Khoa học trái đất lớp 6 - TRÁI ĐẤT

Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của Trái Đất, liên quan chặt chẽ với sự hình thành Hệ Mặt Trời.Vào thế kỉ XVIII, hai nhà khoa học Căng (Đức) và Laplat(Pháp), lần đầu tiên trong lịch sử đã đưa vào Thiênvăn học một quan niệm mới về sự hình thành Hệ Mặt Trời, trong đó có Trái Đất. Theo các ông, Hệ Mặt Trờiđược hình thành không phải do sức mạnh của Thượng đế mà do những quy luật của bản thân Vũ Trụ. Giảthuyết Căng – Laplatđã giải thích được cấu trúc cơ bản của Hệ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khoa học trái đất lớp 6 - TRÁI ĐẤTkhoahọctráiđấtlớp6TRÁIĐẤTI.HỌCTHUYẾTVỀSỰHÌNHTHÀNHTRÁIĐẤTCónhiềugiảthuyếtkhácnhauvềnguồngốccủaTráiĐất,liênquanchặtchẽvớisựhìnhthànhHệMặtTrời.VàothếkỉXVIII,hainhàkhoahọcCăng(Đức)vàLaplat(Pháp),lầnđầutiêntronglịchsửđãđưavàoThiênvănhọcmộtquanniệmmớivềsựhìnhthànhHệMặtTrời,trongđócóTráiĐất.Theocácông,HệMặtTrờiđượchìnhthànhkhôngphảidosứcmạnhcủaThượngđếmàdonhữngquyluậtcủabảnthânVũTrụ.GiảthuyếtCăng–LaplatđãgiảithíchđượccấutrúccơbảncủaHệMặtTrời,phùhợpvớitrìnhđộnhậnthứckhoahọccủathếkỉXVIII,nhưngcũngbộclộmộtsốsailầmcơbản,khôngphùhợpvớinhữngquyluậtVậtlí.Vớisựpháttriểncủakhoahọc,dầndầnconngườingàycàngcócáchnhìnđúngđắn,chínhxáchơnvềnguồngốcTráiĐất.VàonhữngnămgiữathếkỉXX,ÔttôXmit(nhàkhoahọcNga)vànhữngngườikếtụcôngđãđềramộtgiảthuyếtmới.Theogiảthuyếtnày,nhữnghànhtinhtrongHệMặtTrờiđượchìnhthànhtừmộtđámmâybụivàkhílạnh.MặtTrờisaukhihìnhthành,dichuyểntrongDảiNgânHà,điquađámmâybụivàkhí.DosứchấpdẫncủaVũTrụ,khívàbụichuyểnđộngquanhMặtTrờitheonhữngquỹđạohìnhelip.Trongquátrìnhchuyểnđộng,đámmâybụivàkhíđódầndầnngưngtụthànhcáchànhtinh.ĐasốcácnhàkhoahọcđãchấpnhậnquanđiểmcủaÔttôXmit.Tuynhiên,họcũngthấycầnphảinghiêncứuthêmmộtsốvấnđềvềquanhệgiữasựhìnhthànhcủacáchànhtinhvớinguồngốccủaMặtTrờivàcácthiênthểkháctrongVũTrụ…Ngàynay,vớinhữngtiếnbộvàpháttriểntronglĩnhvựcVậtlí,Thiênvăn…ngườitangàycàngcóthêmnhữngcăncứkhoahọcđểbổsungnhiềuvấnđềmới,giảithíchvềnguồngốcTráiĐất,cácthiênthểtrongHệMặtTrờivàtrongVũTrụmàcácgiảthuyếttrướcđâychưagiảiquyếtđược.II.CẤUTRÚCCỦATRÁIĐẤTNghiêncứusựthayđổicủasóngđịachấnlantruyềntronglòngTráiĐất,ngườitađãbiếtđượcTráiĐấtcócấutrúcgồmnhiềulớp.1.LớpvỏTráiĐấtVỏTráiĐấtcấutạochủyếubằngnhữngvậtchấtcứngrắn,độdàydaođộngtừ5km(ởđạidương)đến70km(ởlụcđịa).VỏTráiĐấtchỉchiếmkhoảng15%vềthểtíchvàkhoảng1%vềtrọnglượngcủaTráiĐấtnhưngcóvaitròrấtquantrọngđốivớithiênnhiênvàđờisốngconngười.Căncứvàosựkhácnhauvềthànhphầncấutạo,độdày…vỏTráiĐấtlạichiathànhhaikiểuchính:vỏlụcđịavàvỏđạidương.VỏTráiĐấtđượccấutạobởicáctầngđákhácnhau.Trêncùnglàtầngđátrầmtíchdocácvậtliệuvụn,nhỏbịnénchặttạothành.Tầngnàykhôngliêntụcvàcónơimỏngnơidày.Tầnggranitgồmcácloạiđánhẹtạonênnhưđágranitvàcácloạiđácótínhchấttươngtựnhưđágranit…đượchìnhthànhdovậtchấtnóngchảyởdướisâucủavỏTráiĐấtđôngđặclại.Lớpvỏlụcđịađượccấutạochủyếubằnggranit.Tầngbadangồmcácloạiđánặnghơnnhưđábadanvàcácloạiđácótínhchấttươngtựnhưđábadan…đượchìnhthànhdovậtchấtnóngchảyphuntràolênmặtđấtrồiđôngđặclại.Lớpvỏđạidươngcấutạochủyếubằngbadan.2.LớpMantiDướivỏTráiĐấtchotớiđộsâu2.900kmlàlớpManti(cònđượcgọilàbaoManti).Lớpnàygồmhaitầngchính.Càngvàosâu,nhiệtđộvàápsuấtcànglớnnêntrạngtháivậtchấtcủabaoManticósựthayđổi,quánhdẻoởtầngtrênvàrắnởtầngdưới.VỏTráiĐấtvàphầntrêncùngcủalớpManti(đếnđộsâukhoảng100km)vậtchấtởtrạngtháicứng,ngườitathườnggộpvàovàgọichunglàthạchquyển.Thạchquyểndichuyểntrênmộtlớpmềm,quánhdẻoquyểnmềmcủabaoManti,nhưcácmảngnổitrênmặtnước.QuyểnmềmcủabaoManticóýnghĩalớnđốivớivỏTráiĐất.Đâylànơitíchtụvàtiêuhaonguồnnănglượngbêntrong,sinhracáchoạtđộngkiếntạolàmthayđổicấutrúcbềmặtTráiĐấtnhưhìnhthànhnhữngdạngđịahìnhkhácnhau,cáchiệntượngđộngđất,núilửa…3.NhânTráiĐấtNhânTráiĐấtlàlớptrongcùng,dàykhoảng3470km.Ởđây,nhiệtđộvàápsuấtlớnhơnsovớicáclớpkhác.Từ2900kmđến5100kmlànhânngoài,nhiệtđộvàokhoảng5000oC,ápsuấttừ1,3triệuđến3,1triệuatm,vậtchấttồntạitrongtrạngtháilỏng.Từ5100kmđến6370kmlànhântrong,ápsuấttừ3triệuđến3,5triệuatm,vậtchấtởtrạngtháirắn.ThànhphầnvậtchấtchủyếucủanhânTráiĐấtlànhữngkimloạinặngnhưniken(Ni),sắt(Fe)nênnhânTráiĐấtcònđượcgọilànhânNife.IIITHUYẾTKIẾNTẠOMẢNGThuyếtkiếntạomảnghiệnnayđượcxâydựngtrêncơsởtiếpnối“Thuyếttrôilụcđịa”trướcđâycủanhàđịavậtlíngườiĐứcA.Vêghêne(1880–1930).Theo“Thuyếttrôilụcđịa”,TráiĐấtđãcólúclàmộtđạilụcduynhất;vềsau,vịgãyvỡvàtáchrathànhnhiềuphầnlụcđịa,quầnđảo…rồidichuyểntrôidạtthànhnhữngbộphậnriêngbiệt.A.VêghênexâydựnggiảthuyếtcủaôngdựatrênnhữngquansátvềsựănkhớpcủabờđôngcáclụcđịaBắcMĩ,NamMĩvớibờtâycủalụcđịaÁ–Âu,lụcđịaPhi…vềcácmặthìnhthái,địachấtvàditíchhoáthạch,nhưngchưacóđầyđủnhữngkếtquảnghiêncứumớiđểbổsunggiảthiếtcủaA.Vêghênevàxâydựngnên“Thuyếtkiếntạomảng”.Theothuyếtkiếntạomảng,nguyênnhâncủacáchiệntượngkiếntạo,độngđất,núilửa…làdohoạtđộngchuyểndịchmộtsốmảngkiếntạolớncủavỏTráiĐất.ThuyếtkiếntạomảngchorằngvỏTráiĐấttrongquátrìnhhìnhthànhđãbịgãyvỡ,táchrathànhnhữngmảngcứng,gọilàcácmảngkiếntạo.Thạchquyểnđượccấutạobởimộtsốmảngkiếntạonằmkềnhau.Cácmảngnàynhẹ,nổitrênlớpvậtchấtquánhdẻocủabaoMantivàdichuyểnmộtcáchchậmchạp.Đasốcácnhàkhoahọcchorằng,thạchquyểnđượccấutạobởi7mảnglớnvàmộtsốmảngnhỏ.Mỗimảngkiếntạonàythườnggồmcảphầnlụcđịavàphầnđáyđạidương,nhưngcómảngchỉcóphầnđạidươngnhưmảngTháiBìnhDương.Trongkhidichuyển,cácmảngkiếntạocóthểxôvàonhauhoặctáchxanhau…Khihaimảnglụcđịachuy ...