Khát vọng vươn tới hài hòa - những nét cơ bản trong tư duy châu Á quy ví dụ về đạo lý Ấn Độ và Trung Hoa

Nội dung bài viết trình bày về văn hoá biết tôn trọng nét khác biệt của những người khác của Ấn Độ và Trung Hoa, những nét văn hóa đặc trưng của Ấn Độ và Trung Hoa, khía cạnh của tư duy Khổng tử, nguyên lý bình đẳng trong Lão giáo, thuyết biện chứng trong văn hóa Trung Hoa, đa nguyên tín ngưỡng, nhận dạng Brahman và Atman của văn hóa Ấn Độ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khát vọng vươn tới hài hòa - những nét cơ bản trong tư duy châu Á quy ví dụ về đạo lý Ấn Độ và Trung HoaKHÁT V NG VƯƠN T I HÀI HOÀ NH NG NÉT CƠ B N TRONG TƯ DUY CHÂU ÁQUA VÍ D V ð O LÝ N ð VÀ TRUNG HOAGS. TS. Eberhard SchockenhoffU viên H i ñ ng c v n khoa h c Vi n Konrad AdenauerBài phát bi u ngày 21-4-2006t i trư ng ð i h c Khoa h c Xã h i và Nhân văn - ð i h c Qu c gia Hà N iTr n kh ng b ngày 11 tháng 9 năm 2001 cho th y chúng ta nói chung còn hi u bi t quá ít i vcác n n văn hoá khác nhau v i nh ng th gi i quan, nh ng quan ni m v giá tr và hình thái tínngư ng riêng c a mình. Chúng ta t p trung s chú ý vào th gi i phương Tây. Khi ñư c h i vnguyên nhân c a v kh ng b ñánh vào New York và Washington, có câu tr l i r ng thái ñ ưab o l c không ch n y sinh t s l m d ng tôn giáo cho m t chính sách tín ngư ng chính th ng,mà còn t c m giác luôn b coi thư ng.Hư ng v văn hoá bi t tôn tr ng nét khác bi t c a nh ng ngư i khácð ñ t ñ n cu c s ng chung c a nhi u n n văn hoá khác nhau trong th gi i DUY NH T này,c n ph i có m t „tư duy theo chi u t ngư i khác ñ n v i ta và t ta hư ng v ngư i khác“.Không th thi u ñư c n l c ti n ñ n n n văn hoá bi t tôn tr ng nét khác bi t c a nh ng ngư ikhác d a trên cơ s c a quan h tương h . N n văn hoá tôn tr ng trên cơ s tương h có nghĩa là„Văn hoá và l ch s c a NGƯ I NÀY không bao gi ñư c coi là chu n m c cho NGƯ I KIA.C NGƯ I KIA cũng c n b o v m t b n s c riêng b t r trong văn hoá và l ch s , b n s c yc n ñư c tôn tr ng ch không b ph nh n.“Tuy nhiên, tôn tr ng s bình ñ ng c a ngư i khác ñòi h ichúng ta nhi u hơn là ch thu n túych p nh n nét khác bi t c a h . V n ñ c t lõi c a cu c chung s ng hoà bình là TÍNH ð1LƯ NG mà trong ñó, nói theo cách c a Goethe, ch ch p nh n ngư i kia m t cách hình th c thìch ng khác gì lăng m h . Tính ñ lư ng t o ñi u ki n ñ chung s ng cho nh ng ngư i v như ng theo nh ng giá tr khác nhau, th m chí xung kh c nhau. Tính ñ lư ng nh t ñ nh khôngph i là thu c tr bách b nh, nhưng là ñi u ki n ñ chung s ng hoà bình, vì có nó mà nh n ra skhác bi t, cũng như ngư c l i vì có s khác bi t mà c n có tính bao dung. T t nhiên, tính ñlư ng d a trên có ñi có l i, nghĩa là ai ñòi nh n ñư c ñ lư ng thì chính mình cũng ph i t ra ñlư ng. ðó là m t câu h i hóc búa, vì gi i h n c a tính ñ lư ng s ch m d t khi ngư i kia khôngñ lư ng. Công nh n NGƯ I KHÁC v i s khác bi t c a h là m t khía c nh c a s tôn tr ng,là vô tư ch p nh n s khác bi t, cũng như kh năng thông c m, kh năng ñ ng c m m t cáchkhiêm như ng, h c h i và thi n chí – không dính dáng gì ñ n s ñánh giá kho ng giao thoa làcách nhìn nh ng gì có chung, mà là công nh n s khác bi t.M t ph n c a nét khác bi t nói trên th hi n trong „Khát v ng vươn t i hài hoà“ ñư c ch n làmtiêu ñ cho báo cáo này vì nó là tính ch t ñ c trưng châu Á. Khát v ng vươn t i hài hoà là hư ngt m nhìn t i tính th ng nh t n sau nh ng s ñ i ngh ch - mà nói cho cùng, tính th ng nh t ñó ñãvư t lên kh i s ñ i ngh ch, vì nó là cơ s c a s ñ i ngh ch. Vì v y, không có s l a ch n „Ahay B“, mà ch có „c A l n B“ mang tính tích h p, t ng h p và t o d ng quan h .I. n ð„Tôi t hào xu t thân t m t tôn giáo ñã d y cho cho th gi i tính ñ lư ng và ch p nh n toànc u. Chúng tôi không nh ng ch tin vào tính ñ lư ng trên kh p th gi i, mà còn công nh n m itôn giáo ñ u chính ñáng“. Câu nói trên trích t di n văn khai m c c a Swami Vivekanada trư cNgh vi n Tôn giáo th gi iChicago năm 1893, ph n ánh ni m t hào là thành viên m t n nvăn hoá r ng lư ng. ð ng th i qua ñó cũng th y m t khía c nh là ñ o Hindu ñư c ñánh giáchung ra sao. Tính r ng lư ng c a Hindu giáo không nh ng ch ñư c công nh n b i l p trư ngphi b o l c (ahimsa) kiên ñ nh, mà cũng b i s ch p nh n m i ñ o giáo trong m h n mang ñth tín ngư ng khác nhau. M t trong nh ng ñ c tính cơ b n c a Hindu giáo là k t h p nh ng cáikhác bi t trong kh u hi u „th ng nh t trong ña d ng“ và ch p nh n chúng. Tuy nhiên, nh nghành vi b o l c như vi c các tín ñ c c ñoan Hindu phá h y nhà c u nguy n Babri MasijdAyodhya h i tháng 12/1992, ho c nh ng v t n công thi u s Cơ ñ c giáo gia tăng t 1999 cũnglàm nhơ truy n th ng tín ngư ng công nh n NGƯ I KHÁC ñã có t hàng thiên niên k nay.2Nh n d ng Brahman và AtmanChìa khoá m c a tư duy n ð v „th ng nh t trong ña d ng“, chúng ta cũng có th g i là nh nd ng „brahman“ và „atman“, n m trong t p Upansihaden (ñ ngh tham kh o thêm ChandogyaUpanishad trang 6 và 6-16). Trong ñó có m u truy n ng ngôn - dư i d ng ñ i tho i gi a cha vàcon - sau ñây:„’Con trai c a cha ... ñi l y cho cha m t qu ña’ ‘ðây , thưa cha kính m n.’ ‘B nó ra.’‘B ra r i, thưa cha kính m n.’ ‘Con th y gì bên trong?’ ‘Có nhi u h t nh , thưa chakính m n.’ ‘Hãy b ñôi m t h t nh ra.’ ‘B ra r i, thưa cha kính m n.’ ‘Con th y gìbên trong?’ ‘Không th y gì, thưa cha kính m n.’ Lúc ñó ngư i cha nói v i con: ‘Th ñó,con trai c a cha, cái tinh túy nh t mà con không nhìn th y ñư c, t cái tinh túy ñó m cra cây ña thiêng liêng vĩ ñ i. Con ...