Khảo biện văn thư ngoại giao của Trần Nhân Tông

Văn thư ngoại giao thời Trần hiện còn, bao gồm các bức thư, các bản tấu, biểu, tiên, trạng... của các vua Trần gửi nhà Tống và nhà Nguyên (chủ yếu là nhà Nguyên, chỉ có 1 văn thư gửi nhà Tống), hiện chép rải rác 4 nguồn tài liệu, bao gồm: 1. An Nam chí lược (ANCL)(1), 2. Nguyên sử (NS)(2), 3. Thiên Nam hành ký (TNHK)(3),
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khảo biện văn thư ngoại giao của Trần Nhân Tông Khảo biện văn thư ngoạigiao của Trần Nhân Tông Văn thư ngo ại giao thời Trần hiện c òn, bao gồm các b ức thư, các bản tấu,b iểu, tiên, trạng... của các vua Trần gửi nh à Tống và nhà Nguyên (chủ yếu là nhàN guyên, chỉ có 1 văn thư gửi nhà Tống), hiện chép rải rác 4 nguồn t ài liệu, baogồm: 1. An Nam chí l ược (ANCL )(1), 2. Nguyên sử (NS )(2), 3. Thiên N am h ành ký(TNHK)(3), 4. Trần Cương Trung thi tập. (TCTTT)(4). Trong ANCL, tính cả các vănt hư ở p hần Biểu chương và T iền đại thư biểu (Thư, biểu của các đời tr ước), có 7 vănt hư. Trong N S, ngoài 5 đoạn trích quá ngắn c ùng 1 đoạn trích thuộc văn th ư nă mC hí Nguyên thứ 15 đ ã có trong ANCL, tất cả có 8 văn thư (đo ạn trích). TNHK có 6văn thư. TCTTT có 5 văn thư (3 văn thư gửi Hốt Tất Liệt đ ược gộp chungt hànhAn N am t iến Vạn thọ tụng tịnh biểu tấu ). Qua 4 nguồn t ư liệu trên ta có 26 vănthư ngoại giao thời Trần (trong đó có văn th ư chỉ là những đoạn trích). Trong tổng số 26 văn thư đã đề cập có văn thư ghi rõ tên tác giả (hay đúng hơnlà vị vua đại diện cho vương triều Đại Việt gửi các vua nhà Nguyên), song có văn thưchỉ ghi một cách chung chung, như “ An Nam Trần” (họ Trần nước An Nam), có vănthư lại hoàn toàn chỉ ghi ngày tháng, không có tên tác giả, thậm chí có văn thư chỉ làcác đoạn trích, không ghi tác giả, niên đại. Vậy phải làm thế nào để tìm ra các vănthư ngoại giao của Trần Nhân Tông trong s ố 26 văn thư đó? Lê Mạnh Thát trongsáchToàn tập Trần Nhân Tông(5) đưa ra 22 văn thư c ủa Trần Thánh Tông, gồm cácvăn thư sau đây: Lá thư tháng Mười một nhuận năm Chí Nguyên thứ 15 1 (1278) Tờ biểu tháng M ười hai năm Chí Nguyên thứ 15 (1278) 2a Tờ biểu năm Chí Nguyên thứ 15 (1278) 2b Lá thư tháng Ba năm Chí Nguyên th ứ 21 (1284), gửi cho 4 Kinh Hồ Chiêm Thành hành t ỉnh Lá thư tháng Mười năm Chí Nguyên thứ 21 (1284), gửi cho 5 Thoát Hoan Thư tháng Mười năm Chí Nguyên thứ 21 (1284), gửi cho6 Thoát Hoan Lá thư tháng Ba năm Chí Nguyên 23 (1286)7 Tờ biểu năm Chí Nguyên thứ 25 (1288)8 Tờ biểu tháng T ư năm Chí Nguyên thứ 26 (1289)(6)9 Tờ trạng tháng Ba năm Chí Nguyên 26 (1289)10 Thư tháng Ba năm Chí Nguyên 26 (1289)11 Thư tháng Ba năm Chí Nguyên 26 (1289)12 Tờ biểu năm Chí Nguyên thứ 29 (1292)13 Thư ngày 13 tháng Giêng năm Chí Nguyên th ứ 30 (1293)14 Thư ngày 21 tháng Hai năm Chí Nguyên thứ 30 (1293)15 Thư ngày 25 tháng Hai năm Chí Nguyên thứ 30 (1293)16 Thư ngày 1 tháng Ba năm Chí Nguyên thứ 30 (1293)17 Nguyên nước An Nam dâng bài ca Vạn thọ cùng biểu và tấu18 [năm Chí Nguyên thứ 30 (1293)] Tờ biểu ngày Tư tháng Ba năm Chí Nguyên th ứ 30 (1293)19 Tờ tâu ngày Tư tháng 3 năm Chí Nguyên thứ 30 (1293)20 Tờ biểu năm Nguyê n Trinh thứ nhất (1295)21 Tờ biểu xin Đại Tạng kinh [năm Nguyên Trinh thứ nhất22 (1295)] Về niên đại 22 văn thư trong Toàn tập Trần Nhân Tông, văn thư đầu tiên viếtvào năm Chí Nguyên thứ 15 (1278), lá thư thứ 21 (từ đây số thứ tự các văn thư giữnguyên như trong Toàn tập Trần Nhân Tông) là năm Nguyên Trinh thứ nhất (1295).Văn thư cuối cùng không có tác giả, niên hiệu. Về nội dung, đây là tờ biểu của vuaTrần gửi nhà Nguyên để xin bộ kinh Đại tạng. Theo Đại Việt sử kí toànthư (ĐVSKTT), năm Hưng Long thứ 3 (1295), tức năm Nguyên Trinh thứ nhất nhàNguyên, “Mùa xuân tháng Hai, ngày mồng 1, sứ Nguyên là Tiêu Thái Đăng sang, vuasai Nội viên lang Trần Khắc Dụng và Phạm Thảo cùng đi với, thu được bộ kinh Đạitạng đem về, để ở phủ Thiên Trư ờng, in bản để lưu hành”. Trong văn thư này cũng cóghi: “Thần ở cõi viêm bang hoang vu, s ớm đã quy y Phật pháp, chuộng kinh lá bốitruyền tự Trung Hoa. Thời Đ ường - Tống trước đây, chở kinh sang bằng đ àn ngựatrắng. Ngày đại binh kéo đến, lửa thiêu hóa đống tro tàn”. “Ngày đại binh kéo đến”chỉ việc quân Nguyên sang xâm lược nước ta, kết hợp với ghi chéptrong Đ VSKTT đây có lẽ chỉ đợt xâm lược lần thứ ba vào năm 1288. Từ những thôngtin trên cho phép đoán đ ịnh đây chính là văn thư của vua Trần gửi vua Thành Tôngnhà Nguyên vào năm Nguyên Trinh thứ nhất (1295), cùng năm, cùng một tác giả vớitờ biểu mừng Thành Tông mới lên ngôi. Như vậy văn thư này cũng viết năm 1295. Từ năm 1278 đến năm 1293 là thời gian vua Trần Nhân Tông đang tại vị. Nhưvậy, rõ ràng tác giả Toàn tập Trần Nhân Tông đã coi đây là một tiêu chí quan trọngđể xác định tác giả của 22 văn thư nói trên. Cách xác định như vậy có đúng không?Để làm sáng tỏ vấn đề này, trước hết ta hãy thử xem tên tác giả ghi trong 22 văn đó. Các văn thư thứ 7, 8, 9, 10, 1 1, 12 đ ều ghi rõ tác giả là Trần Nhật Huyên.C hẳng hạn văn thư thứ 8 (Tờ biểu năm C ...