KHẢ NĂNG DIỆT MỐI MACROTERMES ANNANDALEI BẰNG BẢ ĐỘC ĐỂ BẢO VỆ CÂY TRỒNG, ĐÊ, ĐẬP VÀ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG Ở VIỆT NAM

Mối Macrotermes annandalei (silvestri)1914 là loài mối hại cây trồng, đê, đập và côngtrình xây dựng ở Việt Nam. Phương pháp xử lýphổ biến đối với tổ của loài này là phun thuốcdiệt mối dạng lỏng vào tổ. Phương pháp này đòi hỏi phải có nước và các thiết bịchuyên dụng. Ngoài ra, người ta còn sử dụng phương pháp đào bắt mối chúa,nhưng biện pháp này cho hiệu quả kém. Bài viết này đề cập đến giải pháp sử dụngbả độc đã được nghiên cứu và áp dụng thành công....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHẢ NĂNG DIỆT MỐI MACROTERMES ANNANDALEI BẰNG BẢ ĐỘC ĐỂ BẢO VỆ CÂY TRỒNG, ĐÊ, ĐẬP VÀ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG Ở VIỆT NAM KHẢ NĂNG DIỆT MỐI MACROTERMES ANNANDALEI BẰNG BẢ ĐỘC ĐỂ BẢO VỆ CÂY TRỒNG, ĐÊ, ĐẬP VÀ CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG Ở VIỆT NAM Trung tâm Nghiên cứu Phòng trừ mối và Sinh vật có hại Viện Khoa học Thuỷ lợi Việt Nam Mối Macrotermes annandalei (silvestri) 1914 là loài mối hại cây trồng, đê, đập và công trình xây dựng ở Việt Nam. Phương pháp xử lý phổ biến đối với tổ của loài này là phun thuốcdiệt mối dạng lỏng vào tổ. Phương pháp này đòi hỏi phải có nước và các thiết bịchuyên dụng. Ngoài ra, người ta còn sử dụng phương pháp đào bắt mối chúa,nhưng biện pháp này cho hiệu quả kém. Bài viết này đề cập đến giải pháp sử dụngbả độc đã được nghiên cứu và áp dụng thành công. Dựa vào kết quả nghiên cứunày, các loài mối có vườn nấm Macrotermitinae có thể diệt bằng bả độc tương tự. 1. Đ ặ t v ấ n đề Macrotermes annandalei là một trong các loài mối có kích thước cơ thể lớnnhất ở Việt Nam. Chúng phân bố phổ biến ở vùng đồi, núi ở Việt Nam. Loài mốinày thường làm tổ nổi, trong tổ luôn luôn có vườn cấy nấm do mối thợ chế biến vàxây dựng từ các mẩu lá cây, cành cây do mối khai thác được. Khoang chính củatổ có thể nổi hoặc chỡm trên mặt đất nhưng các tổ trưởng thành luôn có ụ đất nổibên trên mặt đất, đường kính tổ trung bỡnh là 0,7m [2]. ở Việt Nam loài mối này gây hại các công trỡnh thủy lợi, nhà cửa và câytrồng [1,3,5]. Đối với nền đập và thân đập chúng có khả năng gây hại nguy hiể mvỡ khoang tổ có thể tới 1m, hang giao thông đi xa đến trên 50m. Đối với nhà cửa,loài này vừa tấn công các cấu kiện gỗ, vừa có thể làm lún nứt nền công trỡnh.Chúng cũng là một trong những loài gây hại đối với cây trồng bằng cách tấn côngvỏ thân cây, cắn đứt rễ cây và gặm gẫy thân cây non. Trên thế giới, trước đây việc diệt các loài mối thường được tiến hànhbằng biện pháp phun thuốc lây nhiễm. Do nhiều hạn chế của phương pháp này,gần đây người ta sử dụng phổ biến phương pháp diệt mối bằng bả độc. Tuy nhiên,biện pháp bả độc mới chỉ được nghiên cứu sử dụng phổ biến đối với các loài mốigỗ ẩm như: Coptotermes, Reticulitermes, hầu như chưa có nghiên cứu sử dụng bảđộc để diệt loài mối có vườn cấy nấm như Macrotermes annandalei. ở Việt Nam, để xử lý loài mối Macrotermes annandalei ở đập hay nhàcửa, người ta thường khoan tạo lỗ vào tổ mối rồi phun thuốc diệt mối dạng lỏngvào trong tổ mối. Các tổ mối ở trong các vườn cây thường được xử lý bằng cáchđào và bắt mối chúa. Biện pháp đào bắt mối chúa thường mang lại hiệu quả thấp,tổ mối thường tái hoạt động trở lại, biện pháp phụt thuốc dạng lỏng vào tổ mối đũihỏi phải có thiết bị chuyên dùng và nguồn nước nên chi phí rất tốn kém. Nhằm xây dựng biện pháp diệt đơn giản hơn đối với tổ của loài này, trongbài báo này chúng tôi đề cập đến kết quả nghiên cứu và thử nghiệm biện pháp diệttổ của loài này bằng bả độc. 2. Nguyên liệu và Phương pháp nghiên cứu 2.1. Nguyên liệu Bả diệt mối được chế tạo tại Trung tâm Phũng trừ mối và Sinh vật có hạitheo công thức bả BDM 04 dùng để diệt giống mối Coptotermes và có thay đổinguyên liệu thức ăn 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Chế tạo bả diệt mối Nghiên cứu lựa chọn thức ăn phù hợp để chế tạo bả độc: Thức ăn dùng -để chế tạo bả diệt loài Macrotermes annandalei được nghiên cứu, lựa chọn quacác số liệu và quan sát tại thực địa. Lựa chọn liều lượng hoạt chất gây độc: Liều lượng hoạt chất gây độc -cho Macrotermes annandalei được sử dụng như là hàm lượng của hoạt chất trongbả BDM 04. Bả này đó được sử dụng có hiệu quả diệt giống mối Coptotermes tạiTrung tâm Phũng trừ mối và Sinh vật có hại từ năm 2005 . Cách chế tạo bả BDM 08 giống với cách chế tạo bả BDM 04 hiện -đang sử dụng. 2.2.2. Thử nghiệm khả năng diệt mối Macrotermes annandalei của bả độc Chọn lựa các tổ mối: Chọn các tổ mối có kích thước đường kính tổ -mối từ 0,7m đến 1,0m để thử nghiệm. Thử khả năng mối khai thác bả độc: Dùng thuốn sắt tạo 1 lỗ đi vào -khoang chính của tổ mối. Cho bả với liều lượng 10g/tổ. Sau 2 giờ, 4giờ, 6 giờ đàolên để kiểm tra xem mối có ăn bả không. Mỗi thời điểm đào kiểm tra 1 tổ. Thử khả năng diệt mối của bả độc: Dùng thuốn sắt có đường kính -24mm, tạo 4 lỗ xuyên qua thành tổ vào khoang chính, sau đó cho mỗi lỗ 10g bả.Sau 6 ngày và các khoảng 2 ngày tiếp theo đào kiểm tra xem mối trong tổ có bịtiêu diệt không. Mỗi thời điểm đào 3 tổ. Thí nghiệm xác định liều lượng bả sử dụng phù hợp cho 1 cỡ tổ: Chọn -các tổ có kích thước từ 0,7m đến 1,0m đường kính. Tiến hành đánh bả với các liềulượng khác nhau, Mỗi liều lượng được thử trên 3 tổ mối. Sau 15 ngày đào kiểmtra. Thử nghiệm xác định liều lượng bả sử dụng cho các kích thước tổ -khác nhau: Dựa trên liều lượng sử dụng bả đối với cỡ tổ từ 0,7m - 1,0m rồi thayđổi lượng bả theo mức độ thay đổi của đường kính tổ. Ví dụ, đường kính tổ mốităng gấp đôi so với 0,85m thỡ cho lượng bả tăng gấp đôi so với cỡ tổ 0,7m - 1,0m.Mỗi cỡ kích thước sử dụng 3 tổ. Sau 15 ngày đào kiểm tra. 3. Kết quả và thảo luận 3.1. Chế tạo bả diệt mối 3.1.1. Nghiên cứu lựa chọn thức ăn phù hợp để chế tạo bả Theo các tài liệu và quan sát tại thực địa cho thấy, trong tự nhiên, tổ của loàiMacrotermes annandalei luôn có chứa ...