Khi trẻ quá hiếu động, ngỗ ngược

Cha mẹ bé Đ.T. (Q.3, TP.HCM) rất khổ sở về nhiều biểu hiện của con trai mình. Dường như bé không thể ngồi yên, tập trung hoàn thành hoạt động nào đó, lại thường xuyên không vâng lời và chống đối những yêu cầu của người lớn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khi trẻ quá hiếu động, ngỗ ngượcKhi trẻ quá hiếu động, ngỗ ngượcCha mẹ bé Đ.T. (Q.3, TP.HCM) rất khổ sở về nhiềubiểu hiện của con trai mình. Dường như bé không thểngồi yên, tập trung hoàn thành hoạt động nào đó, lạithường xuyên không vâng lời và chống đối những yêucầu của người lớn.Những năm ở trường mẫu giáo bé rất nghịch ngợm, haylàm hư hỏng đồ đạc trong lớp học. Năm nay bé đang họclớp 1, cô giáo cũng thường xuyên than phiền về khả năngtập trung của bé trong giờ học, rồi bé không chịu viết bài...Nỗi lo càng tăng lên khi cha mẹ biết rằng biểu hiện nghịchphá quá mức, thái độ chống đối ở T. cũng là triệu chứngcủa rối loạn thách thức chống đối kèm rối loạn tăng động -những biểu hiện hướng ngoại của rối loạn hành vi. Ảnh minh họaKhông vâng lờiRối loạn hành vi có các biểu hiện hướng ngoại như rối loạntăng động (trẻ hoạt động quá mức), rối loạn cư xử (cư xửkhiêu khích, gây hấn và chống đối xã hội), rối loạn chốngđối thách thức (các hành vi tiêu cực mang tính thách thức,không nghe lời)... hoặc hướng nội như rối loạn lo âu, trầmcảm... Trong đó, rối loạn tăng động và rối loạn chống đốithách thức thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ, rối loạn cư xửthường thể hiện ở trẻ trước và đang tuổi dậy thì.Trẻ có rối loạn hành vi hướng ngoại được cha mẹ đưa đếnthăm khám với các than phiền như: trẻ thường đứng ngồikhông yên, kém tập trung chú ý, khó khăn trong việc học,khó hòa nhập với bạn bè cùng tuổi, không chấp nhận ý kiếncủa người khác, luôn đòi hỏi đạt những gì trẻ muốn, haylàm người khác phiền lòng, có thái độ khiêu khích, cắn bạn,đánh nhau, đổ lỗi cho người khác, thậm chí tàn nhẫn vớisúc vật hoặc với người khác, phá hại tài sản...Nguyên nhân ít ai ngờNhiều phụ huynh không ngờ nguyên nhân của căn bệnhnày lại xuất phát từ những yếu tố dễ bị bỏ qua:Xung đột gia đìnhSống trong gia đình mà cha mẹ thường xuyên xung độthoặc ly dị lúc trẻ mới sinh hoặc ngay giai đoạn trẻ bắt đầulàm quen với môi trường học đường, thường khiến trẻ cókhuynh hướng chấp nhận hành vi bạo lực. Nếu cha mẹdành thời gian cho công việc, các mối quan hệ của mình,không quan tâm trẻ, trẻ có thể không vâng lời hoặc chốngđối.Còn nếu cha mẹ quá nghiêm khắc, trẻ lại phục tùng trongấm ức, làm ức chế tính chủ động và sự tự ý thức ở trẻ. Ấmức lâu ngày gây rối loạn lo âu và trầm cảm, hoặc trẻ có xuhướng khẳng định cái tôi của mình.Sự vắng mặt hoặc thiếu vai trò của người cha trong gia đìnhhoặc trong việc giáo dục trẻ cũng gây khó khăn cho sự ổnđịnh hành vi và cảm xúc ở trẻ. Các thay đổi thường xuyênnhư dời nhà, đổi trường, thay người chăm sóc cũng khiếntrẻ bất an dẫn đến chống đối. Phụ huynh không nên quá lo lắng vì có những hành vi mang màu sắc “chống đối” là bình thường trong một số giai đoạn phát triển tâm lý của trẻTâm lý thần kinhSau 2 tuổi, trẻ có nhu cầu gia tăng vận động và khám pháthế giới xung quanh mạnh mẽ, hoặc tuổi dậy thì trẻ có nhucầu khẳng định bản thân nhưng đây cũng là thời điểm chamẹ thường lo ngại các nguy hiểm xảy ra cho trẻ nên đặtgiới hạn hoặc cấm đoán trẻ. Việc này tạo nên những cuộcchiến khiến hai bên đều mệt mỏi. Có trẻ rút lui nhưng có trẻvẫn cố gắng đạt được điều mình muốn, dẫn đến sự đối đầuvà sự leo thang của hành vi không vâng lời, chống đối.Ngoài ra, các tổn thương não và chấn thương sọ não có thểlà nguyên nhân làm trẻ hung hăng, dễ cáu gắt và dễ bị kíchthích. Phụ huynh cũng nên lưu ý việc đánh vào đầu hay vỗmạnh vào trán trẻ nhỏ có thể gây những hậu quả đáng tiếc.Bị “tẩy chay” hoặc làm “đại ca” trong lớp họcSáu năm đầu đời của trẻ quyết định rất nhiều đến sự hìnhthành và phát triển nhân cách của trẻ về sau. Giai đoạn nhàtrẻ - mẫu giáo giúp trẻ phát triển các kỹ năng xã hội nhưhợp tác, biết chia sẻ giúp đỡ bạn bè (thông qua hoạt độngnhóm - trò chơi đóng vai...). Từ đó, giúp trẻ đánh giá bảnthân dựa vào mối quan hệ với bạn bè và với cô giáo (đượcbạn chơi cùng, cô yêu thương, khen ngợi...).Ngược lại, nếu trẻ bị tẩy chay ở giai đoạn này sẽ dễ dàngkém tự tin, đánh giá thấp bản thân dẫn đến thái độ rút luihoặc có xu hướng dùng hành vi bạo lực để chống lại sự tẩychay của bạn bè.Còn nếu giáo viên tỏ ra dung thứ các hành vi hung hăng,gây hấn của trẻ, trẻ sẽ được nước lấn tới. Ngoài ra, cũng cótrường hợp đáng tiếc khi giáo viên sử dụng các trẻ có hànhvi hung hăng làm người quản lý, “đại ca” trong lớp, vô tìnhkhuyến khích và củng cố trẻ thể hiện quyền lực bằng hànhvi sai trái của mình.Bên cạnh các nguyên nhân trên, không thể không nhắc đếnảnh hưởng của phim truyện với các hành vi bạo lực phổbiến trên truyền hình, trò chơi điện tử, phim siêu nhân đãtác động không ít vào trẻ...Con “quậy”, không chỉ cha mẹ khổNhiều trẻ rối loạn hành vi hướng ngoại bị dán nhãn “lì lợm,hư đốn, khó dạy” nên không được bạn bè cho chơi cùng.Trẻ cũng gặp khó khăn trong việc học do kém khả năng chúý; thiếu kiên nhẫn, tự tin, linh hoạt trong tư duy và lúngtúng, hấp tấp trước các tình huống giải quyết vấn đề.Rắc rối ở trẻ có thể gây thêm mâu thuẫn trong gia đình vìngười lớn thường đổ lỗi cho nhau! Khi cha mẹ nghi ngờhay nhận thấy trẻ có rối loạn hành vi hướng ngoại nên theodõi, đưa trẻ đến các bệnh viện, trung tâm tâm lý để thămkhám.Phụ huynh không nên quá lo lắng vì có những hành vimang màu sắc “chống đối” là bình thường trong một số giaiđoạn phát triển tâm lý của trẻ. Các nhà chuyên môn sẽ căncứ trên đặc điểm triệu chứng lâm sàng, tuổi của trẻ, thờigian, tần suất biểu hiện các rối loạn hành vi để xác định vấnđề, từ đó có phương thức điều trị thích hợp. (Theo Tuổi trẻ) ...