, vì chúng không có mức sinh lời thỏa đáng. Khoa học kinh tếgọi đây là các trường hợp khiếm khuyết (hay thất bại) của thị trường. Hướng đến mộthệ thống nông thực phẩm bền vững, Việt Nam cần đặt lại vai trò của nhà nước trongviệc điều tiết và định hướng nông nghiệp. Nếu được định hướng thông minh, nôngnghiệp sẽ là giải pháp cho biến đổi khí hậu và ổn định môi trường. Cây trồng chính làcỗ máy lưu trữ carbon hiệu quả nhất và rẻ tiền nhất mà mẹ thiên nhiên đã trao tặngcho con người. Bài học từ các quốc gia phát triển cho thấy với thị trường nông thựcphẩm, cần sử dụng cả hai bàn tay: bàn tay vô hình của thị trường, và bàn tay hữu hìnhcủa nhà nước để đầu tư cho hàng hóa công. Đưa hỗ trợ tài chính đến người nông dânchính là một hình thức đầu tư công mà các quốc gia phát triển, để biến nông nghiệpthành chìa khóa giải pháp. Từ khóa: Hệ thống thực phẩm, tăng trưởng bền vững, khiếm khuyết thịtrường, sản xuất hàng hóa công.* Trung tâm nghiên cứu kinh tế và xã hội học ứng dụng trong nông nghiệp và nông thôn - UMRCesaer, Học viện AgroSup Dijon, Đại học Bourgogne Franche Comté, Cộng hòa Pháp. 67 Abstract: Agriculture in Vietnam is facing dual challenges: ensuring foodsecurity and sustainable development. Like many other countries, the modelVietnam uses is for the market to self-regulate between food supply and demand.Farmers enter the market on the basis of seeking personal economic benefits, froma social perspective, seeking pure GDP growth. Since innovation, this model hassolved the problem of food security. However, the large scale of development hasadverse effects on the environment, and contributes to climate change. Faced withthis problem, the immediate goal of Vietnamese agriculture is to adapt and ensurepeoples livelihoods. But in the medium and long term, additional goals of reducinggreenhouse gas emissions and conserving ecosystems are needed. These are thingsthe market cannot fix on its own. In particular, markets do not allocate resourcesfor the private sector to produce public goods such as the environment-friendlygoods, because they do not have an adequate return. Economic science addressesthese cases as market failure. Towards a sustainable agro-food system, Vietnamneeds to reset the role of the state in regulating and directing agriculture. If beingdirected smartly, agriculture will be the solution to climate change andenvironmental stability. Plants are the most efficient and cheapest carbon storagemachine that mother nature has given to human. Lessons from developed countriesshow that with the agricultural food market, it is necessary to use both hands: theinvisible hand of the market, and the visible hand of the state to invest in publicgoods. Bringing financial support to farmers is a form of public investment thatdeveloped countries use to make agriculture the key to the solution. Keywords: Food system, sustainable growth, market failures, production ofpublic goods. Đặt vấn đề Hơn 30 năm sau Đổi mới, nông nghiệp Việt Nam có thể tự hào vớinhững thành tựu của mình. Có thể nói năm 1986, quyết định hướng về kinhtế thị trường để lĩnh vực tư nhân cho tự do sản xuất và kinh doanh là mộtquyết định sáng suốt. Nó giúp giải phóng năng lực lao động người nông dânvà thúc đẩy khả năng sáng tạo của họ để đáp ứng nhu cầu thật của xã hội.Kể từ 2000, số liệu của FAOSTAT cho thấy mức cung năng lượng dinhdưỡng bình quân đầu người Việt Nam luôn vượt 100%. Vào 2019, chỉ sốnày đạt 130%, có nghĩa là 30% cao hơn nh ...