Khu di tích đền thờ Ỷ Lan Nguyên phi tại huyện Gia Lâm, Hà Nội

Vượt qua 18km từ Hà Nội, qua cầu Chương Dương theo Quốc lộ 5 du khách sẽ tới tham quan cảnh đẹp của đền, chùa thờ Đức Quốc Mẫu Ỷ Lan Nguyên phi ở xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Ỷ Lan Nguyên phi là một trong những danh nhân có tài trị nước xuất chúng của dân tộc ở thế kỷ XI.Ngay từ Quốc lộ 5 theo biển chỉ dẫn đi vào khu di tích, từ xa du khách đã nhìn thấy tấm biển ghi dấu đền thờ Nguyên phi Ỷ Lan đã được xếp hạng. Qua...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khu di tích đền thờ Ỷ Lan Nguyên phi tại huyện Gia Lâm, Hà Nội Khu di tích đền thờ Ỷ Lan Nguyên phi tạihuyện Gia Lâm, Hà NộiVượt qua 18km từ Hà Nội, qua cầu Chương Dương theoQuốc lộ 5 du khách sẽ tới tham quan cảnh đẹp của đền, chùathờ Đức Quốc Mẫu Ỷ Lan Nguyên phi ở xã Dương Xá,huyện Gia Lâm, Hà Nội. Ỷ Lan Nguyên phi là một trongnhững danh nhân có tài trị nước xuất chúng của dân tộc ở thếkỷ XI.Ngay từ Quốc lộ 5 theo biển chỉ dẫn đi vào khu di tích, từ xadu khách đã nhìn thấy tấm biển ghi dấu đền thờ Nguyên phiỶ Lan đã được xếp hạng. Qua 2 cổng, du khách sẽ vào trongquần thể khu di tích đền thờ Nguyên phi Ỷ Lan gồm chùa,đền, điện, sơn trang nằm trong khuôn viên có sân, nhà thủyđình, cây xanh các loại rộng khoảng 3ha. Chùa và đền thờNguyên phi Ỷ Lan còn có tên gọi là chùa “Bà Tấm”, đền “BàTấm”, chùa Cả, đền Cả. Nằm ở phía tay trái, trước cửa đềnthờ Nguyên phi Ỷ Lan là đôi rồng chầu bằng đá phủ phục,với đường nét, chạm khắc hết sức tinh xảo. Qua các bậc xây,du khách đi vào trong đền. Đền được xây dựng từ cuối thế kỷXI, là nơi phụng thờ bà ngay chính trên quê hương Người.Đền có kiến trúc theo lối cung đình thời Lý, có 72 cửa, thuộcloại cổ nhất nước ta, cách không xa đền phía tay phải có chùamang tên: “Linh Nhân tư Phúc Tự” do chính Linh NhânHoàng Thái Hậu Ỷ Lan xây dựng cùng với hàng trăm ngôichùa khác, được khánh thành tháng 03 năm Ất Mùi (1115).Trong đền và chùa hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật quí vàhiếm. Nổi bật là đôi sư tử điêu khắc bằng đá, sư tử được tạctừ một khối đá lớn, cao 1,20m, rộng 1,36 m trong tư thế nằmphủ phục, đường nét đặc biệt mềm mại, tạo cho chúa sơn lâmmột vẻ đẹp vừa uyển chuyển vừa oai hùng mạnh mẽ. Các chitiết: đôi mắt to, lồi hẳn ra ngoài, ẩn dưới đôi lông mày rậm,mũi hở, hàm răng đều đặn, răng nanh to, nhọn và khỏe, nhấtlà chân mập. Có những móng cong sắc, quắp chặt, khiến chongười xem thấy rõ chúa sơn lâm tiềm ẩn sức mạnh phithường. Tuy nhiên bằng tài nghệ điêu khắc khéo léo, tuyệtvời, bằng cách sử dụng nhiều họa tiết đan móc, khi thì gợnnhỏ tựa lưng vào nhau thành đường viền quanh miệng, khithì to sù lên ở vai, khi lại xếp thành những bông hoa hé nở ởmóng và chân, khiến cho người xem có ấn tượng vật đangsống, vẫn thở nhịp nhàng.Khác với những con sư tử thường thấy điêu khắc ở các đìnhchùa, sư tử trong đền thờ Ỷ Lan đang vờn ngọc, đồng thờitrên trần được trổ chữ “vương” khẳng định vị trí chúa tểmuôn loài, bảo vệ báu vật của đất nước. Đây là 1 công trìnhnghệ thuật tuyệt tác, một hiện vật cổ quí và hiếm ở Việt Namvà còn cả ở khu vực Đông Nam Á. Trong cung còn 2 khámcổ thời Mạc hiện tìm thấy, các máng chạm trên khám nhưhoa lá, rồng phượng đều có giá trị về nghệ thuật kiến trúc vàđiêu khắc Việt Nam.Trong đền và chùa “Bà Tấm” còn có 1 thành bậc đá liền khốiđiêu khắc rồng, lân thời Lý đang chạy xuống, dài 1,30m, cao0,80m, nặng hàng chục tấn và nhóm tượng ba ông Tam thểngồi trên đầu 2 con sư tử cao 4m, tạc bằng đá khối rất tinhxảo, cũng là những hiện vật độc đáo đã trải qua gần 9 thế kỷ,còn lại đến hôm nay. Đáng chú ý trong đền có tượng Nguyênphi Ỷ Lan được tạc rất đẹp, khi bà là Nguyên phi cùng tượng6 vị “Cung nữ trong triều” (lục bộ), tương truyền là sáu bàgiữ 6 bộ trong triều đình giúp bà nhiếp chính. Đặc biệt còn cóđôi câu đối ở đền từ cổ xưa ghi rõ: Thập bát tứ, diệu phongthế tại tam truyền chiêu lệnh thục. Bách dư sở tự quán địa lưucổ trạch tối linh thanh (có nghĩa là: đời nhà Lý thứ ba kénđược người con gái đẹp, có đức có tài - trên đất nước ta cótrên một trăm nơi thờ nhưng đây chính là quê hương của bàđược lưu truyền, đến ngày nay và rất linh thiêng.Hiện nay, theo thống kê trên cả nước ta có 72 nơi lập đền thờbà, nhưng chùa và đền thờ Ỷ Lan được xây dựng ở DươngXá ngay chính trên quê hương bà. Qua nhiều lần trung tu, lầnlớn nhất là vào năm 1612, nhưng đến nay vẫn giữ được vẻnguyên sơ của nó với nét kiến trúc mang đậm dấu ấn văn hóanhà Lý, vừa mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc lại vừa mang giá trịnghệ thuật cao, thực sự là một công trình nghệ thuật độc đáo,quí hiếm của dân tộc. Với hệ thống truyền thuyết cùng cácđịa danh gắn bó với việc Ỷ Lan giúp vua Lý Thánh Tông vànhững di vật cổ của thời Lý hiện còn đã đưa khu di tích chùavà đền thờ bà Ỷ Lan ở Dương Xá trở thành trung tâm vănhóa nổi bật nhất, quan trọng nhất trong hệ thống di tích,tưởng niệm Nguyên phi Ỷ Lan. Nơi đây không chỉ thờ phụngmột danh nhân lịch sử văn hóa nổi tiếng của cả nước mà cònlà điểm di tích cách mạng rất đáng trân trọng của dân tộc.Trong thời gian tiền khởi nghĩa, đây là nơi được đón cácđồng chí Trung ương và Xứ ủy Bắc kỳ như: Hoàng Văn Thụ,Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, VănTiến Dũng v.v... đi về hoạt động.Hàng năm cứ vào dịp từ 19 đến 21 tháng 2 âm lịch, du kháchthập phương lại hành hương về Dương Xá tham dự lễ hộitruyền thống kỷ niệm ngày Nguyên phi Ỷ Lan đăng quang vàngày 24, 25 t ...