Khai thác sữa -Năng suất - chất lượng - vệ sinh -Chương 5

Khai thác sữa, Năng suất, chất lượng, vệ sinh, Chương 5. Vắt sữa. Kỹ thuật vắt sữa là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng rất lớn đến sản lượng và chất lượng sữa thu được từ mỗi con bò.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khai thác sữa -Năng suất - chất lượng - vệ sinh -Chương 5 Ch−¬ng 5 V¾t s÷a Kü thuËt v¾t s÷a lµ yÕu tè quan träng cã ¶nhh−ëng rÊt lín ®Õn s¶n l−îng vµ chÊt l−îng s÷a thu®−îc tõ mçi con bß. Mét bß s÷a tèt cã thÓ bÞ h− hánghoÆc bÞ lo¹i th¶i do v¾t s÷a kh«ng ®óng c¸ch g©y ra.1. Sè lÇn v¾t s÷a trong ngµy Sè lÇn v¾t s÷a hµng ngµy phô thuéc tr−íc hÕt vµon¨ng suÊt s÷a cña bß. NÕu bß cã n¨ng suÊt cao, tèc ®éh×nh thµnh s÷a lín, bÇu vó chãng ®Çy s÷a, khi ®ã nÕukh«ng v¾t s÷a kÞp thêi, bÇu kh«ng ®−îc gi¶i phãng th×qu¸ tr×nh t¹o s÷a sÏ bÞ øc chÕ. ë bß cã n¨ng suÊt d−íi13 kg s÷a/ngµy th× tèc ®é t¹o s÷a trong kho¶ng thêigian tõ 1-16 giê Ýt thay ®æi nªn nÕu v¾t s÷a 2 lÇn/ngµykh«ng cã ¶nh h−ëng lín. §èi víi bß cã n¨ng suÊt tõ15-25 kg s÷a/ngµy th× trong vßng 8-12 giê tèc ®é t¹os÷a kh«ng thay ®æi, cßn sau ®ã n÷a th× tèc ®é t¹o s÷asÏ gi¶m, do ®ã cÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇnv¾t. ThÝ nghiÖm x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸cchÕ ®é v¾t s÷a cho thÊy v¾t s÷a ë kho¶ng c¸ch 10-14giê hµng ngµy, s¶n l−îng s÷a trong mét chu kú thÊph¬n 0-1%, cßn chÕ ®é v¾t s÷a ë kho¶ng c¸ch 9-15 giêhoÆc 8-16 giê hµng ngµy, s¶n l−îng s÷a thÊp 1-3% sovíi chÕ ®é v¾t s÷a cã kho¶ng c¸ch t−¬ng ®−¬ng. V¾ts÷a 3 lÇn trong ngµy cã s¶n l−îng s÷a thu ®−îc caoh¬n 15-20% so víi v¾t s÷a 2 lÇn, trong ®ã 5-10%l−îng s÷a t¨ng lªn lµ do sù gi¶m thÊp cña ¸p suÊt bÇuvó, phÇn cßn l¹i 10-15% lµ do sù ch¨m sãc vµ nu«id−ìng tèt h¬n. Gi¶m sè lÇn v¾t s÷a trong ngµy g©y nªnsù gi¶m râ rÖt tèc ®é h×nh thµnh s÷a. Kh«ng v¾t s÷a 1lÇn trong tuÇn, kÕt qu¶ l−îng s÷a gi¶m 5-10%. Nh÷ngbß c¸i ®−îc v¾t s÷a mét lÇn trong ngµy ®· gi¶m tíi50% s¶n l−îng s÷a ë bß c¸i løa 1 vµ 40% ë bß c¸itr−ëng thµnh. Ng−êi ta ®Ò nghÞ sè lÇn v¾t s÷a phô thuéc vµo n¨ng suÊts÷a hµng ngµy cña bß nh− sau: N¨ng suÊt s÷a (kg/ngµy) Sè lÇn v¾t < 15 2 15-25 3 >25 4 Tuy nhiªn viÖc quyÕt ®Þnh sè lÇn v¾t s÷a trongngµy còng cÇn ph¶i tÝnh to¸n ®Õn kh¶ n¨ng tæ chøc lao®éng, bè trÝ quy tr×nh s¶n xuÊt vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnhs¶n xuÊt s÷a.2. Dông cô v¾t s÷a Kh«ng nªn dïng c¸c dông cô v¾t s÷a b»ng chÊtdÎo v× lµm vÖ sinh khã kh¨n. Tèt nhÊt nªn dïng c¸cdông cô b»ng nh«m. Th«ng th−êng cÇn cã c¸c dôngcô sau ®©y: + 1 chiÕc x« b»ng nh«m ®Ó v¾t s÷a + 1 b×nh chøa s÷a sau khi v¾t vµ ®Ó vËn chuyÓn + 1 phÔu läc s÷a cïng víi v¶i mµn ®Ó läc + 1 d©y thõng ®Ó buéc ch©n bß khi cÇn + 1 cèc ®ùng thuèc s¸t trïng nóm vó + 1 x« ®ùng n−íc vÖ sinh bÇu vó + v¶i x« vÖ sinh vµ lau kh« vó bß C¸c dông cô ®ùng s÷a nªn cã ®¸y v¸t trßn ®Ó dÔlµm vÖ sinh vµ tr¸nh cÆn bÈn b¸m vµo c¸c kÏ quanh®¸y. X« v¾t s÷a chØ ®−îc sö dông ®Ó v¾t s÷a, kh«ngbao giê ®−îc dïng vµo viÖc kh¸c.3. VÖ sinh khi v¾t s÷a a. VÖ sinh dông cô v¾t vµ ®ùng s÷a X« v¾t s÷a, v¶i läc, thïng chøa s÷a, kh¨n lauvv.. sau khi dïng ph¶i dïng n−íc l·, xµ phßng giÆts¹ch sÏ, tiªu ®éc b»ng n−íc s«i råi ®Ó vµo chç quy®Þnh. Nh−ng l−u ý lµ kh«ng dïng xµ phßng th¬m v×s÷a sÏ bÞ ¸m mïi. Tr−íc khi ®em ra dïng ph¶i tr¸ngl¹i b»ng n−íc s«i. b. VÖ sinh chuång v¾t s÷a Chuång v¾t s÷a ph¶i ®−îc dän ph©n, déi röas¹ch sÏ tr−íc vµ sau lóc v¾t. §−a ra khái m¸ng phÇnthøc ¨n d− thõa. Trong qu¸ tr×nh v¾t nÕu bß Øa hay ®¸iph¶i dõng ngay l¹i ®Ó lµm vÖ sinh. Trong khi lµm vÖsinh chuång cÇn tr¸nh g©y tung bôi bÈn v× bôi bÈnchøa rÊt nhiÒu vi sinh vËt (1g bôi cã thÓ mang theo tíi10.000.000 vi sinh vËt). c. VÖ sinh ng−êi v¾t s÷a Tèt nhÊt lµ æn ®Þnh ng−êi v¾t s÷a. Ng−êi v¾t s÷aph¶i nhÑ nhµng, cã hiÓu biÕt vµ quý mÕn bß s÷a.Ng−êi v¾t s÷a kh«ng ®−îc m¾c c¸c bÖnh truyÒnnhiÔm. Mãng tay ph¶i th−êng xuyªn ®−îc c¾t ng¾n,mµi nh½n. Nªn sö dông quÇn ¸o b¶o hé trong khi v¾ts÷a vµ lu«n lu«n ®¶m b¶o cho quÇn ¸o s¹ch sÏ. Tr−íckhi v¾t s÷a ph¶i röa tay víi xµ phßng (H×nh 11), kúch¶i mãng tay vµ sau ®ã lau kh« cÈn thËn. H×nh 12: VÖ sinh vó H×nh 11: Röa tay s¹ch bß tr−íc lóc v¾t s÷a tr−íc khi v¾t s÷a d. VÖ sinh th©n thÓ vµ bÇu vó bß NÕu bß qu¸ bÈn, tr−íc khi v¾t dïng vßi n−íc röas¹ch phÇn sau cña bß (m«ng, ®u«i, ch©n sau, vó). NÕubß kh«ng bÈn l¾m th× kh«ng nªn t¾m röa mµ cã thÓdïng n−íc Êm röa s¹ch ®Çu vó, nÕu kh«ng th× dïngkh¨n −ít lau c¸c nóm vó vµ ®Çu vó, sau ®ã lau kh« nhÑnhµng tr−íc lóc v¾t (H×nh 12). ViÖc lau röa b»ng n−ícÊm vµ lau kh« bÇu vó nhÑ nhµng sÏ kÝch thÝch tiÕtoxytoxin, mÆt kh¸c tr¸nh g©y th−¬ng tæn lªn da bÇu vócòng nh− nhiÔm bÈn s÷a lóc v¾t. H×nh 14: nhóng dung dÞch s¸t trïng nóm vó sau khi v¾t s÷a H×nh 13: KiÓm tra nh÷ng giät s÷a ®Çu tiªn Tr−íc khi v¾t (sau khi ®· xoa bãp bÇu vó) cÇn v¾tvµi giät s÷a tõ mçi nóm vó vµo c¸c ca hoÆc t¸ch ®¸y®en ®Ó kiÓm tra xem s÷a cã v¸ng lîn cîn kh«ng (dÊuhiÖu viªm vó) hay s÷a b×nh th−êng (H×nh 13). Nh÷ngtia s÷a ®Çu tiªn chøa nhiÒu vi khuÈn vµ ph¶i v¾t bá ®i,kh«ng v¾t lÉn vµo x«. Sau khi v¾t s÷a xong ph¶i s¸t trïng nóm vób»ng c¸c dung dÞch s¸t trïng (H×nh 14). Th«ng th−êngsau khi ®· v¾t kiÖt bÇu vó, nhóng nóm vó vµo dungdÞch ièt 1-2% hay tèt nhÊt lµ sö dông dung dÞchIodamam v× dung dÞch nµy cã ®é b¸m dÝnh tèt, t¹othµnh mµng bÞt lç më nóm vó vµ xung quanh nóm vó.4. Xoa bãp bÇu vó a. Xoa bãp bÇu vó Dïng hai lßng bµn tay xoa bÇu vó tõ trªn xuèngd−íi, tõ ngoµi Ðp vµo trong, xoa hai bªn, xoa ®»ngtr−íc, ®»ng sau råi xoa tõng nóm vó (H×nh 15). Mçitay cÇm hai ®Çu vó n©ng lªn kÐo xuèng nh− ®éng t¸cthóc vó cña bª. H×nh 15: Xoa bãp bÇu vó bß §éng t¸c xoa bãp yªu cÇu ph¶i nhanh, trong vßng1-2 phót ®Ó v¾t s÷a ®−îc kÞp thêi trong thêi gian ph¶nx¹ th¶i s÷a cßn tån t¹i. Khi thÊy bÇu vó vµ nóm vóc¨ng ®á th× ph¶i nhanh chãng v¾t ngay. b. Xoa trong khi v¾t ...