Kiến thức lớp 10 Sử thi Đam săn-sử thi tây nguyên

Sử thi (thuật ngữ châu Âu: épos, épic) là khái niệm được tiếp nhận từ các nền học thuật chịu ảnh hưởng quan niệm văn học và mỹ học thuộc truyền thống châu Âu dưới hai phạm vi rộng và hẹp: trong nghĩa rộng, thuật ngữ chỉ một thể loại tự sự, một trong ba loại thể văn học phân biệt với kịch và trữ tình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến thức lớp 10 Sử thi Đam săn-sử thi tây nguyênKiến thức lớp 10Sử thi Đam săn-phần6 SỬ THI TÂY NGUYÊNKHÁI NIỆMSử thi (thuật ngữ châu Âu: épos, épic) là khái niệm được tiếpnhận từ các nền học thuật chịu ảnh hưởng quan niệm văn học vàmỹ học thuộc truyền thống châu Âu dưới hai phạm vi rộng vàhẹp: trong nghĩa rộng, thuật ngữ chỉ một thể loại tự sự, một trongba loại thể văn học phân biệt với kịch và trữ tình. Ở phạm vi hẹp,hiện nay được dùng một cách tương đối phổ biến trong các nềnvăn học dân tộc nói chung, thuật ngữ chỉ thể loại sử thi anh hùng.------------------------------------------------------------Đặc điểmTrong nghĩa hẹp, chuyên biệt và có cách hiểu tương đối phổquát, sử thi trỏ một hoặc một nhóm thể loại trong tự sự, đó là sửthi anh hùng, tức những thiên tự sự kể về quá khứ anh hùng, làbức tranh rộng và hoàn chỉnh về đời sống nhân dân và về nhữnganh hùng, dũng sĩ, tiêu biểu cho một thế giới sử thi. Sử thi anhhùng tồn tại dưới cả dạng truyền miệng và văn bản thành văn.Phần lớn những bản chép các thiên sử thi anh hùng tiêu biểu đềucó ngọn nguồn dân gian và bản thân các đặc điểm của thể loạicũng hình thành ở cấp độ dân gian.Cái đẹp đặc trưng của sử thi anh hùng được biểu lộ trong tính hàihòa riêng của nó, vốn gắn với các quan hệ xã hội chưa trưởngthành. Điều này được Các Mác nhấn mạnh khi ông liệt sử thi vàothời đại trước khi bắt đầu có sản xuất nghệ thuật thực thụ, đồngthời cho rằng sử thi ở dạng cổ điển làm thành một thời đại tronglịch sử văn hóa.Ở sử thi, tác gải chỉ can hệ đến thế giới mà các quan hệ thân tộcngay trong đời sống hiện thực còn đóng vai trò trung gian, môigiới cho phạm vi riêng tư và phạm vi chính trị; các lợi ích của cáchành động khác nhau còn bện chặt vào nhau, sự liên hệ giữa cáccuộc đấu tranh toàn dân và các hoạt động cá nhân còn mang tínhtrực tiếp, khác biệt với tiểu thuyết khi nhà văn buộc phải viện cớriêng cho sự tham dự của nhân vật vào các xung đột chính trị.-------------------------------------------------------------THỂ LOẠI-Sử thi anh hùng dân gianSử thi anh hùng dân gian nảy sinh trên cơ sở truyền thống các sửthi thần thoại kể về những bậc thủy tổ - những anh hùng văn hóa,về các tích truyện dũng sĩ; xa xưa hơn nữa là các truyền thuyếtlịch sử, các bài tụng ca. Nảy sinh vào thời đại tan rã của chế độcông hữu nguyên thủy và phát triển trong xã hội cổ đại, phongkiến, nơi còn bảo lưu từng phần các quan hệ gia trưởng, sử thianh hùng ảnh hưởng của các quan hệ và quan niệm ấy, đã miêutả về quan hệ xã hội như quan hệ dòng máu, tông tộc với tất cảcác chuẩn mực luật lệ, tập tục.Ở dạng cổ xưa nhất của sử thi, tính anh hùng còn hiện diện trongvỏ bọc thần thoại hoang đường (các dũng sĩ không chỉ có sứcmạnh chiến đấu mà còn có năng lực siêu nhiên, ma thuật, kẻ địchthì luôn hiện diện dưới dạng quái vật giả tưởng). Những đề tàichính được sử thi cổ xưa miêu tả: chiến đấu chống quái vật (cứungười đẹp và dân làng), người anh hùng đi hỏi vợ, sự trả thù củadòng họ-Sử thi cổ điểnCác dạng cổ điển của sử thi có nhân vật thường là các dũng sĩkiêm thủ lĩnh và các chiến binh đại diện dân tộc ở tầm lịch sử; cáckẻ thù của họ thường được đồng nhất với bọn xâm lược, nhữngkẻ áp bức, ngoại bang và dị giáo (như người Turk, người Tartavới sử thi Slave). Thời gian sử thi ở đây khác với sử thi dân gian,không còn là thời đại sáng chế các thần thoại, mà là quá khứ vinhquang trong buổi bình minh của lịch sử dân tộc. Được ca ngợitrong các dạng sử thi cổ điển là các nhân vật và biến cố lịch sử(hoặc ngụy lịch sử), mặc dù bản thân sự miêu tả các chất liệu lịchsử bị phụ thuộc vào sơ đồ cốt truyện truyền thống, đôi khi còn sửdụng cả mô hình nghi lễ thần thoại. Các nền sử thi thường là cáccuộc đấu tranh của hai bộ lạc hoặc bộ tộc, sắc tộc ít nhiều tươngứng với sự thật lịch sử (như cuộc chiến Troia trong Iliade, việctranh đoạt Sampo trong Kalévala). Quyền lực được tập trungtrong các nhân vật trung tâm có hành động tích cực là các ôngvua của thế giới sử thi (như Charles đại đế trong Bài ca chàngRôlăng), hay các dũng sĩ. Các nhân vật nổi loạn, cách mạng xungđột với quyền lực (Akhillos trong Iliade, Đăm San trong khan Êđê,Robin Hud trong thiên ballade của Anh, các nhân vật trong Thủyhử ở Trung Hoa) xuất hiện ít ỏi trong giai đoạn tan rã hình thứccổ điển của sử thi anh hùng.-Anh hùng caNhững anh hùng ca, với tư cách là các tác phẩm sử thi anh hùngcỡ lớn, thể hiện sự tương quan giữa yếu tố cá nhân anh hùng vàyếu tố sử thi tập thể rõ rệt, đủ để bộc lộ tính tích cực cá nhân, đãtrở thành công cụ đắc lực cho sự biểu hiện yếu tố toàn dân, toàndân tộc. Trường ca sử thi “về thực chất có liên quan đến thờitrung đại, khi dân chúng tỉnh dậy từ giấc ngủ nặng nề, nhưng tinhthần thì đã cứng cáp đến mức tạo được thế giới riêng của mìnhvà tự cảm thấy mình gắn bó máu thịt với thế giới ấy... Khi bảnthân cái cá ...