Kiến thức lớp 10 Ca dao Việt Nam –bình giảng bài đêm qua tát nước đầu đình

“Tát nước đầu đình” còn được nhiều người gọi là “Bài ca xin áo”. Là bài ca tỏ tình, là tiếng hát giao duyên của anh trai cày sau luỹ tre xanh thuở nào.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến thức lớp 10 Ca dao Việt Nam –bình giảng bài đêm qua tát nước đầu đìnhKiến thức lớp 10Ca dao Việt Nam –phần6 BÌNH GIẢNG BÀI CA DAO ĐÊM QUA TÁT NƯỚC ĐẦU ĐÌNH“Tát nước đầu đình” còn được nhiều người gọi là “Bài ca xin áo”.Là bài ca tỏ tình, là tiếng hát giao duyên của anh trai cày sau luỹtre xanh thuở nào. Trai gái làng quê xưa đã tình tự, đã giaoduyên, đã hát ghẹo nhau nơi sân đình, nơi gốc đa,… để rồi “chínnhớ mười thương”, để rổi “Yêu nhau cởi áo cho nhau - Về nhàdối mẹ, qua cầu gió bay”. Có ngàn vạn mối tình thì cũng có ngànvạn cách tỏ tình “dịu ngọt”;- “Gặp đây Mận mới hỏi Đào, Vườn Hồng đã có ai vào hay chưa?...” “Đôi ta được gặp nhau đây, Khác gì chim phượng gặp cây ngô đồng”.“Tình yêu làm cho trái tim biết hát”, làm cho “con mắt có đuôi”, đểrồi cùng “xe chỉ luồn kim”. Anh trai cày trong bài ca dao “Tát nướcđầu đình” đã từ chuyện “hôm qua” mà nói chuyện “hôm nay” vàchuyện trăm năm “sau này”. Chuyện hôm qua là chuyện anh mảimiết làm ăn mà đãng trí nên mới để…, thật chàng đáng trách màlại rất dễ thương: “Hôm qua tát nước đầu đình, Bỏ quên cái áo trên cành hoa sen. Em được thì cho anh xin…”Cái cớ mà chàng trai cày bịa ra thật đậm đà, đáng yêu. Cô thônnữ mà anh gặp “xin áo” hôm nay chính là người từng “để thương,để nhớ, để sầu” cho anh đã bao lâu rồi. Anh lấy cớ “mất áo” đểbắt chuyện. Sen làm gì có cành, đó chỉ là một cách duyên chođậm đà, cho tình tứ. Cô thôn nữ xinh giòn ấy đã bị buộc vào mộtcảnh ngộ “khó xử”: “Em được thì cho anh xin, Hay là em để làm tin trong nhà.”Đã từ lâu lắm rồi, từ những ngày xửa ngày xưa, cái áo từng đượctrai gái yêu nhau dùng “để làm tin trong nhà”, một chút kỷ vật củamối tình đầu đẹp: “Anh về để áo lại đây, Đêm khuya em đắp, gió tây lạnh lùng”. Hoặc: “Áo xông hương của chàng vắt mắc, Đêm em nằm em đắp lấy hơi”.Chiếc áo đã trở thành “cái cầu” thương nhớ, giao duyên. Thật làhồn nhiên, tự nhiên: quên áo sau khi tát nước, chuyện mới xẩy rahôm qua ở đầu đình. Cô thôn nữ chắc là đã “lặng nghe lời nóinhư ru - Chiều thu dễ khiến nét thu ngại ngùng” (Truyện Kiều).“Em được thì… Hay em để…”, nhẹ nhàng thế thôi, dịu ngọt thếthôi, em bỏ đi sao đành? Ở cái tuổi hoa, tuổi nụ, cô thôn nữ saomà chẳng “xôn xao” trong lòng trước ánh mắt, tấm lòng đầy tincậy của chàng trai? “Em” làm sao nỡ bỏ đi khi nghe “anh” thổ lộgia cảnh: áo anh không rách, nó chỉ “sứt chỉ đường tà”, nhưng“áo anh sứt chỉ đã lâu”, bởi lẽ” “Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu”Không phải thổ lộ để cầu xin một chút thương hại. Anh đã gợi lêntrong lòng thiếu nữ một tình thương. Cô xúc động khi nghe anhnói. Anh đang cần một người như cô để săn sóc mẹ già, cần mộtngười đẹp đôi như “em” để xây dựng một tổ ấm gia đình. Chàngtrai đã đến với thiếu nữ bằng tất cả tấm long tin yêu chân thành,chân thật, với tất cả nỗi lòng khao khát tình yêu hạnh phúc giađình. Anh là một con người siêng năng chịu khó. Anh là một đứacon hiếu thảo. Anh là một trai tơ “vợ anh chưa có”. Tiếng nói củaanh, gia cảnh của anh “đánh thức” trong lòng thiếu nữ biết baotình yêu thương “trong buổi mới lạ lùng” ấy. Và cô hiểu rằng, anhkhông thể thiếu cô trong cuộc đời và cô phải đến với anh bằng tấtcả tấm lòng yêu thương.Cái áo “sứt chỉ đường tà” đã đi trọn “một vòng đời” khi anh nhẹnhàng, nửa kin nửa hở nói: “Mai mượn cô ấy về khâu cho cùng”.“Cô ấy” là cô nào, một cách nói bóng gió dễ nghe. Chữ “cùng”làcách nói “buông”, nghĩa là cùng ăn, cùng ở, cùng nên vợ nênchồng. Anh đang chăn đơn gối chiếc, thiếu kẻ sửa túi nâng khăn.Anh còn mẹ già: “mẹ già bằng ba lần cửa”, “Mẹ già như chuối bahương – Như xôi nếp mật, như đường mía lau”. Từ chỗ gọi bằng“em” khi xin áo, chàng trai cày đã chuyển sang nói bóng gió: “côấy” khi mượn khâu áo “sứt chỉ đường tà” “Áo anh sứt chỉ đã lâu, Mai mượn cô ấy về khâu cho cùng. Khâu rồi anh sẽ tra công, Đến khi lấy chồng anh sẽ giúp cho”.Anh là một con người chu tất, trọn vẹn trong ứng xử. Anh sốngnhân hậu, tình nghĩa thuỷ chung. Chàng trai nói về chuyện “trảcông”, nói về chuyện “giúp cho”. Rất hậu hĩnh. Chỉ khâu cái áosứt chỉ đường tà mà anh anh sẽ “giúp cho”: “một thúng xôi vò”,“một con lợn béo”, “một vò rượu tăm”. Cùng với lời nói, đến đâykhoé mắt, đuôi mày, nụ cười, mái tóc… như đều biết thổ lộ tâmtình, đều cùng tham dự vào cuộc tỏ tình, giao duyên. mỗi lúc mộthé lộ, cánh cửa tâm tình mở rộng dần ra. Từ “một” đã thành “đôi”tự bao giờ rồi” “Giúp cho đôi chiếu em nằm, Đôi chăn em đắp, đôi trằm em đeo”.Bài ca dao - bức thông điệp cầu hôn – ...