KHOÁNG SÉT - ( TIẾP THEO ) CHƯƠNG 3 KHOÁNG SÉT TRONG NHÓM ĐẤT ĐỎ VÀNG VÙNG ĐỐI NÚI

Nhóm đất đỏ vàng chiếm một diện tích lớn ở vùng đồi núi nước ta, phân bố rộng từ vùng đồi núi phía Bắc đến tận vùng cao nguyên Tây Nguyên trên độ cao từ 200-1000m. Chúng hình thành trên các loại đá mẹ rất khác nhau, song nói chung đều chịu ảnh hưởng của quá trình Ferralit hóa mạnh ( rửa trôi cation kiềm+ kiềm thổ cùng axit silisic và tích lũy tương đối sắt nhôm) do địa hình cao dốc và khí hậu nhiệt đới nóng ẩm chi phối . Đây là nhóm đất được các nhà thổ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHOÁNG SÉT - ( TIẾP THEO ) CHƯƠNG 3 KHOÁNG SÉT TRONG NHÓM ĐẤT ĐỎ VÀNG VÙNG ĐỐI NÚI Ch−¬ng III Kho¸ng sÐt trong nhãm ®Êt ®á vµng vïng ®åi nói Nhãm ®Êt ®á vµng chiÕm mét diÖn tÝch lín ë vïng ®åi nói n−íc ta, ph©n bè réng tõ vïng®åi nói phÝa B¾c ®Õn tËn vïng cao nguyªn T©y Nguyªn trªn ®é cao tõ 200-1000 m. Chóng h×nhthµnh trªn c¸c lo¹i ®¸ mÑ rÊt kh¸c nhau, song nãi chung ®Òu chÞu ¶nh h−ëng cña qu¸ tr×nhFerralit ho¸ m¹nh (röa tr«i cation kiÒm + kiÒm thæ cïng axit silicic vµ tÝch luü t−¬ng ®èi s¾tnh«m) do ®Þa h×nh cao dèc vµ khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm chi phèi. §©y lµ nhãm ®Êt ®−îc c¸c nhµthæ nh−ìng n−íc ngoµi (G«cbonop 1965; Pagel 1962; Fridland 1973) còng nh− nh÷ng nhµ thænh−ìng ViÖt Nam ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ ph¸t sinh, tÝnh chÊt vËt lý, ho¸ häc, sinh häc ®Êt kh¸ kü.Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ ®Òu ®i ®Õn thèng nhÊt r»ng nhãm ®Êt ®á vµng vïng ®åinói ®Æc tr−ng cho líp vá phong ho¸ Ferralit ®iÓn h×nh cña vïng nhiÖt ®íi nãng Èm; tÝnh chÊt lý,ho¸ häc hay ®é ph× ®Êt nãi chung phô thuéc s©u s¾c vµo thµnh phÇn ®¸ mÑ, møc ®é phong ho¸ ®¸mÑ vµ møc ®é Ferralit ho¸ cña ®Êt. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè lo¹i ®Êt ®ávµng (tõ 1-4 ë b¶ng 3) thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt ®Æc tÝnh chung vµ riªng cña c¸c lo¹i ®Êt trong nhãmnµy. XÐt vÒ thµnh phÇn kho¸ng sÐt cña ®Êt, mét chØ tiªu mµ ®· ®−îc c¸c nhµ thæ nh−ìng kh¼ng®Þnh lµ rÊt quan träng ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ líp vá phong ho¸ thæ nh−ìng còng nh− ®é ph× cña®Êt, nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu b−íc ®Çu cña Fridland (1973); TrÇn Kh¶i - NguyÔn Vy (1969) chothÊy r»ng kho¸ng sÐt Kalinit chiÕm −u thÕ trong nhãm ®Êt nµy. ChÝnh v× vËy khi nªu ®Æc ®iÓmcña qu¸ tr×nh Ferralit ë ®Êt ®åi nói n−íc ta, Cao Liªm (1969) ®· ®−a chØ tiªu kho¸ng sÐt kaolinitlµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh nµy. §Ó nghiªn cøu tiÕp vÊn ®Ò kho¸ng sÐt cña nhãm ®Êt nµy, chóng t«i ®· chän mét sè lo¹i ®Êt®¹i diÖn cho nh÷ng lo¹i ®¸ mÑ ®iÓn h×nh t¹o thµnh c¸c lo¹i ®Êt Ferralit chñ yÕu cña n−íc ta ®ång thêicòng cã sù kh¸c nhau vÒ møc ®é phong ho¸, vÒ thµnh phÇn kho¸ng vËt vµ vÒ tÝnh chÊt ®Êt. - §Êt ®á n©u ph¸t triÓn trªn ®¸ Bazan - §Êt vµng ®á trªn ®¸ Granit - §Êt ®á vµng trªn ®¸ phiÕn sÐt vµ phiÕn Mica.I. §Êt ®á n©u trªn ®¸ Bazan Lo¹i ®Êt nµy tËp trung nhiÒu nhÊt ë vïng cao nguyªn T©y Nguyªn Gialai-Kontum; §¾cL¾c; L©m §ång; ë tØnh S«ng BÐ; §ång Nai; mét Ýt ë B×nh TrÞ Thiªn vµ Phó Quú- NghÖ TÜnh víidiÖn tÝch kho¶ng gÇn 2 triÖu ha (NguyÔn Vy- §ç §×nh ThuËn 1977). Theo tµi liÖu kh¶o s¸t vµnghiªn cøu cña liªn ®oµn ®Þa chÊt ViÖt Nam (1979) th× Bazan ë ViÖt Nam lµ s¶n phÈm cña ho¹t®éng nói löa phun trµo c¸ch ®©y mÊy chôc v¹n n¨m qua 4 giai ®o¹n: Neogien; Pleistoxen sím;Pleistoxen gi÷a vµ muén; Holoxen. Bazan phun trµo ë tuæi Neogen vµ Pleistoxen sím gäi lµBazan cæ, ë tuæi Pleistoxen gi÷a vµ muén vµ Holoxen gäi lµ Bazan trÎ. C¸c Bazan cæ ®−îc trµo ratheo c¸c khe nøt, ®øt g·y kÐo dµi vµ phñ trµn c¸c bÒ mÆt san b»ng vµ thung lòng cæ réng lín(S«ng BÐ, Ph−íc Long, Di Linh, B¶o Léc, Lª Thanh, Kon-Hanïng, VÜnh Linh, Gio Linh,...).Bazan trÎ ®−îc phun ra theo c¸c häng nói löa ®iÓn h×nh (Plªycu, Bu«n Mª Thuét, Xu©n Léc, CånTiªn, Phñ Quú, Cï lao RÐ, Hoµng Sa,...). PhÇn lín diÖn tÝch ®Êt ®á n©u trªn Bazan cã ®Þa h×nh caonguyªn kh¸ b»ng ph¼ng hoÆc l−în sãng; ®¸ mÑ Bazan dÔ phong ho¸ cho tÇng ®Êt dµy ®ång nhÊttõ vµi mÐt ®Õn vµi tr¨m mÐt (Cao Liªm 1975), thµnh phÇn c¬ giíi kh¸ nÆng, cÊp h¹t sÐt 70-80%(b¶ng 3). Do ®Þa h×nh kh¸ cao 200-1000 m so víi mÆt biÓn nªn ®Êt cã qu¸ tr×nh Ferralit ho¸ ®iÓnh×nh (b¶ng 3).Tû lÖ SiO2 < 2 pH = 4,2 - 4,4. R2O3§Æc ®iÓm nµy ®· ¶nh h−ëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ tån t¹i kho¸ng sÐt trong ®Êt nµy rÊt râ. Chóngt«i ®· x¸c ®Þnh kho¸ng sÐt cña mét sè mÉu ®Êt ®á n©u trªn Bazan cña vïng cao nguyªn T©yNguyªn (vïng cã diÖn tÝch ®Êt nµy lín h¬n c¶) vµ thu ®−îc kÕt qu¶ sau: - B»ng ph−¬ng ph¸p nhiÖt sai (DTA): c¸c ®−êng nhiÖt sai cña mét sè mÉu ®Êt lÊy t¹iPlªycu, Kontum, Bu«n Mª Thuét ®Òu cho hiÖu øng thu nhiÖt 550-560°C vµ hiÖu øng to¶ nhiÖt900-940°, ®Æc tr−ng cña Kaolinit rÊt s©u vµ nhän (h×nh 5). Ph©n tÝch nhiÖt sai theo c¸c tÇng ®Êtcña mét phÉu diÖn (0-120 cm) chóng t«i còng thu ®−îc hiÖu øng nhiÖt cña Kaolinit rÊt ®Æc tr−ng(h×nh 6), chøng tá Kaolinit chiÕm −u thÕ kh«ng chØ trªn líp mÆt mµ cßn ë suèt tÇng phÉu diÖn®Êt. Ngoµi ra, trªn hÇu hÕt c¸c ®−êng DTA chóng t«i cßn thÊy hiÖu øng nhiÖt 300-340°C cñaG¬tit. VËy trong cÊp h¹t sÐt cña ®Êt cßn cã hµm l−îng kho¸ng vËt thø sinh cã ®é ph©n t¸n cao®¸ng kÓ. Trªn ®−êng TG (Thermogravimet) biÓu thÞ sù gi¶m träng l−îng n−íc trong kho¸ng sÐttheo nhiÖt ®é nung mÉu cña c¸c tÇng ®Êt chóng t«i thu ®−îc kÕt qu¶ theo b¶ng 5, thÊy r»ng tû lÖ% gi¶m träng l−îng n−íc ë c¸c kho¸ng sÐt 2 líp cña Kaolinit kh¸ lín tõ 6-8%.B¶ng 3: Thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè lo¹i ®Êt ViÖt Nam (d¸n b¶ng ngang vµo trang nµ ...