KHOÁNG SÉT - ( TIẾP THEO ) CHƯƠNG 5 TÌNH HÌNH KHOÁNG SÉT TRONG NHÓM ĐẤT PHÙ SA

Các loại đất phù sa có diện tích khá lớn và có tầm quan trọng đặc biệt đối với sản xuất nông nghiệp, nhất là cây lương thực thực phẩm của nước ta. Chúng được hình thành chủ yếu bởi phù sa bồi tụ của các con sông và tạo nên các vùng đồng bằng sông Hồng ở phía Bắc và vùng đồng bằng sông Cửu Long ở phía Nam. Do đất được bồi đắp bởi nguồn phù sa sông rất khắc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHOÁNG SÉT - ( TIẾP THEO ) CHƯƠNG 5 TÌNH HÌNH KHOÁNG SÉT TRONG NHÓM ĐẤT PHÙ SA Ch−¬ng 5 TÝnh h×nh kho¸ng sÐt trong nhãm ®Êt phï sa C¸c lo¹i ®Êt phï sa cã diÖn tÝch kh¸ lín vµ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi s¶n xuÊtn«ng nghiÖp, nhÊt lµ c©y l−¬ng thùc thùc phÈm cña n−íc ta. Chóng ®−îc h×nh thµnh chñ yÕu bëiphï sa båi tô cña c¸c con s«ng vµ t¹o nªn c¸c vïng ®ång b»ng réng, kh¸ b»ng ph¼ng ë c¶ 3 miÒnB¾c - Trung - Nam, trong ®ã quan träng lµ vïng ®ång b»ng s«ng Hång ë phÝa B¾c vµ vïng ®ångb»ng s«ng Cöu Long ë phÝa Nam. Do ®Êt d−îc båi ®¾p bëi nguån phï sa s«ng rÊt kh¸c nhau,phÇn lín c¸c ®ång b»ng hoÆc n»m trªn nh÷ng vïng biÓn cò, hoÆc lµ ë vïng cöa s«ng tiÕp gi¸p víibiÓn, chÞu ¶nh h−ëng cña n−íc mÆn, vµ ®Æc biÖt hÇu hÕt ®Êt ®· cã lÞch sö canh t¸c kh¸ l©u nªn®Õn nay ®Êt phï sa ®· bao gåm kh¸ nhiÒu lo¹i cã ®é ph×, tÝnh chÊt lý ho¸ häc rÊt kh¸c nhau còngnh− cã hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ n«ng nghiÖp ®Æc tr−ng (b¶ng 11, 12). Chóng t«i xin giíi thiÖu métsè tÝnh chÊt lý ho¸ häc cña mét sè lo¹i ®Êt chÝnh cña nhãm ®Êt nµy khi nghiªn cøu thµnh phÇnkho¸ng sÐt cña nhãm ®Êt nµy. C¸c t¸c gi¶ tr−íc (Fridland 1973; NguyÔn Vy - TrÇn Kh¶i 1978)nhËn thÊy r»ng trong ®Êt phï sa ®Æc biÖt chøa nhiÒu kho¸ng sÐt Mica: Hydromica, Illit, hoÆcVecmiculit. Theo NguyÔn Vy - TrÇn Kh¶i th× sù cã mÆt cña Hydromica trong c¸c lo¹i ®Êt vïng®ång B¾c ViÖt Nam lµ mét ®Æc ®iÓm vÒ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®Êt vµ sù cã mÆt cña Kaolinitvµ Vecmiculit ë vïng ®ång b»ng cho ta thÊy trong ®Êt ViÖt Nam cã 2 qu¸ tr×nh chuyÓn biÕnkho¸ng sÐt tõ 2 lo¹i Mica ... . §Ó bæ sung thªm tµi liÖu vÒ diÔn biÕn kho¸ng sÐt cña nhãm ®Êtnµy do c¸c xu h−íng diÔn biÕn ®Êt kh¸c nhau nh−: b¹c mµu ho¸, gl©y ho¸, h×nh thµnh tÇng loanglæ ®Õn kÕt von yÕu, bÞ mÆn do n−íc biÓn... chóng t«i ®· tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kho¸ng sÐt cña c¸clo¹i ®Êt phï sa thuéc 2 vïng ®ång b»ng lín nhÊt cña n−íc ta. C¸c lo¹i ®Êt phï sa s«ng, chóng t«ilÊy mÉu ®Êt cña vïng ®ång b»ng s«ng Hång, vïng ®Êt phï sa h×nh thµnh tõ l©u ®êi cã tiÓu ®Þah×nh, chÕ ®é n−íc ®a d¹ng còng nh− lÞch sö canh t¸c trªn d−íi 4000 n¨m, ®Õn nay ®· h×nh thµnhnªn nh÷ng ®Êt phï sa kh¸c h¼n nhau; lo¹i ®Êt phï sa mÆn ven biÓn chóng t«i lÊy mÉu cña vïng®ång b»ng T©y Nam Bé cßn mang tÝnh chÊt h×nh thµnh ®Êt tù nhiªn nhiÒu h¬n.I. C¸c lo¹i ®Êt phï sa vïng ®ång b»ng s«ng Hång VÒ mÆt nguån gèc h×nh thµnh th× ®Êt phï sa vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®iÓn h×nh thuécvá phong ho¸ tÝch tô Sialit (Fridland 1973), phÇn lín diÖn tÝch lµ líp trÇm tÝch ®Ö tø phñ lªn trªnnÒn trÇm tÝch ®Ö tam víi bÒ dµy cã n¬i tíi hµng tr¨m mÐt (Cao Liªm 1985). Nguån phï sa båi tôchñ yÕu ë ®©y lµ cña s«ng Hång, con s«ng lín nhÊt ë phÝa B¾c n−íc ta, víi l−u l−îng n−íc vµomïa m−a lµ 1200 m3/ gi©y, l−îng phï sa trong 1 m3 n−íc tíi 1,8 kg, chÊt l−îng phï sa rÊt tèt, baogåm nhiÒu kho¸ng vËt nguyªn sinh vµ thø sinh víi hµm l−îng chÊt dinh d−ìng cao, cÊp h¹t phïsa c¸t, lim«n, sÐt c©n ®èi. ChÊt l−îng phï sa ®· ¶nh h−ëng lín ®Õn tÝnh chÊt ®Êt phï sa, ®−îc hÇuhÕt c¸c nhµ thæ nh−ìng ViÖt Nam ®· cã c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Êt nµy (TrÇn Kh¶i - NguyÔnVy 1976; Cao Liªm 1983-1985; Vò Cao Th¸i 1979...) c«ng nhËn r»ng ®©y lµ lo¹i ®Êt phï sa tètnhÊt trong c¸c lo¹i ®Êt phï sa cña n−íc ta; ph¶n øng ®Êt trung tÝnh ®Õn Ýt chua; mïn ®¹m kh¸,giµu l©n tæng sè vµ dÔ tiªu, ®Æc biÖt giµu kali; DTHT kh¸ (b¶ng 11). Tuy nhiªn do thuû chÕ s«ng Hång rÊt thÊt th−êng, hay g©y lò lôt nªn tõ l©u (thÕ kû 14)«ng cha ta ®· x©y dùng mét hÖ thèng ®ª ®iÒu chèng thiªn tai, còng tõ ®ã sù båi tô phï sa bÞ h¹nchÕ, t¹o cho ®ång b»ng s«ng Hång tr¹ng th¸i båi ®¾p dë dang víi tiÓu ®Þa h×nh phøc t¹p, chç caochç thÊp chªnh nhau hµnh vµi mÐt, ¶nh h−ëng ®Õn chÕ ®é n−íc râ rÖt (Cao Liªm 1985). Ngµy nay®i trªn vïng ®Êt phï sa vïng ®ång b»ng s«ng Hång, chóng t«i nhËn thÊy rÊt râ c¸c xu h−íng diÔnbiÕn ®Êt rÊt kh¸c nhau: §Êt vÉn ®−îc båi phï sa th−êng xuyªn ë ngoµi ®ª hoÆc ë gÇn ®ª, thØnh tho¶ng cã hiÖn t−îng vì ®ª, t−íi n−íc phï sa th× vÉn gi÷ mµu n©u t−¬i, phÉu diÖn ®ång nhÊt kh«ng loang læ, kh«ng gl©y, ®é ph× cao; ®Êt xa ®ª cã ®Þa h×nh cao, tho¸t n−íc, bÞ xíi x¸o nhiÒu do trång mµu th× mµu ®Êt nh¹t dÇn, tÇng tÝch tô phÝa d−íi cã mµu loang læ ®Õn kÕt ion yÕu, ®é ph× gi¶m h¼n; ®Êt xa ®ª cã ®Þa h×nh thÊp, chuyªn trång lóa n−íc, ngËp óng n−íc liªn tôc th× phÝa d−íi xuÊt hÖn tÇng gl©y dÎo qu¸nh, x¸m xanh bÝ n−íc. B¶ng 11: Mét sè tÝnh chÊt vµ thµnh phÇn hãa häc cña c¸c lo¹i ®Êt phï sa TÇng ®Êt pH Mïn Dung tÝch hÊp thu T Kali Lo¹i ®Êt ldl/100g (cm) (KCl) (%) T sÐt T ®Êt K2O Kali trao ®æi (%) mg / K2O §Êt phï sa trÎ 0 – 20 6,7 2,35 25,50 13,32 2,25 12,97s«ng Hång kh«ng 20 - 30 6,4 ...