Khát vọng & Giới hạn - Đã đến lúc tư duy lại doanh nghiệp!

Trời Sài Gòn đã bắt đầu se lạnh đủ để cảm nhận không khí chuyển mùa, đón chào một năm mới. Liếc qua các trang báo buổi sáng với nhiều thông tin đan xen lẫn lộn, nhưng tựu trung là sự lo lắng và hỗn độn của doanh nghiệp và nền kinh tế! Từ băn khoăn với chính sách lương thưởng thế nào trong bối cảnh khó khăn, lạm phát, đến không khí ảm đạm của đồng tiền châu Âu và bóng ma khủng hoảng kinh tế thế giới đang chập chờn. Tách café buổi sáng lôi tôi trở lại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khát vọng & Giới hạn - Đã đến lúc tư duy lại doanh nghiệp! Khát vọng & Giới hạn - Đã đến lúc tư duy lại doanh nghiệp! 'Tác giả hy vọng bài viết này sẽ giúp lãnh đạo doanh nghiệp một số gợi ý tư duy lại sứ mệnh của doanh nghiệp từ một góc nhìn...'. Trời Sài Gòn đã bắt đầu se lạnh đủ để cảm nhận không khí chuyển mùa, đón chào một năm mới. Liếc qua các trang báo buổi sáng với nhiều thông tin đan xen lẫn lộn, nhưng tựu trung là sự lo lắng và hỗn độn của doanh nghiệp và nền kinh tế! Từ băn khoăn với chính sách lương thưởng thế nào trong bối cảnh khó khăn, lạm phát, đến không khí ảm đạm của đồng tiền châu Âu và bóng ma khủng hoảng kinh tế thế giới đang chập chờn. Tách café buổi sáng lôi tôi trở lại với thực tế, chuẩn bị bài giảng về chủ đề tư duy và sứ mệnh doanh nghiệp cho lớp học dành cho lãnh đạo vào ngày mai. Mình sẽ nói với các học viên điều gì nhỉ? Khi mà các công ty đang vật lộn với chuyện có tồn tại nổi không trong năm 2012 này? Giúp họ tư duy thế nào để không chỉ vượt khó mà còn phát triển bền vững trong tiềm lực hạn chế của các doanh nghiệp Việt, mà hầu hết họ đều là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) nhưng tràn đầy nhiệt huyết! Những thông tin kinh tế ảm đạm không cho tôi một ý tưởng và cảm hứng nào để háo hức lên lớp, tôi đành điểm lại những câu chuyện của một vài chủ doanh nghiệp đầy tâm huyết và niềm tin mà tôi có dịp trò chuyện qua. Câu chuyện thứ nhất bắt đầu từ một buổi giảng về chủ đề quản trị chiến lược, chúng tôi bắt đầu bàn luận về sứ mệnh (mission) của doanh nghiệp từ khái niệm ý thuyết đến thực tế Việt Nam. Học viên là giám đốc một công ty xây dựng khá thành công có tuổi đời hơn 10 năm, anh thuộc thế hệ đầu của 7x, đã từng làm việc và tích lũy kinh nghiệm ớ các tập đoàn nước ngoài trước khi khởi nghiệp với nhiều hoài bão, tuy nhiên anh đã trầm ngâm khi được yêu cầu chia sẽ về sứ mệnh của doanh nghiệp! “Đơn giản bởi vì chưa bao giờ tôi nghĩ về nó, mặc dù công ty tôi đã, đang hoạt động mà chưa bao giờ tôi nghĩ và viết về sứ mệnh… nhưng nay tôi cảm thấy cần phải nghiêm túc để xác định lại sứ mệnh của cá nhân mình và doanh nghiệp mình” anh suy nghĩ và phát biểu. Chúng tôi bắt đầu thảo luận về ý nghĩa tồn tại của doanh nghiệp, tại sao doanh nghiệp của anh lại ra đời? phải chăng vì mục đích kiếm tiền? hơn 10 doanh nhân đủ lứa tuổi, đa văn hóa, đủ trình độ cùng trao đổi sôi nổi. Rất nhiều ý kiến khác nhau, tuy nhiên mọi người dường như đông thuận với đúc kết của anh “hạnh phúc lớn nhất của tôi là đi ngang qua những công trình lớn mà công ty tôi đã góp phần xây dựng, tự hào một doanh nghiệp Việt vẫn có thể cùng các nhà thầu Quốc tế cùng hoàn thiện những công trình lớn cho xã hội”. Câu chuyện thứ hai đến từ một công ty phân phối hóa chất, công ty anh vừa kỷ niệm 20 năm thành lập với mức doanh số đã vượt chuẩn của mô hình “tổng công ty”. Xuất thân từ một cán bộ vật tư của doanh nghiệp nhà nước, anh có nhiều kinh nghiệm trong thương mại và cảm thấy kiến thức của mình có thể phát huy được nhiều hơn nếu được tự do vùng vẫy trong thương trường. Anh đã lập công ty riêng và điều hành dẫn dắt một công ty thương mại uy tín trên thị trường Việt Nam và quốc tế. Tôi hỏi anh công ty vẫn đang tốt tại sao cần thay đổi? anh trả lời “tôi mong muốn công ty cần chuyên nghiệp hóa hơn nữa, nâng tầm để có thể trở thành tập đoàn thương mại hàng đầu khu vực”. Cả hai câu chuyện đều có một điểm chung rằng họ xây dựng và phát triển doanh nghiệp từ những năng lực cốt lõi mà người sáng lập học hỏi và tích lũy được. Trong bối cảnh kinh tế đầy rẫy những cơ hội đầu tư như bất động sản, họ vẫn tập trung vào phát triển sản phẩm và dịch vụ cốt lõi của mình, có thể họ đã đánh mất một số cơ hội đầu tư? Nhưng họ vẫn trụ vững trong thời kinh tế khó khăn và vẫn tiềm kiếm giải pháp tối ưu, không phải để vượt khó mà để vươn xa hơn nữa. Lòng tham hay khát vọng? Ngược lại với hai câu chuyện trên là hiện tượng “tái cấu trúc doanh nghiệp” mà báo chí ngày nào cũng nêu, từ doanh nghiệp nhà nước đến tập đoàn tư nhân, họ đã đầu tư dàn trải đến mức không thể trả lời được câu hỏi sản phẩm và dịch vụ chính của công ty bạn là gì? Đành rằng đầu tư, đa dạng hóa là những hoạt động bình thường của chiến lược tăng trưởng, tuy nhiên tham vọng tăng trưởng và lòng tham lợi nhuận dường như khó phân biệt! Các chủ doanh nghiệp này đã quên mất sản phẩm cốt lõi từ ngày doanh nghiệp khai sinh, mà cùng theo đuổi động cơ kinh doanh: tham vọng lợi nhuận + nắm bắt cơ hội bên ngoài.Cơ hội bên ngoài có thể là chứng khoán, bất động sản, khoán sản, nguồn vốn vay dể dãi từ ngân hàng, quan hệ...nói tóm lại là những thứ mà doanh nghiệp không tạo ra và vì lý do gì đó có thể có được, nhưng không kiểm soát được. Tham vọng lợi nhuận chỉ quan tâm đến làm sao sinh lãi càng nhiều càng tốt, càng nhanh càng tốt…từ bất cứ nguồn thu gì và có sản phẩm cốt lõi hay không đã không còn quan trọng. Khát vọng tăng trưởng hay lòng tham lợi nhuận? Dường như ranh giới này đã không được các doanh nghiệp nhận rõ và vô hình chung đã trở thành một. Sự cộng hưởng của hai yếu tố này đã dẫn đến rất nhiều doanh nghiệp rơi vào cùng một cảnh ngộ giống nhau: đều ít nhiều có đầu tư chứng khoán, đầu tư bất động sản, nợ ngân hàng nhiều, sản phẩm cốt lõi không được đầu tư thậm chí còn tụt hậu so với đối thủ cạnh tranh! Không ít doanh nghiệp đã nhanh chóng trở thành “tập đoàn” nhờ công thức này và dễ nhận thấy các “tâp đoàn” na ná giống nhau này cũng nhanh chóng rơi vào cái vòng lẩn quẩn của bất động sản, nợ ngân hàng và đầu tư tài chính hiện nay, và không ai bảo ai “tái cấu trúc” tình cờ trở thành chiến lược chung doanh nghiệp nào cũng nghĩ đến! Nguồn lực trong hay cơ hội ngoài Những câu chuyện đã cho tôi chất liệu cho buổi giảng. Tôi đã có cảm hứng lên lớp và bắt đầu buổi trao trao đổi với các lãnh đạo doanh nghiệp bằng những chia sẻ học thuật, lý thuyết quản trị dựa trên quan điểm về nguồn lực (Resource-based view, RBV). Theo Barney (1991) và nh ...