Kế toán môi trường, kinh nghiệm thế giới và việc vận dụng vào Việt Nam hiện nay

Bài viết Kế toán môi trường, kinh nghiệm thế giới và việc vận dụng vào Việt Nam hiện nay giới thiệu một số vấn đề về kế toán môi trường, kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn áp dụng ở Việt Nam, qua đó rút ra một số bài học kinh nghiệm trong triển khai thực hiện có hiệu quả kế toán môi trường ở Việt Nam trong thời gian tới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kế toán môi trường, kinh nghiệm thế giới và việc vận dụng vào Việt Nam hiện nay KẾ TOÁN MÔI TRƯỜNG, KINH NGHIỆM THẾ GIỚI VÀ VIỆC VẬN DỤNG VÀO VIỆT NAM HIỆN NAY Phạm Huy Hùng, Ngô Thị Kiều Trang Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Tóm tắt Bài viết nhằm giới thiệu một số vấn đề về kế toán môi trường, kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn áp dụng ở Việt Nam, qua đó rút ra một số bài học kinh nghiệm trong triển khai thực hiện có hiệu quả kế toán môi trường ở Việt Nam trong thời gian tới. Đồng thời, bài viết cũng góp phần làm phong phú thêm nguồn tài liệu nghiên cứu về kế toán môi trường cũng như khía cạnh thực hiện kế toán môi trường ở Việt Nam hiện nay. Từ khóa: Kế toán môi trường; Kế toán quản trị môi trường; Môi trường. Abstract Environmental accounting, world experience and application in Vietnam today The article aims to introduce some environmental accounting issues, international experience and practical application in Vietnam, thereby drawing some lessons learned in effective implementation of environmental accounting in Vietnam in the near future. At the same time, the article also contributes to enriching research materials on environmental accounting as well as aspects of implementing environmental accounting in Vietnam today. Keywords: Environmental accounting; Environmental management accounting; Environment. 1. Giới thiệu Phát triển kinh tế bền vững thông qua việc thúc đẩy các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế ít phát thải các bon, đầu tư vào vốn tự nhiên đang là xu hướng chủ đạo trong phát triển kinh tế của các nước trên thế giới hiện nay, nhất là các nước đang phát triển. Trong chiến lược và kế hoạch phát triển quốc gia, Việt Nam luôn xác định không đánh đổi môi trường cũng như sức khỏe của người dân để lấy tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cao, mà luôn hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai. Tuy nhiên, quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp nếu ưu tiên đặt mục tiêu phát triển kinh tế cao thì khả năng phải sử dụng nhiều tài nguyên thiên nhiên, khả năng xảy ra sự ô nhiễm từ các chất thải công nghiệp là rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững. Do đó, sự quan tâm và giám sát của các bên liên quan như chính phủ, cơ quan quản lý môi trường, truyền thông và cộng đồng đối với việc bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp sẽ ngày càng gia tăng. Từ đó, đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các doanh nghiệp cần phải có các phương pháp của kế toán cho phép doanh nghiệp nhận dạng chi phí môi trường, nhận diện các khoản thu nhập và cung cấp các cách thức hợp lý nhất để đo lường các chỉ tiêu và hỗ trợ cho các báo cáo kết quả về môi trường. Vì thế, kế toán môi trường là công cụ hữu hiệu giúp các nhà quản lý nắm bắt được thông tin về môi trường nhằm phục vụ cho các quyết định quản trị nội bộ doanh nghiệp. Đồng thời, thông tin kế toán môi trường có ảnh hưởng đáng kể tới quyết định của người sử dụng thông tin kế toán bên ngoài doanh nghiệp, như: Khách hàng, nhà đầu tư, chính quyền, dân chúng địa phương,... Bên cạnh đó, kế toán môi trường khắc phục nhược điểm của kế toán truyền thống khi bổ sung thông tin vật lý môi trường vào khía cạnh tiền tệ của kế toán truyền thống, phù hợp với yêu cầu xã hội, hỗ trợ cải thiện trách nhiệm doanh nghiệp và tạo ra phản hồi tích cực hơn cho các bên liên quan. Kế 446 Hội thảo Quốc gia 2022 toán môi trường giúp cho việc ghi nhận, đo lường, công bố đầy đủ các tác động môi trường của doanh nghiệp [8]. Sự xuất hiện và phát triển của kế toán môi trường giúp nâng cao hiểu biết về môi trường, chi phí môi trường và tác động môi trường [6, 15]. Tại Việt Nam, trên thực tế thì kế toán môi trường đã bước đầu được áp dụng tại các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nhạy cảm với môi trường. Tuy nhiên, các văn bản pháp lý, chế độ, chuẩn mực kế toán hiện nay vẫn chưa đề cập đến việc tổ chức kế toán môi trường trong doanh nghiệp. Chế độ kế toán hiện hành không có những quy định hướng dẫn cụ thể trong việc hạch toán, ghi nhận các khoản chi phí phát sinh liên quan đến môi trường cũng như các khoản doanh thu và thu nhập. Hơn nữa, thông tin trên báo cáo tài chính vẫn chưa thể hiện được các khoản doanh thu, chi phí môi trường dẫn đến việc đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp chưa chính xác. Ngoài ra, trong các tài khoản chi phí lại phản ánh chung những chi phí quản lý của doanh nghiệp với chi phí liên quan đến môi trường, khiến doanh nghiệp khó phân loại và nhận biết được quy mô cũng như tính chất của từng khoản chi phí môi trường. Những bất cập, hạn chế kể trên đã làm giảm đáng kể hiệu quả thực hiện kế toán môi trường tại các doanh nghiệp. Qua khảo cứu các tài liệu, tác giả nhận thấy, hầu hết các nghiên cứu về kế toán môi trường trong những năm vừa qua nhấn mạnh đến sự cần thiết phải thực hiện kế toán môi trường. Một số các nghiên cứu khác thì tìm hiểu về các nhân tố và lượng hóa mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến việc thực hiện kế toán môi trường trong doanh nghiệp [5, 14]. Hay các nghiên cứu về kế toán môi trường ở khía cạnh sâu hơn là kế toán trách nhiệm [4]. Như vậy, thực trạng kế toán môi trường ở Việt Nam hiện nay ra sao và giải pháp nào cần được chú trọng để kế toán môi trường thực sự trở thành công cụ quản lý sắc bén, hiệu quả đối với các doanh nghiệp, tổ chức và các cơ quan quản lý môi trường là những vấn đề cần phải được làm rõ trong bài viết này nhằm bổ sung thêm một phần cơ sở lý luận quan trọng liên quan đến kế toán môi trường. 2. Bản chất và nội dung của kế toán môi trường 2.1. Bản chất của kế toán môi trường Theo Ủy ban Bảo vệ môi trường của Mỹ - USEPA (1995) [19], kế toán môi trường là m ...