Không có sốt rét ác tính, không có tử vong

Đối với công tác phòng, chống bệnh sốt rét; thời gian qua các địa phương trong cả nước đã phấn đấu giảm số bệnh nhân sốt rét hàng năm nhưng tình hình sốt rét ác tính và tử vong do sốt rét vẫn còn là vấn đề đáng quan tâm. Để thực hiện được mục tiêu giảm tử vong do sốt rét một cách bềnvững, cần thực hiện khẩu hiệu hành động "Không có sốt rét ác tính, không có tử vong". ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Không có sốt rét ác tính, không có tử vong Không có sốt rét ác tính, không có tử vong Cấp màn tẩm hóa chất cho người dân phòng chống bệnh sốt rét. Ảnh: G.Lai Đối với công tác phòng, chống bệnh sốt rét; thời gian qua các địaphương trong cả nước đã phấn đấu giảm số bệnh nhân sốt rét hàng nămnhưng tình hình sốt rét ác tính và tử vong do sốt rét vẫn còn là vấn đề đángquan tâm. Để thực hiện được mục tiêu giảm tử vong do sốt rét một cách bềnvững, cần thực hiện khẩu hiệu hành động Không có sốt rét ác tính, không cótử vong. Tình hình sốt rét ác tính và tử vong Trong những năm gần đây, số bệnh nhân sốt rét ác tính, tử vong của cảnước nói chung và khu vực miền Trung - Tây Nguyên nói riêng đã giảm đáng kểnhưng chưa được bền vững. Trọng điểm sốt rét của cả nước là khu vực miềnTrung - Tây Nguyên; trong năm 2009 có 22.331 người mắc sốt rét với 113 bệnhnhân sốt rét ác tính làm cho 16 trường hợp tử vong. Tỷ lệ tử vong trên số ngườimắc sốt rét chiếm 0,072%; phản ánh mạng lưới y tế cơ sở ở tuyến đầu đã có nhiềunỗ lực cố gắng trong việc phát hiện, điều trị bệnh. Tuy vậy, số tử vong trên sốbệnh nhân sốt rét ác tính chiếm 14,16%; phần lớn số bệnh nhân này đến cơ sở y tếquá muộn và thường chết trước 24 giờ khi vào bệnh viện. Sốt rét ác tính là một thể nguy kịch của bệnh sốt rét do bị nhiễm ký sinhtrùng sốt rét chủng loại Plasmodium falciparum, bệnh lý gây ra do rối loạn huyếtđộng, làm tắc nghẽn hệ thống vi tuần hoàn phủ tạng, nhất là não. Bệnh cũng gâytổn thương ở nhiều phủ tạng khác ngoài não như gan, lách, thận, tim, phổi... chủyếu do giảm sự cung cấp máu và gây thiếu oxygen ở các tổ chức, tế bào. Bệnhcảnh lâm sàng của sốt rét ác tính rất đa dạng và có nhiều thể bệnh khác nhau, phổbiến nhất là sốt rét ác tính thể não, thường chiếm tỷ lệ 85%. Tỷ lệ sốt rét ác tínhtrong tổng số bệnh nhân sốt rét được gọi là tỷ lệ chuyển đổi. Tỷ lệ này thay đổi tùytheo quần thể người dân bị mắc bệnh sốt rét đã có miễn dịch sốt rét một phần haychưa, được phát hiện, điều trị sớm hay muộn. Sốt rét ác tính là thể bệnh nguy kịchcó tỷ lệ tử vong cao tùy thuộc vào thể sốt rét ác tính mắc phải, cơ địa của bệnhnhân và sự can thiệp điều trị kịp thời sớm hay chậm. Chẩn đoán xác định sốt rét ác tính được căn cứ vào việc hỏi tiền sử để ghinhận các yếu tố như sống trong vùng sốt rét hoặc qua lại vùng sốt rét, có tiền sửsốt rét; các thuốc sốt rét đã sử dụng; lượng nước tiểu trong 8-12 giờ gần đây; cótiền sử co giật; có truyền máu; có thai hay không nếu là phụ nữ; có tiền sử đáihuyết cầu tố (thiếu G6PD). Khai thác các triệu chứng lâm sàng như đo nhiệt độ,mạch, huyết áp, nhịp thở; cân nặng (ở trẻ em ước tính cân nặng theo tuổi nếukhông có cân); rối loạn ý thức và mức độ hôn mê (theo thang điểm Glasgow vớingười lớn và Blantyre với trẻ em); tình trạng thiếu máu; soi đáy mắt nếu có thể.Thực hiện các xét nghiệm máu tìm ký sinh trùng sốt rét và theo dõi mật độ ký sinhtrùng nhiều lần, nơi không có kính hiển vi thì sử dụng test chẩn đoán nhanh; địnhlượng hemoglobin, hematocrite, nhóm máu, công thức máu, glucose máu,creatinin, bilirubin, SGOT và SGPT hoặc các xét nghiệm cần thiết khác nếu cóđiều kiện. Nếu bệnh nhân hôn mê, cần chọc dò tủy sống để chẩn đoán phân biệtsốt rét ác tính thể não với các nguyên nhân gây hôn mê khác như viêm não vàviêm màng não, nhất là ở trẻ em. Đo điện tâm đồ và chụp Xquang phổi nếu cầnchỉ định. Các triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm làm căn cứ để chẩn đoán xác địnhbệnh nhân sốt rét ác tính như dấu hiệu biểu hiện, cách nhận biết và kết quả xétnghiệm với các nội dung về rối loạn ý thức, hôn mê, thiếu máu nặng, suy thận cấp,vàng da, sốc, phù phổi cấp hoặc hội chứng suy hô hấp cấp, hạ đường huyết, đáihuyết cầu tố, xuất huyết, toan chuyển hóa, mật độ Plasmodium falciparum. Sốt rétác tính ở trẻ em thường biểu hiện triệu chứng thiếu máu, hôn mê, co giật, hạđường huyết, toan chuyển hóa. Sốt rét ác tính ở phụ nữ có thai thường biểu hiệntriệu chứng hạ đường huyết, xảy ra sau khi điều trị bằng thuốc quinin; ngoài ratình trạng thiếu máu, hậu quả sảy thai, đẻ non, nhiễm trùng hậu sản sau sảy thaihoặc đẻ non cũng được ghi nhận. Trong chẩn đoán phân biệt sốt rét ác tính, ngoài triệu chứng hôn mê, vàngda, vàng mắt cần phân biệt với các bệnh khác; nên chẩn đoán phân biệt với sốcnhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết, sốt mò; suy hô hấp cấp do các nguyên nhânkhác... Đề xuất khẩu hiệuKhông có sốt rét ác tính,không có tử vong Chú ý dấu hiệu dự báo và chẩn đoán xác định sốt rét ác tính Dấu hiệu dự báo sốt rét ác tính thể hiện triệu chứng rối loạn ý thức nhẹ thoáng qua như Giảm tử vong sốt rét là li bì, cuồng sảng, vật vã...; r ...