Hướng tiếp cận nghiên cứu khoa học cho sinh viên bằng tiến trình dạy học theo hướng phối hợp kiểu thông báo - tái hiện với kiểu đặt vấn đề - giải quyết từng phần

Bài viết giới thiệu kết quả nghiên cứu việc định hướng hoạt động nhận thức các kiến thức và kỹ năng vật lý đại cương với tiếp cận nghiên cứu khoa học cho sinh viên bằng tiến trình dạy học theo hướng phối hợp kiểu "thông báo - tái hiện" với kiểu "đặt vấn đề - giải quyết từng phần". Để nắm nội dung mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hướng tiếp cận nghiên cứu khoa học cho sinh viên bằng tiến trình dạy học theo hướng phối hợp kiểu "thông báo - tái hiện" với kiểu "đặt vấn đề - giải quyết từng phần"Tạp chí Khoa học-Công nghệ Thủy sản Số 2/2006Trường Đại học Thủy sảnHƯỚNG TIẾP CẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHO SINH VIÊNBẰNG TIẾN TRÌNH DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHỐI HỢP KIỂU “THÔNG BÁO - TÁI HIỆN” VỚIKIỂU “ĐẶT VẤN ĐỀ - GIẢI QUYẾT TỪNG PHẦN”TS. Lê Phước LượngKhoa Khoa học Cơ bản, Trường Đại học Thuỷ sảnBài báo giới thiệu kết quả nghiên cứu việc định hướng hoạt động nhận thức các kiến thức và kỹnăng vật lý đại cương với tiếp cận NCKH cho sinh viên bằng tiến trình dạy học theo hướng phối hợpkiểuthông báo -Tái hiện với kiểu Đặt vấn đề - Giải quyết từng phần.I- MỞ ĐẦUViệc nghiên cứu và áp dụng các phương phápdạy học (PPDH) mới vào thực tiễn dạy học luônluôn là những vấn đề vừa mang tính thời sự vừađáp ứng được yêu cầu thực tiễn dạy học củacác nhà trường hiện nay. Tuy nhiên, hiện nayđang có nhiều quan niệm và tổ chức triển khaivề hoạt động đổi mới, cải tiến PPdạy học vớicác thái cực khác nhau: hoặc là bảo thủ với cácPPdạy học truyền thống hoặc là quá quan trọnghóa đối với các PPdạy học mới. Qua điều tra vàtìm hiểu cụ thể về hoạt động dạy học môn Vật lýđại cương (VLĐC) nói chung và VLĐC(A1) nóiriêng tại trường và một số trường đại học khác,chúng tôi nhận thấy: đa số các giảng viên chỉdạy học theo các tiến trình dạy học (TTDH) cũtức là chỉ sử dụng kiểu phương pháp “Thôngbáo - Tái hiện” thụ động truyền thống, khônghoặc rất ít khi sử dụng hay kết hợp các kiểuPPDH khác, không có các thí nghiệm kể cả thínghiệm minh họa, không sử dụng các biện phápsư phạm tích cực khác... để nâng cao chấtlượng dạy học (khảo sát ban đầu một số cán bộquản lý, giảng viên, sinh viên ở ĐH Thuỷ sản,ĐH Đà lạt, ĐH Kỹ thuật Đà nẵng, ĐH Sư phạmĐà Nẵng, ĐH Khoa học Huế, ĐH Sư phạmHuế... thì hầu hết (92%) đều cho rằng: đây làthực trạng chung của hoạt động dạy học bộ mônVLĐC hiện nay). Ngoài ra, một số nơi các giảngviên lại “quá” mạnh dạn nghiên cứu và áp dụngcác PPDH mới, nhất là đối với việc sử dụng cácthiết bị dạy học và công nghệ thông tin vào dạyhọc mà hiệu quả dạy học lại không cao, thậmchí đôi khi còn phản tác dụng đối với mục tiêudạy học hiện nay.Để trả lời giả thuyết của đề tài: “Có thể vận dụngtổ chức định hướng hoạt động chiếm lĩnh trithức của sinh viên bằng TTDH phối hợp giữakiểu phương pháp “Thông báo-Tái hiện” với kiểuphương pháp “Đặt vấn đề - Giải quyết từngphần” để nâng cao chất lượng dạy học bộ mônvà giúp sinh viên tiếp cận với nghiên cứu khoahọc (NCKH)” ?, chúng tôi đã đề xuất các TTDHcụ thể của VLĐC(A1) nhằm thử nghiệm để làmcơ sở so sánh và đánh giá chất lượng dạy họccủa các TTDH mới. Từ đó có kết luận xác đángcho việc đổi mới, cải tiến PPDH bộ môn.Mục đích, yêu cầu chung đặt ra khi đề xuất cácTTDH là:1- Các TTDH mới nhằm để thực nghiệm sưphạm với suy nghĩ bước đầu góp phần đổi mớivà cải tiến dạy học.2- Các TTDH mới sẽ làm thay đổi PPDH diễngiảng truyền thống hiện nay.3- Các TTDH mới được phân bố đều ở các nộidung dạy học phần cơ, nhiệt, điện, quang đồngthời phải đa dạng về thể loại, vừa lý thuyết vừakết hợp bài tập...4- Các TTDH mới nhằm từng bước dẫn dắt sinhviên biết chủ động, hăng hái tham gia tìm kiếm,giải quyết các “vấn đề” đặt ra; qua đó tăngcường ở họ các kiến thức, kỹ năng; đặc biệt làtăng cường các khả năng phân tích và tổnghợp.5- Qua thảo luận các “vấn đề giữa các sinh viênvà các nhóm sinh viên, tính cộng tác tập thể vàkhả năng khám phá khoa học của họ được nângcao; đồng thời kích thích được niềm say mê tựhọc và tiếp cận với NCKH của sinh viên.6- Các TTDH mới góp phần đổi mới và nâng caochất lượng dạy học môn VLĐC(A1).Căn cứ thực trạng dạy học môn VLĐC(A1) vàcác cơ sở, yêu cầu nêu trên, chúng tôi đã đềxuất thử nghiệm cải tiến PPDH môn VLĐC(A1)theo hướng: Tổ chức định hướng hoạt độngchiếm lĩnh tri thức VLĐC(A1) của sinh viênbằng TTDH theo hướng phối hợp kiểuphương pháp “Thông báo - Tái hiện” với kiểuphương pháp “Đặt vấn đề - Giải quyết từngphần”II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUII.1. Phương hướng tổ chức định hướnghoạt động chiếm lĩnh tri thức Vật lý đạicương (A1)1) Trong quá trình dạy học người giảng viên cóvai trò quan trọng trong việc tổ chức, kiểm tra,định hướng hành động học tập của sinh viêntheo một chiến lược dạy học hợp lý và có hiệuquả, sao cho sinh viên tự chủ xây dựng đượckiến thức khoa học của mình, đồng thời từngbước phát triển năng lực nhận thức và tiếp cậnNCKH của họ.61Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thuỷ sản Số 2/20062) Phân biệt và vận dụng các kiểu định hướngkhác nhau, tương ứng và phù hợp với mục tiêuhọc tập, rèn luyện khác nhau, đòi hỏi sinh viênhoạt động nhận thức với các trình độ khác nhau.Các tiêu chí về định hướng học tập của sinhviên là:a. Định hướng phải nhằm trúng mục tiêu kiếnthức, kỹ năng sinh viên cần đạt.b. Định hướng phải phù hợp với con đường tiếpcận khoa học, phương pháp giải quyết vấn đ ...