KHOÁNG SÉT - ( TIẾP THEO ) CHƯƠNG 4 KHOÁNG SÉT TRONG NHÓM ĐẤT ĐEN NHIỆT ĐỚI VÙNG ĐỒI NÚI

Nhóm đất đen nhiệt đới bao gồm các loại đất đen, nâu đen, xám đen hình thành trên sản phẩm đọng Cacbonat thuộc các thung lũng vùng núi đá với Sơn la, Hà Nam Ninh, Hà Sơn Bình, Hà Tuyên, dãy Trường Sơn; trên sản phẩm rửa trồi lắng đọng của bazzan hoặc Tuff bazan thuộc các thung lũng thấp của cao nguyên Tây nguyên và tên đá siêu Bazo Secpentimit vùng núi Nưa Thanh Hóa....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHOÁNG SÉT - ( TIẾP THEO ) CHƯƠNG 4 KHOÁNG SÉT TRONG NHÓM ĐẤT ĐEN NHIỆT ĐỚI VÙNG ĐỒI NÚI Ch−¬ng 4 Kho¸ng sÐt trong nhãm ®Êt ®en nhiÖt ®íi vïng ®åi nói Nhãm ®Êt ®en nhiÖt ®íi bao gåm c¸c lo¹i ®Êt ®en, x¸m ®en, n©u ®en h×nh thµnh trªn s¶nphÈm ®äng Cacbonat thuéc c¸c thung lòng vïng nói ®¸ v«i S¬n La, Hµ nam ninh, Hµ S¬n B×nh,Hµ tuyªn, d·y Tr−êng s¬n; trªn s¶n phÈm röa tr«i l¾ng ®äng cña Bazan hoÆc Tuff Bazan thuécc¸c thung lòng thÊp cña cao nguyªn T©y Nguyªn vµ trªn ®¸ siªu Baz¬ Secpentinit vïng nói N−a-Thanh Ho¸. Tuy nhãm ®Êt ®en ë ViÖt Nam chiÕm mét diÖn tÝch nhá so víi c¸c lo¹i ®Êt kh¸c songcã ý nghÜa quan träng trong ph¸t sinh häc vµ ph©n lo¹i ®Êt ViÖt Nam vµ cã ®é ph× v−ît h¼n lªntrªn ®Êt Ferralit ®á vµng (NguyÔn Vy - §ç §×nh ThuËn 1976). C¸c nhµ thæ nh−ìng nghiªn cøu®Êt ViÖt Nam ®Òu thèng nhÊt r»ng do thµnh phÇn ®¸ mÑ vµ s¶n phÈm tÝch ®äng lµ trung tÝnh hoÆckiÒm l¹i h×nh thµnh ë ®Þa h×nh thÊp kh«ng bÞ röa tr«i m¹nh nªn ®Êt cã ®é pH trung tÝnh ®Õn kiÒm(Fridland 1965, 1973; NguyÔn Vy - TrÇn Kh¶i 1969, 1976; Cao Liªm 1971, 1975). ChÝnh m«itr−êng pH nµy còng lµ nguyªn nh©n quan träng trong sù t¹o kho¸ng sÐt trong ®Êt. C¸c t¸c gi¶ trªn®Òu cho r»ng ®©y lµ lo¹i ®Êt duy nhÊt ë ViÖt Nam cã kho¸ng sÐt Montmenilonit, lµ lo¹i kho¸ngsÐt 3 líp th−êng thÊy ë ®Êt ®en ®ång cá vïng «n ®íi (Treonozen) hoÆc ®Êt ®en Vertisol thuéc lípvá phong ho¸ Magalit. Song theo chóng t«i, vÊn ®Ò nghiªn cøu thµnh phÇn kho¸ng sÐt trªn nh÷nglo¹i ®Êt ®en ®iÓn h×nh cña n−íc ta cÇn tiÕp tôc ®Ó cã nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn, ch¾c ch¾n. Tõ tr−íc®Õn nay, nh÷ng tµi liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu kho¸ng sÐt cña nhãm ®Êt nµy ®· ®−îc c«ng bè cßnqu¸ Ýt vµ c¸c t¸c gi¶ trªn ®a phÇn ®· nhËn ®Þnh dùa theo quy luËt lý thuyÕt vÒ sù h×nh thµnhkho¸ng sÐt cña nhãm ®Êt ®en nhiÖt ®íi. ChØ cã kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn ®Êt ®en ®äng Cacbonat ëMéc Ch©u- S¬n La cña NguyÔn Vy (1969) cho thÊy ®Êt cã kho¸ng sÐt Montmenilonit. Cßn b»ngph−¬ng ph¸p nhiÖt sai, Fridland (1973) chØ t×m thÊy ë ®Êt ®en trªn Tuff Bazan Phñ quú kho¸ngsÐt hçn hîp Illit - Montmenilonit vµ kho¸ng −u thÕ lµ Meta Haluzit. Ch−a cã mét kÕt qu¶ x¸c®Þnh kho¸ng sÐt trªn ®Êt ®en siªu Baz¬ Secpentinit ®−îc c«ng bè, lo¹i ®Êt mµ Fridland vµ CaoLiªm (1975), NguyÔn Vy - TrÇn Kh¶i (1976) ®· dùa vµo quy luËt ph¸t sinh vµ tÝnh chÊt ®Êt ph¸n®o¸n r»ng cã kho¸ng sÐt Montmenilonit ®iÓn h×nh h¬n c¶. Ngoµi ra c¸c t¸c gi¶ cßn nhËn thÊytrong ®Êt ®en xuÊt hiÖn c¶ kho¸ng sÐt Hydromica, Kaolinit chøng tá Ýt nhiÒu trong ®Êt cã qu¸tr×nh Ferralit nªn ®· thèng nhÊt víi Fridland r»ng ë ViÖt Nam lo¹i ®Êt ®en nµy thuéc líp váphong ho¸ Magalit - Ferralit. §Ó tiÕp tôc nghiªn cøu kho¸ng sÐt cña nhãm ®Êt nµy, chóng t«i ®· tiÕn hµnh trªn 3 lo¹i®Êt phæ biÕn vµ ®Æc tr−ng ë vïng ®åi nói n−íc ta lµ: - §Êt ®en trªn s¶n phÈm ®äng Cabonat thuéc thung lòng Hoa - Méc Ch©u - S¬n La. - §Êt ®en trªn s¶n phÈm tÝch ®äng ®¸ Bazan vïng cao nguyªn T©y Nguyªn. - §Êt ®en trªn ®¸ siªu Baz¬ Secpentinit cña nói N−a - N«ng Cèng - Thanh Ho¸.1. §Êt ®en trªn s¶n phÈm ®äng Cabonat Lo¹i ®Êt nµy chiÕm diÖn tÝch nhiÒu h¬n c¶ trong nhãm ®Êt ®en. Chóng ®−îc h×nh thµnh t¹ic¸c thung lòng thÊp, b»ng ph¼ng, kh«ng tho¸t n−íc cña vïng nói ®¸ v«i, tËp trung chñ yÕu ë c¸ctØnh miÒn nói phÝa B¾c. Canxi cña c¸c nói ®¸ v«i xung quanh röa tr«i xuèng tÝch ®äng l¹i thµnhlíp Cacbonat canxi kh¸ dµy. §Êt h×nh thµnh th−êng tÝch luü nhiÒu Canxi, Magie vµ mïn do cã ®éph× kh¸ (b¶ng 3), ®ång thêi ¶nh h−ëng ®Æc biÖt ®Õn sù t¹o kho¸ng sÐt, kÕt qu¶ x¸c ®Þnh kho¸ngsÐt ë lo¹i ®Êt nµy nh− sau: - Trªn ®−êng DTA cña c¸c líp ®Êt phÉu diÖn tõ 0-120 cm (h×nh 13) cho chóng t«i nhËnbiÕt ®−îc sù cã mÆt cña kho¸ng Illit vµ Montmenilonit, t¹i hiÖu øng thu nhiÖt ë 100-140°C biÓuhiÖn sù bèc h¬i n−íc hÊp thu cña chóng vµ hiÖu øng to¶ nhiÖt 950°C cña Montmenilonit, t¹i ®©ykho¸ng nµy bÞ ph¸ huû ®Ó t¹o kho¸ng míi (Jasmund 1955; Bosler vµ Stake 1970). HiÖu øng thunhiÖt t¹i 880-890°C lµ hiÖu øng thu nhiÖt thø 2 cña Montmenilonit còng kh¸ râ (t¹i ®ã kho¸ng sÐtbÞ mÊt ion OH). Kho¸ng sÐt Kaolinit víi hiÖu øng 550-560°C xuÊt hiÖn ë 2 líp ®Êt ®Çu xong rÊtyÕu. T¹i c¸c tÇng ®Êt d−íi, ë kho¶ng nhiÖt ®é nµy, chóng t«i thÊy xuÊt hiÖn hiÖu øng 520-530°Ccña kho¸ng SiO2 13: DTA - §Êt ®en ®äng Cacbonat H.14: DTA - §Êt ®en trªn SecpentinH. - Trªn ®−êng ph©n tÝch nhiÖt TG cña c¸c tÇng ®Êt, chóng t«i còng thu ®−îc kÕt qu¶ lµ sùcã mÆt cña kho¸ng sÐt 3 líp kh¸ râ qua tû lÖ % träng l−îng n−íc gi¶m cña kho¸ng 3 líp (0-250°C) kh¸ lín lµ 8%, trong khi ®ã cña kho¸ng sÐt 2 líp (420-560°C) chØ chiÕm cã 3,43% (b¶ng9). Còng tõ ®−êng TG cho chóng t«i nhËn biÕt ë ®Êt nµy hµm l−îng chÊt h÷u c¬ ë líp mÆt rÊt caovµ gi¶m dÇn theo chiÒu phÉu diÖn, vÝ dô tõ 0-1000°C cña líp mÆt träng l−îng gi¶m 19,4% xuèng®Õn d−íi cïng chØ cßn 16%. B¶ng 9: Ph©n tÝch nhiÖt (TG): Träng l−îng n−íc g ...