Khi học trò tranh luận với thầy, cô

Ở nước ta, chuyện thầy giáo hỏi học sinh trên lớp là chuyện rất bình thường. Khi giảng bài các thầy, cô giáo thường hỏi học sinh để kiểm tra xem các em có hiểu bài hay không. Hỏi học sinh là một phần của phương pháp dạy vẫn được sử dụng phổ biến từ xưa tới nay. Nhưng chuyện trò hỏi vặn lại thầy hay tranh luận với thầy giáo trên lớp là rất ít khi xảy ra trên lớp học ở các cấp học ở nước ta. Các thầy, cô thường không thích hoặc thậm chí khó...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khi học trò tranh luận với thầy, cô Khi học trò tranh luận với thầy, cô Ở nước ta, chuyện thầy giáo hỏi học sinh trên lớp là chuyện rất bình thường. Khi giảng bài các thầy, cô giáo thường hỏi học sinh để kiểm tra xem các em có hiểu bài hay không. Hỏi học sinh là một phần của phương pháp dạy vẫn được sử dụng phổ biến từ xưa tới nay. Nhưng chuyện trò hỏi vặn lại thầy hay tranh luận với thầy giáo trên lớp là rất ít khi xảy ra trên lớp học ở các cấp học ở nước ta. Các thầy, cô thường không thích hoặc thậm chí khó chịu khi bị học sinh hỏi vặn. Một phần họ ngại việc trả lời sẽ làm mất thời gian giảng bài của họ. Một phần họ ngại sẽ bị động khi học trò hỏi. Nếu không trả lời được ngay hoặc trả lời sai sẽ chứng tỏ sự kém cỏi của mình trước nhiều học sinh khác. Trong giờ học nhiều học sinh có một số vấn đề chưa hiểu và muốn hỏi thầy cô nhưng lại có tâm lý “ngại” hỏi thầy cô. Trong khi đó ở những nước có nền giáo dục tiên tiến, học sinh được khuyến khích tranh luận với thầy để hiểu kỹ một vấn đề nào đó. Thầy cô giáo luôn sẵn sàng tranh luận cho tận khi học sinh hiểu kỹ vấn đề đó. Họ chấp nhận những ý trái ngược với mình và họ sẵn sàng thừa nhận điều mình sai hay những điều mình chưa biết. Việc tranh luận đó đã giúp cả thầy và trò hiểu kỹ vấn đề đó hơn. Tại sao học sinh lại ngại hỏi thầy cô? Từ thời phong kiến mối quan hệ thầy đồ và học trò là quan hệ “người trên” và “người dưới”. Mọi điều thầy giảng dù đúng hay sai học trò cũng phải chấp nhận. Học trò không dám hỏi thầy chứ chưa nói là dám tranh luận với thầy vì việc đó được xem là vô lễ vì dám “cãi lại thầy”. Người trò đó có thể bị phạt hay thậm chí bị thầy đồ đuổi học. Còn thời nay khi mối quan hệ thầy trò đã cởi mở hơn, thân thiện hơn nhưng chuyện học trò hỏi hay tranh luận với thầy cô cũng ít khi xảy ra. Học sinh ngại hỏi thầy cô vì sợ thầy cô cho là không hiểu bài nên mới hỏi. Nhiều học sinh còn sợ bị thầy cô ghét nếu câu hỏi “làm khó” cho thầy cô. Một học sinh hay hỏi thầy cô có thể bị các bạn khác xem là muốn “thể hiện” mình. Vì vậy, nhiều học sinh đành phải hỏi học sinh khác hay tự mình tìm câu trả lời. Để loại bỏ tâm lý e ngại này và tăng cường mối quan hệ tương tác giữa thầy và trò trong giờ học có lẽ sự cởi mở, thân thiện và những câu động viên khuyến khích của thầy cô mới có thể giúp các em học sinh mạnh dạn tranh luận và thể hiện, chia sẻ một cách thoải mái ý kiến quan điểm của mình với các bạn và thầy cô. Qua tranh luận với thầy cô và các học sinh khác thầy cô mới đánh giá được mức độ hiểu bài của học sinh đó đầy đủ và chính xác nhất chứ không phải là qua câu trả lời “Có” (rất chung chung, không thể hiện được điều gì) khi nghe câu hỏi rất phổ biến cuối giờ dạy là “Các em có hiểu bài không?” Nếu chấp nhận “bị” hỏi, thầy cô sẽ trả lời như thế nào? Một “thủ thuật” khôn ngoan hiện nay được rất nhiều thầy cô áp dụng khi bị học trò hỏi là nếu biết chắc chắn câu trả lời và nếu có thời gian họ có thể trả lời ngay trên lớp, còn nếu không biết chắc câu trả lời họ thường hẹn học sinh sẽ trả lời sau để về đọc sách hay hỏi đồng nghiệp khác. Câu hỏi có thể bị … quên lãng nếu như thầy cô cũng “bó tay” và học trò sẽ ít khi dám hỏi lại lần nữa. Gần như rất ít thầy cô nào lại thẳng thắn nói: “Cô (hay thầy) không biết. Để cô (thầy) tìm hiểu thêm và sẽ trả lời sau ” vì sợ học sinh đánh giá mình kém cỏi. Họ thường viện lý do không có thời gian trả lời trên lớp để về nhà tìm câu trả lời sau. Học sinh thì luôn nghĩ và tin rằng thầy cô là người biết tất cả mọi thứ về môn đang dạy và thầy cô giáo không muốn mất niềm tin đó trong mắt học trò. Khi giảng dạy theo đường hướng “Lấy người học làm trung tâm” nhấn mạnh đến tự học tự nghiên cứu và tính chủ động sáng tạo của người học trong quá trình lĩnh hội tri thức. Thầy cô giáo chỉ là người trợ giúp các em lĩnh hội tri thức mà không phải là người “độc quyền” truyền đạt tri thức như đường hướng dạy “Lấy người dạy làm trung tâm” đang được áp dụng ở các trường phổ thông hiện nay. Theo đường hướng “Lấy người học làm trung tâm”, khi được hỏi một vấn đề liên quan tới vấn đề đang được giảng dạy trên lớp thì các xử lý của thầy cô sẽ lại hoàn toàn khác. Thầy cô sẽ không tự mình tìm hiểu vấn đề đó để rồi hôm sau lên lớp truyền đạt lại như phương pháp dạy truyền thống “Lấy người dạy làm trung tâm” mà khi đó thầy cô có thể trả lời ngay rằng: “Tôi cũng không biết vấn đề này. Em và tất cả các bạn khác và cả tôi sẽ về nhà cùng tìm câu trả lời để hôm sau chúng sẽ thảo luận sau” hoặc “Đây là vấn đề tôi muốn tất cả chúng ta cùng thảo luận bây giờ” hoặc “Tôi muốn các em tìm hiểu vấn đề này để nói cho tôi biết trong buổi học tới”. Rõ ràng chuyện trò hỏi thầy cô không còn là chuyện nhỏ khi nó thể hiện phương pháp giảng dạy của thầy cô và phương pháp học tập của học sinh. Khi phương pháp dạy học thay đổi thì cách trò hỏi thầy cô và cách thầy cô trả lời thế nào cũng thay đổi. ...